Ka Saiñ Hima Sima

Kum u briew uba dei ban im ha ka saiñ hima sima u donkam ban long uba tip, uba shemphang bad wad jingtip shaphang jong ka.

U Nongsaiñ Hima, 1969

Kumba u briew um lah ban im marwei u donkam ki lok ki jot (social animal) kumjuh ruh u long u jynthaw ba dei ban im hapdeng ka saiñ hima sima (political animal). Kum u briew uba dei ban im ha ka saiñ hima sima u donkam ban long uba tip, uba shemphang bad wad jingtip shaphang jong ka.

Kam biang tang ba u briew u la nang ban leit thep vote. U dei ban sngewthuh ba ha kata ka jingthep vote ka shong ka bor bad ka iktiar jong u kaba long ka hok lynti jong u bad ïa kaba la pynkhamti ha u ban pyndonkam hok ïa ka. Ym lah ban leh pathar ne kulmar ïa kat kane ka hok. Namarkata shuwa ba un pyndonkam ïa kane ka bor, donkam ba un tip bad un sngewthuh ïa kaba u leh.

Ha kane ka kam kaba long ka bynta bakongsan eh jong ka Synshar Paidbah, uwei pa uwei u shong kum u Nongbishar man la ki san snem ban bishar bad thew  tarajur ïa ka duh ka ioh, ka bha ka miat ym tang ka jong u shimet hynrei ka jaidbynriew lun pyllun. Hangne u shong kum u nongbishar ban bishar ïa ki nongmihkhmat jong u, ia ki seng kiba tyrwa sbun ïa lade ban trei na ka bynta ka jingbha jong ka jaidbynriew bad jong ka Rit bad hangta u rai ïa kaba u la lap u la shem. Lada ym leh kumta, la ïa long tang kum ka blang ka masi bad    kum ka rat kaba tang shu noh kawei la shu ïa noh lut.

Ka long ka kamram jong ki seng saiñ pyrthei ban hikai ban ïalam ïa uwei pa uwei ban sngewthuh ïa ki tynrai bad ïa ki mat ki mat jong ka nongrim jong ka saiñ hima bad kumjuh ruh ïa ka nongrim jong ki seng, ba yn ym long kum kito ki shrieh  ha ka kti u nongpynshad shrieh. U pynshad ïa ki shrieh kein, hynrei ynda haba u la khrong bad ioh pisa na ki nongpeitkai, thep lut ïa kita ki pisa sha la pla bad ynda janmiet u thied shana khyndiat bad u sam ïa ki shrieh. Ka long kaba sngewlehrain lada kylla long kum kita ki shrieh.

U paidbah u la shu ngeit bad la shu kyrshan tyngeh ïa ki Rangbah Khasi kiba don ha ka APHLC kiba la pynshai paidbah ha la ioh ïa ka Hill State. La jop Elekshon hynrei kata ka Hill State ka la nang jngai na ngi. Ngi la klet ïa ka tynrai bad ïa la ka nongrim kaba ang ryngheng bad ka ïing jong ngi kaba thylli hynrei ngi la kyrshan ïa ki rangbah kiba ong ba ngi la ioh Hill State wat ïa kata ka Feral Unit kumba la pynban ha ka 13 tarik January 1967 ïa kaba la batai da ki Rangbah APHLC kaba ki ong ba ka dei ka Hill State. Dang shen ruh ki la  mynjur sop sop ha Delhi ban pdiang ïa ka Autonomous  State, ki la batai paidbah ha Madan Iewrynghep ba kata ka Autonnomous State ka dei ka Hill State.

Don uwei u Rangbah uba la nud ban ong ba ka Autonomous State ka dei ka full state hynrei kam dei ka fully separate state. Sngap ka jingnang padiah. Uwei pat  u Rangbah APHLC u la ong ba lada ka Autonomous State kam dei ka Hill State, ong ïa kita kiba nud ban ong kumba ba kin dang dei ban shah hikai ha u shaphang ka sain pyrthei.

Sngap ka jingnud pyllein pyllein. Kumta u paidbah u donkam ban husiar bha ban sngewthuh bha bad ki seng saiñ pyrthei ki la dei ban pynrung ïa ka jingshisha sha u paidbah bad u paidbah ha la ka mon ba laitluid jong u  un lah ban rai bad bishar ynda haba la dei ka por kaba biang.