Ka kaiphod na ka State Food Testing Laboratory, Commissionerate of Food Safety, Shillong ka la pynpaw ba ka umbam umdih ha ki 44 na ki 46 tylli ki shnong/dong ha nongbah Shillong kam long satia kaba shngaiñ na ka bynta ka jingkoit jingkhiah jong ki paidbah. Kane ka la paw hadien ba ka FKJGP ka la leit lum ïa ka um nongmuna na kine ki 46 tylli ki jaka ban phah beit bniah. La shem ba ka jingdon ha ka um ha ki 44 tylli ki jaka ka long kaba ma ïa ka koit ka khiah bad ka bym ïahap satia bad ki kyndon ba la buh da ka Food Safety and Standards Authority of India (FSSAI). Ngi dei ban ai jingïaroh ïa ka seng FKJGP bad ki dkhot jong ka kiba la leit lum ïa ki nongmuna um na kine ki jaka bad ban phah peit bniah khnang ba ki paidbah kin tip ka um kaba kumno ki ïoh na ka tnat Public Health Engineering (PHE) jong ka sorkar jylla.
Ka long shisha kaba pyndiaw shikatdei ba lait na ka Demthring bad Mawblei, ym don satia wat tang kawei ruh ka shnong ha kaba ka umbam umdih ka long kaba shngaiñ ban ïa pyndonkam. Ka kaiphod ka pyni ba katkum ki tes, ki um ba la lum nongmuna na ki 44 tylli ki shnong ki dei kiba don ïa ki Coliform bad E..coli, ba duna ka pH Value, ba bun Iron palat ïa u pud, kaba pyni shai ruh ba kine ki um kim long satia kiba shngaiñ ban dih katkum ki kyndon ka FSSAI. Ka FKJGP ka la pynpaw ba ka jingshem ïa ka jingduna ka pH Value ha kine ki um ba la lum nongmuna ki dei kiba jur ka Acid bad katkum ki kyndon ka FSSAI, ka umbam umdih ka dei ban don ïa ka pH value hapdeng 6.5 haduh 8.5 bad kaba hapoh jong ka 6.5 ka dei kaba long Acid.
Ka FKJGP ka la ong ba watla ka jingdon ka Iron ka long kaba kongsan ïa ka koit ka khiah, hynrei ka jingdon palat pud ka lah ban lam sha ki jingma, kata ka lah ban pynïoh ïa ka jingpang shini, hemochromatosis, pang kpoh, pyndap lyer ka kpoh, bad jingpang snieh doh kaban lam sha ka jingring sti kloi. La ong ruh ba nalor kane, ka lah ban pynsniew ïa u dohnud, Pancreas, bad klongsnam nalor kiwei kiwei. Ka jingdon jong ki Faecal Coliform bad ka E Coli ha ka um ka lah ban lam sha ki jingpang pynhiar kpoh, jingshitom ban ring mynsiem, jingshitom ha ka jingpyllait umpynjhieh, Meningitis, bad kiwei, nalor ba ki lah ruh ban shim ïa ka jingim jong ki khynnah rit bad ki tymmen.
Kane ka mat ka dei kaba ka sorkar kan hap ban shim kyrkieh ïa ki sienjam ban pynkhuid ïa ka umbam umdih ba wan lyngba ka PHE. Haba ïa ka jingpeit bniah la leh hi da ka shnat jong ka sorkar, kam donkam shuh ban nang ïa ap sa ïa kiwei pat ki kaiphod. Mynta ka sorkar kan hap ban shim jingmut na ki stad ki jhad kumno ban ïakhun pyrshah ïa ka jingjaboh jong ka um naduh na tyllong. Dei namar ka jingjaboh jong ka umbam umdih ba kiba bun ki paidbah ki ïoh ïa ki jingpang kiba laiphew jait laiphew skit. Nalor ba ka mariang ka la jaboh lypa da ka jingleh sat jong u khun bynriew, mynta la lap sa ka um ruh kam don jingshngaiñ ïa ngi ki nongshong shnong.
Ka FKJGP bad katei ka shlem ki la pyndep ïa la kamram. Mynta ka shong sa ha ka sorkar bad ka tnat PHE lem bad ka tnat ka koit ka khiah kumno ba kin shim ïa ki sienjam bakongsan khnang ban lah ïada ïa ka jingsaphriang jong kiba bun jait ki jingpang. Lada lah ban pynkhuid ïa ka um naduh na tyllong, ma ngi ki nongshong shnong ruh ngin kham lait na ki jingpang kiba shyrkhei kum kitei kiba la kdew da ka FKJGP. Kane ka mat ka dei kaba ktah salonsar bad ym tang ïa ki katto katne. Lada ym lah ban ïa khie khohreh ban ïakhun ïa kane, khlem pep ki paidbah kin sa nang ïakynduh jingeh ha ki sngi ki ban wan.
