Ha la ka jong

Te, shaphang ka jingai Jait Kmie/Kynthei, hapoh ka Sixth Schedule, ym shym la batai ei - ei ruh em.

Panbor B. Lyngdoh

Ka jong ka kamram (own duty) ka dei kumne hapoh Secretariat Office shong ka Government jong u Chief Minister bad katto katne ngut ki MLAs kiba ioh long Ministers, ka don ka EXECUTIVE, LEGISLATION, CIVIL SERVICE bad JUDICIAL ba pynïaid ïa ka synshar – khadar bad ïa ki kam ki jam bapher bapher lyngba ka jingïarap bastad (wisdom) jong ki IAS Officers Class – I bad ki Class – II gazette Officers, kumjuh ruh ha ki Directorates bapher bapher.

Hapoh D. C. Office u/ka Boss dei ki IAS Officers passed lane nominated, hapoh Meghalaya bun kiba la shu nominated, don ruh ki Class – II gazette Officers, kiba ïarap ïa ki IAS Officers Class – I gazette kine ki Officers ki pyndonkam ïa ka Bor (exercised power as per Govt.,order) katkum ka hukum jong ka State Government. Ym dei jong ka KHAD Council.

Hapoh KHADC Office pat u/ka Boss dei uwei na ki MDCs kum u CEM, Dy. CEM bad u CHAIRMAN, ym ju don Gazetted Officers, ki Bill shwa ba kin kylla Aiñ ki leit shwa sha ka State Govt., ynda la approved ma ka, leit sha u Governor, namar ka dei tang ka ADC co-vered by the Sixth Schedule, under Constitution of India, kam dei ka Office Sorkar (not fullfledged Govt., Department). Te, kumta ka don ka jingïapher kaba khraw (vast differences) hapdeng passed lane nomina-ted IAS bad ki graduated MDCs. Te, namarkata, ban shu ïa kyrbeh baheh lamwir kam don jingmut ei – ei ruh em, khlem da sngewthuh shwa ïa la ka kyrdan la jong, namar lada ïa kynduh ïa ki briew Rangbah ba shisha bad ba shlur (braveheart) kum u Bah ARDENT BASAIAWMOIT, MLA,Nongkrem ki ïaid sha ka Aiñ (Supreme Court) based on Constitution not Sixth Schedule la poi sha kaba eh na ka bynta kito kiba ju mlien ban kyrbeh, kiba shu kren tang ïa ki Spah snem, kumno pat shaphang ki Hajar – hajar snem ? Ki Longshuwa imlang – sahlang kaba kumno ? Hato ki la ju ïakynduh ïa ki ? Mynno ? Hangno ? Ha ki snem ba katno ? ïa kane te, kiba ju mlien ban kyrbeh, kin nym lah ban batai shai. Ha shwa ka jingwan jong u PHARENG, ka imlang – sahlang Khasi ka long ka man kumno ? Ym don ba tip la thoh u (L) B. B. Lyngdoh, ex – Chief Minister. Ha I Kot Lyngkdop barit (booklet) U KHASI. ïa ka research shaphang jong ngi ki biej – kale la sdang ha ki snem 1700 shaneng da ki Paduhkhrawjait SAHEB, ha u snem 1775 la wan shwa ka East India Company.  Naduh une u snem la sdang suki suki ban par ka snam Phareng hapoh ka Ri jong ngi haduh mynta.

Haba kumne don jingmut aiu mo kata ka jingbyrngem – byrsit pyrshah ïa kiba pyndonkam Jait Kpa Khynriam – Pnar – Bhoi- War bad Lyngngam ? Kam don jingmut ei – ei ruh em. Dei tang ka jingkwah ban pynibor ki briew jong ka KHADC ba ki sngewkham don bor palat tharai ban ïa ka JHADC, GHADC kumjuh ïa ka STATE GOVERNMENT. Ha ka jingshisha ka KHADC ka dei ban sngewthuh ba kam don bor ei – ei ruh em ban batai stad lane hukum (have no power to dictate /order) ïa ka State Government. Ka lah tang ban shu ai jingmut (opinion).

 Te, shaphang ka jingai Jait Kmie/Kynthei, hapoh ka Sixth Schedule, ym shym la batai ei – ei ruh em. Dei ka jingpynsngewthuh bakla ki KUR KYNTHEI bad ka KHADC, to ïa sngewbha pdiang noh ïa kane ka jingshisha bad wat mlien shuh ban ïa byrngem – byrsit. Ka jingpyndon kam Jait Kpa pure – blood Khasi Father (great – grand – father) ka pynneh pynsah ïa ka pure blood Khasi – pateng la pateng (posterity). Katba ka Jait Kmie ka pynduna(reduced) bad haba la kha ïa ki khun Kpa bym dei Khasi ka pyndam noh (massacred) ïa ka jinglong tynrai pure Khasi blood, mynta ngi la hiar noh sha ka 7 lac na ka 13 ½ lac population, ka daw dei ba la kharoi shaba palat ki khun Kpa bym dei Khasi sha ka 6 lac ½.

To, ïa sngewbha buh jingkynmaw ïa kane mo. U Symbai Sohsaw, un nym lah satia (never ever change) ban kylla Sohkhia. Ka Jait Kmie ïa ka khun – ksiew Kynthei ban a u Kpa Paduhkhrawjait ka pynbiang Jaka – puta, ïa u Khun ksiew ba na u Kpa Khasi pat kam patiaw ka ñiew ïa u kum tang u Phlang – kynbat. Ka jingtim halor ka jingtim jong ki Kpa tymmen ho. Ki nongpule baieid ki lah ban beiñ ïa nga ba nga dei uba shu jler, nga pdiang sngewbha bad ngam sngew ei – ei, namar barabor nga thoh ïa ki jingshisha ba nga ju ïa tyngkhuh katba dang trei shabar bad la shongthait, ha kine ki 80 snem ba nga dang iaid lynti mynta, lyngba ka jingisynei jong U NONGBUH NONGTHAW.