Ka long kaba sngewma bad sngewsyier ban tip ba ha Meghalaya, ka don ka jingduna ha ka jingpynrung skul bad ka jingjyllei ha ka jingpep skul shiteng por jong ki khynnah. Kane kam long satia ka dak ka shin jong ka jingbha. Ngin hap ban phai biang sha ka jingïalang jong ka Project Approval Board (PAB) hapdeng ka tnat pule puthi ka Sorkar India bad ka tnat pule puthi ka Sorkar Meghalaya, kaba la long ha ki khyndiat bnai ba la lah ha kaba la pyni ba ha ki ar snem, kata, 2020-21 bad 2021-2022, ka la don ka jinghiar ha ka jingpynrung skul ïa ki khynnah ka long da palat 1 lak ngut ha baroh ki jait skul. Ha ki skul sorkar bad ki skul ba ïoh jingïarap na ka sorkar, ka jinghiar ha ka jingpynrung skul ka long da 86,616 ngut.
Sa kawei pat ka bynta ka dei ka jingjyllei ha ka jingpep skul ki khynnah ha ki klas rit (Elementary Level), ka jingpep skul ka long 10.1 na ka 100 bad ha ka Secondary Level ka long 21.7 na ka 100. Kane ka kham heh shuh-shuh ban ïa kaei kaba long ha ka Ri baroh kawei, kata, 2.0 na ka 100 ha ki klas rit bad 12.6 na ka 100 na ka Secondary Level. Na ka liang ka tnat pule puthi jong ka Sorkar Pdeng ka la bthah ïa ka sorkar Meghalaya ba kan pynduna ïa kane ka jingpep skul shiteng por jong ki khynnah.
Nalorkata, la shem ruh ba ka don ka jingduna ha ka jingpynphai biang ïa ki khynnah sha ki shlem jingpule. Ha u snem 2022-23, ka sorkar jylla ka la lah ban pynphai biang tang 1,931 ngut (23 na ka 100) ïa ki khynnah kiba la pep skul, katba baroh ki khynnah kiba la dep ban ithuh ba ki la pep skul ki don haduh 8,468 ha ka rta 6-14 snem. Ha ka kyrdan Secondary, ym shym don kaiphod ban pyni wat tang ïa uwei ruh u khynnah ban pynrung ha ka shlem NIOS wat la kiba kum kita ki khynnah kiba la donkam ban phah leit pule ha NIOS ki long 1,340 ngut. Namarkata, ka tnat pule puthi ka Sorkar India ka la kyntu ïa ka jylla ba kan shim ïa ki sienjam ban pynthikna ba baroh ki khynnah kiba la pep skul kin leit phai biang sha ki jingpule jong ki.
Kine ki dei tang ki jingkheiñ kiba la lum la lang, bad lehse ki dang don shuh ki khynnah kiba khlem lah ban leit skul lane kiba la hap ban pep skul shiteng por. Ki khynnah ki bym don ha skul lane kiba pep noh tang shipor ki leit shano? Ngi ïohi ba ha u snem 2020 haduh 2022, ka jingshah teh shah khum ha ka khlam COVID-19 ka la pynduk pynkyrduh ïa kiba bun ki longïing longsem ha kylleng ka pyrthei na ka daw ba ki khlem lah shuh ban leit bylla kumba ju long. Haduh mynta, ki don bun bah ki longïing ki bym pat lah satia ban khie khlieh namar kato ka khlam kaba la pynshong ïing jubor ïa baroh ki nongshong shnong. Kane ka jingduna ha ka jingpynrung skul bad ka jingbun kiba pep skul shiteng por jong ki khynnah ka dei na ka daw jong ka khlam. Lehse kiba bun ki kmie ki kpa kim lah shuh ban ai jingkyrshan ïa ki khun ki kti ba kin bteng ïa ki jingpule jong ki bad namarkata, ki la hap ban pynsangeh. Ka banse ka thom ïa ka sang. Tangba kan hap don da ka lynti ban pynbeit ïa kane bad ka sorkar ka dei ban shimkhia haduh katta-katta khnang ba ka lawei jong ki khynnah kan ym long kaba sepei.
Shuh shuh kawei pat ka bynta ka long ka jingbun palat ki nonghikai ha ki klas rit ha kaba la lap ba ki don 2,922 ngut ki nonghikai kiba tam na kaei kaba donkam. Ha kawei pat ka liang, ka la don ka jingkiew ha ka jingdon tang iwei i nonghikai ha ka Primary bad Upper Primary Level. La shem ba 10 na ka 100 (542 tylli) ki skul Primary ha Meghalaya ki dei kiba don tang iwei i nonghikai, katba ki don 7 tylli ki skul Upper Primary kiba don tang iwei i nonghikai. Ka sorkar ka dei ban peit bha ïa kane ka bynta ba ym dei ban shu thung kai ïa ki nonghikai ha ki skul kiba ka ai jingkyrshan. Ka dei ban don ka jingbiang ki nonghikai ha baroh ki skul khnang ba kan ym ktah ïa ka rukom ai jinghikai ïa ki khynnah.
