Ka Kheiñ – Kur Kheiñ – Kha

ïa ka Kmie jong u Kpa, ki khun ki dei Kmiekha, bad ki ong "Mei - kha, bad ïa u Kpa jong u Kpa ki dei Kpa - kha, bad ki ong "Parad."

U Nongsaiñ Hima, 1979

Ka Rukom Khasi ka bniah bad ka pyrkhing shibun ha kaba kheiñ ïa ka jingïadei – kur dei – jait bad la ka jing-ïadeikha dei – man. Ha kine ar ki jingïadei ka shong nongrim ka Long – bynriew Man – bynriew u khun Khasi. Ka jingkheiñkur ki Khasi ka dei na ka liang jong ka kynthei – kata, na ka liang jong ka kmie. Ki khun ki kti baroh, shynrang bad kynthei, ki dei sha  ka jait jong ka kmie, wat la ki khun – shynrang kim lah ban pynroi ia ka jaid. Kumta, – la – pateng, baroh, kynthei bad shynrang. Kiba hiar pateng na kajuh ka ïawbei, ki ïadeikur paraki hi. Ki khun ïa la ka Kmie, ki ong : “Mei, bad ïa la u Kpa ki ong, “Pa.” Ia ka Kmie jong ka Kmie la jong, ki ong : “Mei – rad,” bad ïa u Kpa jong ka Kmie la jong, ki ong : “Parad.” Ia ki hynmen bad ïa ki para – kynthei jong ka Kmie, ki dei Kmie – san,  Kmie – nah bad ki ong : “Meisan.” Bad Meinah” lane  “San” bad “Nah” ne “Nah – nah.” ïa ki hymmen bad ïa ki parashynrang jong ka Kmie, ki dei Kñi, bad ki ong “Mama.” Ki khun ba kha na kajuh ka Kmie bad ujuh u Kpa, ki dei shipara trai. Kiba shwa, ne ki basan, ki ong ïa ki para kiba hapoh jong ki, “Hep.” Ki para pat, ia ki hynmen shynrang, ki ong : “Bah” bad ïa ki hynmen kynthei, ki ong “Kong” ñiar eh ba ki khun kin khot – kyrteng ïa la ka Kmie bad ïa la u Kpa. Kumjuh, ñiar eh ba ki para kin khot – kyrteng ïa la ki hynmen, namar ki kheiñ khlem – akor.

ïa ka Kmie jong u Kpa, ki khun ki dei Kmiekha, bad ki ong “Mei – kha, bad ïa u Kpa jong u Kpa ki dei Kpa – kha, bad ki ong “Parad.” ïa ki hymmen bad para kynthei jong u Kpa, ki dei Kñia – kha, bad ki ong “Kha.” ïa ki hynmen bad para shynrang jong u, ki dei Kpa – kha, bad ki ong “Pasan” bad “Pa – khynnah.”Ki khun – trai, lait ïa la u Kpa – trai, ia uwei pat u kurim, jong ka Kmie, ki dei Kpa – nah, bad ki khot “Panah.” Kumjuh, lait ïa la ka Kmie – trai, ïa kawei pat ka kurim jong u Kpa, ki dei Kmie – nah, bad ki khot. “Mei – nah.”Ki khun kiba kha na kajuh ka Kmie, hynrei la ki jong ki jong ki Kpa, ki ialong shipara kawei ka Kmie, bad ki iadei na kajuh ka jait. Ki khun kiba kha na ujuh u Kpa, hynrei la ki jong ki jong ki Kmie, ki ïalong shipara – kha. ïa ki khun jong ki hynmen, ne jong ki para – kynthei, kata ka para ne ka hymmen ka dei khunruit. ïa ki khun jong ki hynmen ne jong ki para – shynrang pat, ka dei khun – kha. Ki khun jong ka hymmen ne jong ka para kynthei, ïa ki khun jong ka hymmen ne jong ki para – shynrang, ki ïadei shibakha trai, hapdeng jong ki, ki ïa khot kumba ïadei shipara – “Bah” ïa ki shynrang bad “Kong” ïa ki kynthei, lada dei kiba kham shuwa, ne kham san. U Shynrang ïa ka Kmie jong ka Kurim jong u u dei “Kiaw”, bad ïa u kpa jong ka, u dei “Kthaw”. Kumjuh ka kynthei ïa ka Kmie bad ïa u Kpa jong u Kurim jong ka. U shynrang ïa ki hymmen bad ïa ki para – shynrang jong ka Kurim jong u, u dei Kynum, bad u khot ïa ki “Kynum” ne “Um”. ïa ki hymmen bad para – kynthei jong ka pat, u dei hymmen kynsi bad para – kynsi, bad u khot ïa ki “Kong” bad “Hep.” Ka kynthei ïa ki hymmen bad ki para – shynrang jong u Kurim la jong, ka dei hymmen kynsi para kynsi, ka khot ïa ki “Kong” bad “Hep”. ïa ki hymmen bad ïa ki para kynthei jong u pat, ki dei Myngkew, bad ka khot “Kong” lada ki dei ki hymmen bad “Hep” lada ki para. Ki hymmen bad ki para jong u shynrang, ïa ki Kurim jong u, ki dei para – kynsi, bad hymmen kynsi, ki khot ïa ka “Hep” bad “Kong”. Ki hymmen – shynrang bad ki para – shynrang jong ka kynthei, ïa u Kurim jong ka, ki dei kynum. Ki hynmen – kynthei bad ki para – kynthei jong ka pat, ki dei para – kynsi bad hymmen – kynsi ïa u, bad ki khot Hep bad “Kong.”Ki Khun, ïa ki Bakha Shynrang jong ka Kmie, ki ong “Pa – khynnah, “ïa ka Bakha Kynthei jong ka Kmie, ki ong “Kha” bad ïa ka Kmie ki Bakha jong ka Kmie, ki ong “Mei – kha.” Ki Khun, ïa ki Bakha Shynrang jong u Kpa, ki dei ki kynja Kpa ïa ki bad ïa ki Bakha Kynthei jong u, ki dei Kñia – kha.ïa u Kpa ki Bakha jong u Kpa, ki khot “Parad.”Kumba la ong haneng, ki Khasi kim ju kheiñjait na u Shynrang, hynrei ka jait – ka – khong baroh ka long na ka Kynthei. Haman la ka Longkur – long – jait ne ka Kpoh, ne ka ïing, ki khun Kynthei ki long kiba pynroi ïa ka ka jait – ka – kynja, ma ki ki long kiba bat ïa ka Longkur – longkmie, bad maki ki long ki ban kit ïa la ka Longkur – long – jait. Hynrei u Shynrang, la u long na ka jait jong ka Kmie kaba kha ïa u, um lah ban pynroi ïa la kata ka jait, lait tang ïa kata ha kaba u leit shongkha – shongman. Ma u ynda u la lei ting – briew, u sah hi ha la ka Longkur – longjait la jong, hynrei ki khun – ki – kti baroh kiba u ioh, ne un ioh ki long jait sha ka Kmie kaba pun kaba kha ïa ki.