C. B. Iawphniaw
Ka shnong Nongnah ka don ha thaiñ Ri war Sepngi kaba hap hapoh ka South West Khasi Hills District mynta. Ka Nongnah ha ki por mynshuwa ka dang don tang lai kyntoit ki shnong kiba kynthup ïa ka Nongktieh, Nongkdait bad ka shnong Thangrai. Kine ki kyntoit shnong kiba la kham rim kiba pynlong ïa ka shnong Nongnah. Ka Nongnah ka don phang shathie u Lum ka Iawpaw. Ka Nongnah ka la syriem ïa ka miej bad shuki (Tableland). ïa ka Nongnah la ker baroh sawdong da ki lyhuh riat bah lait noh phang shathie.
Phang shatei la ker da ki lyhuh riat naduh Tynrong Bamon haduh riat Khyllai ka shnong Thangrai. Phang sepngi ruh la ker da ki lyhuh bah naduh Mawpyrkong naduh phot Ur khurai. Phang Mihngi ruh la ker da ki lyhuh riat. Tang phang shathie la ker da u Lum ka Iawpaw.
U long u lum uba pawnam jong ka thaiñ mar khap bad ka Bangladesh ne ka Pakistan mynnor. Ka Nongnah ka don la ka history kum ka shong kaba la ïeng ïaleh thma pyrshah ïa ki phareng ha ka jaka ba khot ka Thiep Bamon lane Tynrong Bamon. Ha kata ka jaka kaba don phang Mihngi la ithuh ba la don ka jingialeh thma kaba jur pyrshah ïa u phareng ha u snem 1838 – 39 ha ka por u Sngap Sing Syiemj uba long u syiem ïa ka Hima Maharam ha kata ka por. Tangba ym don record imat ïa ki riew ïaleh ne ki shipai thma kiba na ka shnong Nongnah.
Kane ka long kaei kaei kaba pynpyrkhat ïa kiba bun. Kat ïa ki riew ïaleh thma ym don ba buh record. Imat ka dei ba dang bun ki bym nang bym stad ha kata ka por. Ka Nongnah haba phi wan ïaid lyngba na Mawkyrwat sha Rangthang shaduh Ranikor ka long ka lynti kaba jngai bah ban leit. Ka shnong ka long ka jaka kaba itynnad ba la tap da u phang bad ki sohrai, ki syntiew pholang ba bun jait.
Tang shapoh riat la tap da ki dieng ki siej kiba jyrngam bad ba rben phin iohi haduh mynta ruh. Mynta ki por la nang paw ka Nongnah na ka jingdon ki jaka jngoh kai kum ka Pung Sum shrieh, ka krem Mawtynhiang kiba long kum ki jaka jngoh kai ha kane ka juk. Nangta ha phang sepngi ka shnong Thangrai ka jaka ba khot Pyndentraw ka don ka jingkieng dieng jri kaba la rim kaba pun lynti napoh riat haduh ha jrong kaba long kum ka lynti iaid ki nongrep ba leit trei leit ktah sha trai riat. Kane ruh ka dei kawei na ki matti ba ki longshuwa ki la buh.
Ha shiteng lynti na shnong Thangrai haduh Ranikor ka don ka wah duid ba ki khot ka phot saitwait, ki ong ba ka dei ka jaka sait ïa ki wait ha ki por ba ïaleh thma hapdeng ki Nongnah bad ki Melang ka Hima Langrin mynta. Tangba ïa ki jingïaleh thma mynshuwa ym da don kiba buh jingthoh namar ki dang long ki bym nang bym stad bym nangthoh nangtar. Kane ka lah ban long ba ki jingjia mynshuwa ki shu kut noh kumta.
Hadien ba la jop u phareng u la wiangding ïa ka shnong Thangrai. Kane ka dei ka jingïathuh khana pateng jong ki riew tymmen kiba ïa khlad noh na kane ka sla pyrthei.
