I shyrkhei ka jingkiew ki poiwir ha kylleng ka pyrthei

Ka jingsheptieng na ka jingwan rung kyrthep ki briew kiba nabar kam dei tang ha Meghalaya ne ha kiwei pat ki jylla ka thaiñ Shatei Lam Mihngi.

Ka jingsheptieng na ka jingwan rung kyrthep ki briew kiba nabar kam dei tang ha Meghalaya ne ha kiwei pat ki jylla ka thaiñ Shatei Lam Mihngi. Ngi ïohi ha kine ki sngi ba wat ha ki Ri ba don ha dewbah Europe, ki trai muluk ki la mad jingeh na ka jingwan rung ki poiwir na kylleng sawdong ki jaka haduh ba ka la buh jingma ïa ki. Ka dewbah Europe ka don ka mynnor kaba jrong bha ban ai jaka ïa ki poiwir. La buh la seng ïa ka 1951Refugee Convention hadien ba kiba bun bah ki briew ki la kylla poiwir namar ka Thma Bah II (World War II). Naduh kane ka por, ka dewbah Europe ka la long ka jaka kaba pdiang ïa ki briew kiba pan jaka rieh hadien ba ki la phet na ki Ri jong ki namar ka jingïakynad, jingshah ban beiñ bad ka jingshah pynkheiñ ki hok longbriew manbriew.

Ha kaba kut jong u snem 2022, ka dewbah Europe, kynthup ka Turkey, ka la ai jaka sah ïa 36% ki poiwir kiba don ha kylleng ka pyrthei. Ka jingdon jong ki poiwir ha ki Ri ha ka dewbah Europe ka la kiew na ka 7 million ngut ha kaba kut jong u snem 2021 sha ka 12.4 million ngut ha kaba kut jong u snem 2022 na ka daw ba da ki million ngut ki poiwir na Ukraine ki la pan jaka rieh ha ki ri ba marjan hadien ka jingleit hiar thma ka Russia. Shisien pyrkhat, la sngewtriem shisha ban peit ïa ka jingbun jong ki briew kiba la kylla poiwir. Ha kajuh ka por, ka jingdon jong ki thma bad jingïakynad bapher bapher ka pynlong ïa ki nongshong shnong ha kito ki Ri ban phet sha kiwei pat ki jaka.

Ka India ka la sakhi ïa ka jingwan rung jong ki nong Bangladesh ha u snem 1971 ha ka por ba la don ka thma ba la tip kum ka Bangladesh Liberation War. Ha kato ka por, ki Hindu ha Bangladesh kiba la mad ïa ka jingshah thombor bad jingshah ban beiñ ki la phet bad wan sha India. La antad ba ki la don kumba 10 million ngut ki Bengali na Bangladesh kiba la wan rung sha India ha ka por ba dang sdang ka thma, bad na kine, la antad ba kumba 1.5 million ngut ki la sah biang noh ha Bangladesh hadien ba ka la ïoh ïa ka jinglaitluid. Ha kane ka thma, ka India, hapoh ka jingïalam jong ka Indira Gandhi kum ka Myntri Rangbahduh, ka la ïarap ïa ka Bangladesh ban ïakhun pyrshah ïa ka Pakistan. Ha ka jingïakynad ha Manipur, ka la mih ka jingïakren halor ka jingwan tuid jong ki briew na Myanmar, bad ka sorkar ka la hap ban shim jingkheiñ katno ngut kita kiba la wan rung sha Manipur.

Ngi ïohi mynta ha dewbah Europe khamtam ha ki jaka ba la bun ki poiwir na kylleng ki Ri, ka ju mih ka jingïakynad. Kine ki poiwir ki shah kynnoh ba ki leh ïa ki kam ba laiphew jait laiphew skit ban pynshongsyier ïa ki trai ri trai muluk. Ka long ka mat kaba khia bad ki don ruh ki jingdawa ba dei ban pynher krad noh ïa kita ki poiwir. Kaei kaba ngi ïohi lyngba ki dur-khih ka long ba ki don napdeng kita ki poiwir kiba leh shisha ïa ki kam kiba buh jingma ïa kiwei. Ngi ïohi ïa kata ka jingud jingnam jong ki trai ri trai muluk. Ngin peit na kane ka thma hapdeng ka Israel bad ka Hamas kaba dang ïaid. Bun bah ki briew khamtam ha Gaza Strip kiba la kylla phet wir namar ka jingduh noh ïa ki ïing ki sem lane ka jingbym bud shuh ban sah ha ki ïing ki sem jong ki hi. Lada ïohlad, kine ruh kin sa kylla long ki poiwir ha ki Ri bapher-bapher. Tangba lada kim phet ruh, mano ban shu shong sah ban ap ïa kata ka jingïap?

Namarkata, lada ngi peit sawdong sawkun ngin hap ban long kiba adkar ïano ngi shah ban shong ha ki shnong ki thaw jong ngi ïoh ba ngi shu kylla nongwei nongar ha la ka jong ka Rympei. Ki Dorbar Shnong ki dei ban ïa peitngor bad ban lum jingkheiñ ïa ka rung ka mih jong ki briew khnang ba yn lah ban ïada ïa la ki jong ki paidbah ïoh ba ka wan ka saw ka sian kaba shyrkhei. Ka jingpeitngor ba lynter ka dei ka dor kaba ngi siew na ka bynta ka jinglong laitluid.