D. H. Kharkongor
Shwa ba ngin ïa poi sha ka phang jong kane ka taïew kaba mynta to ngin ïa phai shwa sha kaei kaba dang sahteng bad kata ka dei kato ka jingpluh ding kaba shyrkhei, kaba da bam duh noh shisyndon ïa ka Janata Furniture Building kaba ha Thana Road, Khyndai Lad. Ka jingpluh kaba shyrkhei shisha hynrei kaba, kumba nga la ong ngim dei ban dang sngewphylla ba balei ba ki bor pynlip ding ne ka ‘F & ES’ ka shem jingeh haduh katto katto ban tem ïa kato ka ding, kat haduh ba kan da bam duh syndon ïa kato ka jingtei lem bad baroh ki jingdon ki jingem kiba don hapoh jong ka.
Ha kaba ïadei bad katei kaei kaei ba ngan pynkynmaw biang sa shisien ba kane ka dei ka Shillong, kaba naduh mynnynkong ka sngi ngi baroh ngi klem ïa khmihlynti ba kan heh, kan ïar, kan bun briew bad kan khapngiah haduh katne katne. Ka jingheh ne ka jingïar stet ka jong ka ruh kaba kum ka Cancer ne kum uta u Tumor, kata, kaba ha la ka jong ka mon kaba laitluid ka jong ka. La ka Shillong ka dei ka Sorbad ruh ka Nongbah jong ka jylla Meghalaya pynban kam shym la don, naduhnyngkong la ka sngi, ïa kata ka Urban Planning. La ka don pynban ka long lehnoh-ei wei ba naduh nyngkong la ka sngi ym don mano mano ruh ba suitñiew ban pyntrei kam pyrkhing ïa ka Aiñ bad ïa ki kyndon kiba kut kum kata ka Urban Planning.
Te kumta tat naduh ka rukom ïadei ïa thied jaka, ka rukom bhah ïa ki surok kali lem bad ki lynti ki synkien, tat haduh ka rukom shna ïing shna sem, ka long kaba ha la ka jong ka mon kaba laitluid. Kaba mih nangta ka long kane ka jingskhah than eh ki ïing ki sem nalor ka jingkhim than eh ka jong ki surok kali bad ki lynti ki synkien. Kam shym la don lypa ka jingmang kyrpang kat haduh ba ïa ïaid najuh naduh ki kali tat haduh ki briew. Te kumba ki kali ki hap ban kiar ïa ki briew kiba ïaid lynti ba ki briew kiba ïaid lynti ruh ki hap ban ïa husiar da kaba kiar kyrpang pat ruh ïa ki kali kiba ïaid wut shi wut.
Ym don ruh wat ka jingmang kyrpang na ka bynta ka jingpynïeng kyrpang (par-king zone) kaba shipor ïa ki kali. Kum ban shu ong noh wei ba la ïaid ne niah ïa ka kali hap ban ïaid beit ne ñiah beit noh khlem da sangeh shuh tat haduh kaba kut jong ka jingleit. Ym long ban sangeh shwa shipor naba kiba bud tdong nadien ruh kin hap ban ïasangeh lang shipor. Lada sangeh uba ha shwa uba bud tdong nadien ruh un hap ban sangeh lang wei ba um iohlad ban nang jam shaphang. Ka long kumta na kane ka jingkhim than eh ki surok bad ruh na kane ka jingbun than eh ki kali kiba ïaid wut shi wut. La katta pynban ïa ki surok bad ki lynti ki synkien kiba khim la iohlad ban nang pynkhim shuh shuh ym tang da kiba pynïeng khlemakor ïa la ki kali hynrei haduh ki nongdie madan. Kine ki dei ka daw bah jong kane ka jingdeng kali kaba kat shaba ngi phai ne ka jingeh ha ka liang ka leit ka wan bad ka kit ka bah. ïa kane la dap ban mana naduh kumba 20 snem mynshwa. Naduh kata ka por nga da mana ruh ba ngin sa mad ruh de wat ïa ka jingkyrduh ïa ka um bam um dih.
Ka jingbym don ka jong ngi ïa ka ‘effective mass public transport system’, kaba tat haduh kaba kut ne ka ‘last mile’, ka dei kawei de ka daw jong ka jingroi than eh ki kali shimet, kaba lam sha ka jingdheng kali. Kane nga ngeit ka dei ka daw kaba pynbor wat ïa uba kham kyrduh ka ioh kot ba un don lem noh la ka jong ka kali, kaba bit dor. Ka jingïoh lada jong ki bym don ïa la ka jaka kaba kypang ne ka ‘garage’, ha la u jong u pud u sam ne ‘compound’, ba kin pynïeng ne set ïa la ki kali ka dei kawei de ka daw jong kane ka jingdheng kali. Kane ka jngïai ïoh lad ka jong ki ban ïai pynïeng ïa la ki kali, baroh shisngi bad baroh shimied, ha ki surok bad ki lynti shnong, kiba la khim lypa, kan wan rah ïa ka jingeh bad ka jingsngewsih kaba khraw ynda haba jia kum kitei ki jingpluh ïing kiba shyrkhei. Kata khlem da klet ruh ïa u jumai bah, khamtam lada un khie mynmied mynïong. Ynda kumta ki kali pynlip ding jong ka ‘F & ES’ lem bad ki ‘Ambulance’ ne ka kynhun ‘Search & Rescue’ kin sa shem jingeh ban lah ban wan poi wut wut na ka bynta ba kin leh ïa kaba kongsan tam eh. Kum ban shu ong noh wei la poi shwa ka ‘Ambulance’ ba ka Kali pynlip ding kaba poi nadien kan hap sangeh shwa ka kampynlip ding ka jong ka khang ban ailad ïa ka Ambulance ba kan leit kit wia wia ïa kiba mynsaw sha ka jaka sumar sukher. Ki kali pynlip ding kiba khamrit ruh kin dang ïaishem jingeh wei haba khim than eh ki surok, kaba katno tam lada kin hap ban ïa rung ban ïa mih ruh najuh. Uba rung nyngkong un nym lait mih shuh ban leit phylliew um biang sa shisien. Sa ïa ringdur hi ruh maphi kan long kumno lada jia ba pluh ding hamar pdeng jong ka ïew duh. Ha kum kita ki por ba ka nanP alok ka jngai shisha na ka ïew Duh. La katta pynban sngewtynnad ba don ba shat jingmut lemnoh sha ki ‘Fire Hydrant’.
Ngin ïa poi biang noh sha ka ‘Cherry Blossom Festival’ bad ka jingsngewpyrshah jur jong uba bun ïa ka rai jong kane ka Sorkar ban rakhe pynkut noh ïa ka ha ka Sngi U Blei ne ka Sunday, kaba ym tang ba ka dei ka sngi kaba kyrpang jong ki riewngeit Khristan hynrei kaba dei pat ruh ka sngi shuti kaba kyrpang, jan ïa baroh u nongtreikam Sorkar. Thikna ba u nongtreikam Sorkar, la u dei ne um dei u Khristan, la u dei u Khristan uba shisha ne uba tang ka kyrteng bad ka nam, un nym khmih lynti ba un hap ban leit trei ne leit ‘official duty’ ha ka sngi Sunday. Kata lada um don ha ka ‘Essential Services’, kata, kum ki Pulit phong ‘Uniform’ ne kum ki ‘Doctor’ bad ki ‘Nurse’. Kam pher hi ruh pat ïa ki Khristan ki bym dei ki nongtreikam Sorkar naba ka shong eh ha ka mon kaba laitluid ka jong ki, la kin leit ne kin pep sha kata ka sngi rakhie pynkut ïa kane ka Cherry Blossom Festival. Kynmaw ym shym la pynbor ïa kiba kin leit kumba ym dei hi ruh ban khang ïa ki lada ki thrang ban leit. Kumta to keiñ noh ka pynksan bad keiñ noh ruh ka pyrshah. Kynmaw ba wat U Blei hi ruh u ai ïangi u briew ïa ka mon kaba laitluid.
