Ha ka 12 tarik Risaw, 2023, ki distrik ki la pynlong ïa kita ki ‘Mock Drill’ lane ka jingpyni ïa ka jingpynkhreh haba wan u jumai bah kumba u la wan lynshop ha u snem 1897. La lyuh hi pum ki distrik bapher-bapher da ka jingdonlang ki kynhun na ki mamla bapher-bapher kiba la pyni kumno ban rah ïa kiba mynsaw na ki jaka ba twa bad kumta ter-ter. Ban shu peit da ki khmat, ka la i hun wat la ngi tip ba ynda la poi shisha u jumai bah, kita ki jingpynkhreh ki lah ban pher da kumwei. Hynrei tang ar sngi hadien jong kata ka ‘Mock Drill’, la wan hap ka apot sepsngi ïa kawei ka ïing mala kaba don ha Thana Road, Khyndai Lad ha kaba ka la kem ding bad pluh. Kat nang slem, ka ding ka la nang heh. La ïohsngew ïa ki kali pynlip ding kiba la her sha katei ka jaka ban tem ïa ka jingklang jong ka ding namar ka la buh jingma na ka daw ba ka don ha ka jaka ba khapngiah. Hynrei ynda la katto katne por, la ïohi ïa ka dheng kali kaba shyrkhei ha nongbah Shillong na ka daw ba ki pulit ki la khang ïa ki kali ban ïaid sha Khyndai Lad khnang ban suk ka rung ka mih ki kali pynlip ding. Ka la long kawei na ki dheng kali bashyrkhei tam ba ka Shillong ka la sakhi.
Ka sor ka dei kaba khapngiah. Ka Khyndai Lad ka long tang ka nongmuna jong ka jingkhapngiah ki shnong bad ki dong ha kane ka nongbah. Ngi la ïohi ba ha man ba don ka jingpluh ding ha ki shnong bad ki dong ba khapngiah, ki kali pynlip ding ki shem shitom ban poi sha kito ki jaka ha ka por kaba biang. Ngin kynnoh ïano: ïa ka jingrit ki surok bad ka jingkhapngiah jong ki namar ka jingdon ki kali ba pynïeng harud surok ne ka jingheh ki kali pynlip ding? Ha Khyndai Lad ruh, ki lynti ki khapngiah. Ka jingdon ki nongdie jingdie ha madan ka la nang pynsyrtok kumba la ïohi ha ka Sngi Saitjaiñ haba ki kali pynlip ding ki la hap ban rung lyngba ka Khyndai Lad ban poi sha Thana Road. Hangne ruh kajuh: yn kynnoh ïa ka jingkhapngiah ne ka jingheh ki kali pynlip ding?
Kaba kham khia hangne ka long katei ka jingjia pluh ding ha Khyndai Lad ka la pyni sha ka pyrthei ïa ka jingbym long ba la khreh jong ki pulit bad bor distrik ban ïakhun haba wan lap shisha ka jingjia. Pluh kawei ka ïing, hap pyndheng kali ha baroh kawei ka sor Shillong! Haei kata ka jinglong ba la khreh? Balei kata ka pisa bai ‘Mock Drill’ ka la kylla lehnohei? Khlem hikai ïa ki pulit kumno ban pynïaid ïa ki kali haba wan kum kitei ki jingjia? Hato la shu bthah beit ïa ki ban pynshong ïa ki briew hapoh kali da ki phew kynta tat haduh ban da lah ban pynlip ïa ka ding? Yn jia aïu lada wan ki jingjia kiba kham heh? Mynnin ka sngi ka dei tang ka nongmuna jong ka jingdum-buit ki pulit bad ki bor distrik ban pyrkhat ïa kaei kaba dei ban leh. Hapoh ki kali, hynnin ka sngi, ki don ki nongpang, tymmen, khyllung khynnah kiba la hap ban ap shitom khlem bam khlem dih da ki phew kynta. Mano ban bah-khlieh lada jia eiei ïa ki nongpang lane ki tymmen ki kro lane ki khyllung khynnah?
Katei ka jingjia ka dei ban pynpeit ‘matlieh ïa ki bor sorkar, bor distrik bad ki pulit. Lada kim sngewthuh ïa kaei kaba dei ban leh ha kano ka por, ki la dei ban shu aiti noh sha kiwei kiba kham don ka jingtip bad jingshemphang. Ym lah ban pynsaja lut ïa baroh namar ka jingpluh ding kawei ka ïing. Ka sorkar u Conrad K Sangma lada ka don jingkitkhlieh ïa ki paidbah ka dei ban pan kaiphod mardor na ki bor distrik bad pulit bad ban kdew haei la bakla bad mano ba la bakla ban pynsaja ïa ki nongshong shnong kiba bun. Kam dei satia ka kam kai ban shong ha kali da ki phew kynta namar ka jingdheng kali. Lada ngi phah shong ïa kito ki heh distrik bad pulit hapoh kali da ki phew kynta kumba mad ma ngi ki ’riew paidbah, kin sngew kumno? Ha ka ‘Mock Drill’, biang palat; peit ’matlieh haba wan hap ka jingshisha. Kane ka dei kaba ngi ïohi hynnin ka sngi kaba hap ban long ka jingsneng ïa kito kiba don ha ka bor. Ka bor khlem ka pyrkhat ka pyrdaiñ kaba biang ka long lehnohei.
