Ka jinglehkhuid

Ki Longshuwa jong ngi ki long kiba im sngi shibun ban pyrkhat na ka bynta ka jingbit bad jingkhuid jong ka shnong ka thaw.

U Nongsaiñ Hima, 1967

Don bun ki jinglong kiba bha kiba u briew u don, ka jinglongblei, ka jingïaishah slem, ka jingshun, ka jingsngewlem bad kumta ter ter. Kaba khraw tam ka dei ka jinglong blei lane ka jinglong kaba ïa syriem bad ka jinglong ba janai jong U Blei. Kaba bud ryngkhi ïa kane ka jinglongblei dei ka jinglong khuid lane ka jing-lehkhuid.Ka don ka jingong ha ka ktien Phareng “Cleanliness is next to Godliness.” Ha ka jingkhuid ka don ka jingitynnad. Khlem ka jingitynnad kaba shisha ka long ka jingkmen kaba neh junom.

Dang shen ngi la pyndonburom ïa ka sngi kha u Mahatma Gandhi bad ha kata ka sngi la pynlong ka jingpynkhuid shnong ha ki katto katne ki kyntoit bad ki Dong jong ka Sor Shillong. Ym lah khlem da ïaroh ïa i kum kine ki jaid jingpyrshang bad jingleh. Hynrei ngi sheptieng ba ioh don ki kam kiba bha kiba ngi leh, ki long namar ban dup ïaroh ki Bor Synshar lane ban don mano re kiba yn ïaroh.

Ki Longshuwa jong ngi ki long kiba im sngi shibun ban pyrkhat na ka bynta ka jingbit bad jingkhuid jong ka shnong ka thaw. Hooid ka rukom pynkhuid ïa ki shnong ha kyndong bad ïa ki shnong ha Sor ka ïapher. Hooid ka rukom pynkhuid ïa ki shnong ha Ri – Thor bad ha Ri lum ka ïapher. Hynrei la ka long kumno ruh, ka dor jong ka jingkhuid ka sah hi kumjuh, la ha Sor ne ha Nongkyndong la ha Rithor ne ha Rilum.

Ha ka 2tarik October jong kane ka Snem, don ki Rangbah Sorkar bad kiwei kiwei de ki Heh ki Hain kiba la ïaid sha ki Dong jong ka Sor ban peit ïa ka jing ïapynkhuid ïa ka shnong ka thaw. Kam don jingsniew ei – ei ha kane ka jingleit jngoh jong ki. Hynrei ka jin da la kham bha lada ki ïaid da ka kjat bad leit peit ruh ïa ki jaka kiba kham kyndong. Kumba yn shu kren tohmet, ban leit peit ïa ki jaka theh ñiut bad paikhana sorkari. Ym dei tang katta, hynrei ban leit peit de ïa ki Phyllaw ki Shakiar jong ki Office Sorkar. Lada ki  Phyllaw bad Shakiar jong ki Office Sorkar kim long kiba khuid, kumno ka Sorkar ka lah ban khmih lynti ba ki Phyllaw bad Shakiar jong ki Paidbah kan khuid. Ka kam ka kren kham jam ban ïa ka ktieng, ka nuksa ka kham bha ban ïa ka ktien.

Ngi ïa iohi ba don bun ki Office Sorkar, ki long kiba jaboh bad lymbum lymbram bha. Lehse kan bha shibun lada ka Sorkar kan da pyrkhat bha shaphang kane. Hooid ki don ki Office kum ka Office u Superintendent of Police, kaba tang mar ia peit la ithuh ba ka don ka jingpyrshang ban sumar bad ban pynkhuid bha ïa ka. Hynrei ki don kiwei pat ki Office – Ani wow ko Mei ! Ym sngew don ktien ban batai.

Ngi ai jingmut ïa ka Sorkar ba kan buh ka Sngi Kyrpang shisien shisnem ha kaba, baroh ki nongtrei office kin wan hi sha office kumba ju wan, tangba ha kata ka sngi kin ym trei ïa I kam office, hynrei kin pynkhuid ïa la ki miej ki shuki, ki almari, kin buh beit buh ryntih ïa ki File bad ki kot ki sla. Ym tang katta ka Sorkar kan da pynbeit ruh ïa ki jaka bret kot lane thang kot kiba thikna. Ngi khmih lynti ba ka Sorkar kan ai ka nuksa kaba kham bha ha ka liang jong ka jingkhuid.