Ki phlim ha ka ktien Khasi ki la nang bun kat nang ïaid ki snem. Ka phlim Khasi banyngkong tam ka dei kaba la ai kyrteng “Ka Synjuk Ri ki Laiphew Syiem” ba la pynmih da u (L) Rangbah Hamlet Bareh Ngapkynta ha u snem 1981. Hadien kane, la pynmih sa ïa ka phlim Khasi kaba pawnam bha ïa kaba la ai kyrteng “Manik Raitong” ha u snem 1984, bad ïa kane la shna da u Ardhendu Bhattacharya. Ka phlim “Manik Raitong” ruh ka dei ka phlim Khasi banyngkong tam ban pynmih bun rong (Colour). Naduh u snem 1981 bad haduh mynta, ngim da lah than shuh ban kynmaw katno tylli ki phlim Khasi ki la mih. Hynrei ka jingmih jong ki phlim Khasi na ka por sha ka por ka pynkhlaiñ ruh ïa ka jingdawa ban ai jingithuh ïa ka ktien Khasi bad ban pynrung ïa ka ha ka Khyrnit Ba Phra jong ka Riti Synshar ka Ri India khnang ba ki samla kin lah ban thoh ïa ki eksamin thep kam ha ka ktien lajong bad kiwei pat ki jingmyntoi.
Ngi shem ba kiba bun na ki phlim Khasi kiba mih ha kine ki snem ki dei beit tang shaphang kata ka ‘jingieid’. Ki tyngshop, puron ki ïa pynleit jingmut ban ïashad ïarwai ha kaba ka phang pdeng ka dei ka ‘jingieid’. Teng-teng la sngewshoh tlot lypa tang shu tip ba kata ka phlim ka dei halor ka ‘jingieid’. Ngim lah ban len ba ki don ruh sa kiwei pat ki phlim, hynrei kiba kham bun ki dei beit shaphang ka jingshoh ‘jingieid’ hapdeng u tyngshop bad ka puron. Ka ‘jingieid’ ka dei tang shi bynta na ka jingim briew, bad ki don ruh sa kiwei pat ki mat ki jura kiba ker tawïar ïa u briew. Lada ngi peit bha ïa kita ki phlim ‘Bollywood’ khamtam kiba mynshwa, ngin shem ba ki don bun bah kiba thew ïa ka rukom im jong ki briew, ki jingkylla kiba wan ha ka jingim briew, ki mat ki jura kiba ktah ïa ka Ri la ka dei ka jingleh bamsap bamngem ne ka jingdon jong ki bor ka aiñ bad ki heh ki haiñ da kaba leh shiliang khmat ïa u rit u ria, u kup shiliang, u sem shiliang. Ki da long shisha ki phlim kiba ai mynsiem, ai jingmut bad ba shlan ban pyni beit ïa ki jingshisha ha ka imlang-sahlang.
Ki nongpynmih phlim sha kane ka jylla jong ngi, lait tang katto-katne ngut kiba la ïoh ruh ïa ka jingithuh bad jingïaroh ym tang ha la ka jong ka Ri hynrei wat shabar, kim da ïa pynleit jingmut than ha ki phlim kiba ai jingmut, ai mynsiem lane kiba pyni ïa ki jingshisha. La shu ïa sngewtynnad tang ïa kata ka ‘jingieid’ naduh ba sdang haduh kaba kut kumba ym don shuh da kiwei pat ban ïa pyni paidbah. Ka jingsngewtynnad jong ka phlim ka shong ha ki nongthoh kiba saiñdur ïa ka – naduh ka kyrteng haduh ki jingkren jong u tyngshop bad ka puron. Lada blad ka jingthoh, blad lut naduh ba sdang haduh ba kut. Lada nang ki nongthoh, ka phlim ruh ka long kaba ishongkun ban peit bad sngap.
Ki phlim ki dei ban long kum ka ïit khmih jong ki paidbah bad ka imlang-sahlang. Ki dei ban pyni ïa ki jingshisha kumba ki long la ka dei ka jingngop ha ki drok, jingjyllei ka kam khaïi met, jingïajngai hapdeng u riewspah bad u duk, jingmih ki kam sniew ba laiphew jait laiphew skit, jingsngewtynnad jong kiba donbor ban ñion ïa ki duk ki rangli, jinglalot spah, jinghiar ha ka akor ka burom, jingbym suitñiew ïa ki tymmen ki kro haduh ba ki hap ban leit sah ha ki ïing ba ri ïa ki, bad kumta ter-ter. Kine ki dei ki katto-katne tylli ki mat kiba lah ban ktik ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki nongpeitkai. Nalorkata, ki dang duna bha ki ban shna ïa ki phlim halor ki briew kiba pawnam na kane ka jylla lane kita ki ‘Biopic’ kiba ki khot ha ka ktien nongwei. Ngi donkam ruh ïa kiba kum kine ki jait phlim khnang ba ki pateng ba mynta kin tip kiei kita ki riewkhraw kiba ka jaitbynriew bad ka jylla ki la sei na ka por sha ka por. Hooid, ki don ki kot kiba la mih halor kine ki riewkhraw, hynrei donkam ruh ban pyni da ki phlim namar ki kham lah ban khring ïa ki paidbah.
Ngi ai mynsiem ïa ki nongshna phlim, tyngshop bad ki puron ba kin da wad bniah bha kiei ki mat ki jura kiba pyndik ïa ka jingmut jingpyrkhat jong ki nongshong shnong, bad halor kita, ki dei ban shna ïa ki phlim jong ki bad ym ban shu ïakren sah tang shaphang kata ka ‘jingieid’. Ngi dei ban shim nuksa na kiwei ki nongshna phlim ka jylla kiba la lah ban pynpaw ïalade hakhmat ka pyrthei baïar da ka sap ka phong kaba ki don. Ka por kam pat slem ban ïa pynleit jingmut sa ha kiwei pat ki mat ki jura khnang ba ki phlim Khasi kin kham long kiba shongkun bad kiba lah ban pynsngewthuh kham bha shaphang ka jaitbynriew hakhmat ka pyrthei salonsar.
