Ynnai shah pynsngewthuh bakla

Kin nym treh namar kata ba kin shah ïalam ha uba dang iohi dang hynne hynnin ïa ka sngi bad ïa u bnai.

D. H. Kharkongor

Ka jingtip kaba bakla ka kham ma ne ka kham mynsaw da bun bun shah ban ïa ka jingbym tip. Kaba khamsngewsih ka long ba ki bym don ïa ka jingtip ki kloi than eh ban shah ïalam, kum ki ‘langmatlah, ha kiba don pynban da ka jingtip kaba bakla. Hynrei kam long kumtahapdeng ki mrad. La ki dei tang ki mrad pynban kin nym treh ban shah ïalam ha kiba dang lung than eh naduh ha ka jingmut ka jingpyrkhat tad haduh ha ka yrta. ñiuma, ki dei tang ki mrad pynban kin nymtreh ban bud matlah ïa kiba dang duna than naduh ïa ka jingtip. Kin nym treh namar kata ba kin shah ïalam ha uba dang iohi dang hynne hynnin ïa ka sngi bad ïa u bnai. La ki dei tang ki mrad hynrei ki ithuh shai uno uba don shisha ïa ka sap bad ka main nongïalam bad uno uba shu kwah rhah bad kwah biej ban long nongïalam.Hynrei hato ka long kumta ïangi pat de, kum ka jaitbynriew?

Kiba bun napdeng jong ngi ki dang ngeit ba ka jingma kaba khraw tam eh ïangi, kum ka jaitbynriew hi baroh kawei, dei uta u bar jylla ne uta u mynder shisngi. Hynrei kine ki dak ki shin kiba nangïai paw shynna ki pynshisha ba ka jingma kaba khraw tam eh ïangi, kum ka jaitbynriew, ka dei pynban kane ka jingkloi lan than eh ka jong ngi ba ngin shah pynsngewthuh bakla, kat ban shah ïalam bakla syndon hi ruh, ha ki khyllung ki khynnah kiba dang sngewthuh bakla. Kam dei shuh ïangi kum ka jaitbynriew ba ngin dang shida than eh, kam bha hi ruh.

Ngim dei ban long kum une u paid Palestine jong ka Gaza. U paid uba la shah pynsngewthuh bakla, shah ïalam bakla bad shah shim kabu ha ki HAMAS. U paid jong ka Gaza un nym hap ban mad ïa kaba kum kane ka apot sepngi lymda naduhnyngkong ka sngi un nym shah pynsngewthuh bakla bad shah ïalam bakla ha ki HAMAS. Ka jingsngewthuh bakla kaba kat haduh ba ki bapli ki da pynkhamti syndon hi ruh ïa kat u shabuk bad ïa kat u lakam, jong ka synshar ka khadar, ha ki HAMAS. U dei u paid jong ka Gaza uba shukor hi dalade ïalade kat ban beiñ hi ruh dalade ïalade.

Ngi ruh ngi dei ban kyndit bynriew noh. Ngim dei shuh ban dang ïai shukor hi dalade ïalade. Ngim dei shuh ban dang ïai shida kat ba ngin dang ïai shah shkor bad ïai ngeit biej ïa kat kaba u khyllung u khynnah, uba kam ïalade kum u nongïalam, u padiah. Kaba katno tam ban pdiang ïa kat kaba u ïaleh ban bsut jubor ha ka jingmut ka jingpyrkhat ka jong ngi. Ngim dei namar kata ban dang shah ïa kiba kin ïa ktik kai ïa ki jingsngew ki jong ngi. Kaba katno tam ban aiti syndon ha kiba kin ïaleh khiew ja-kai ïa kat ka lawei ka jong ngi kum ka jaitbynriew hi baroh kawei.

Ka la dei ka por ba ngin da bishar bniah bha ïa baroh ki jait seng kiba ngi don. Ki seng kiba la mih bad bun seh kum u tit jong ka lyiur. Ki seng kiba uba kumno kumno ruh ne uba kum kano kano ka jait jinglong ruh u nud ban kam ïalade ba u dei u dkhot u jong ka. Ngin da puson sani bha ruh naduh ïa ka thong ka jong ki ne naduh ïa ki jingthmu ki jong ki, kum ka seng. Ngin da tohkit bha ruh ym tang ïa ka ‘sainpyrkhat’ ka jong ki kum ka seng hynrei nangno bad da kumno ki ioh ïa ka tyngka ne ïa ka ‘fund’, kat ban pyntyllun ïa kita ki kam ki jam ki jong ki. Kane ka dei kaba kongsan tam eh wei ba ym don kano kano ruh ka seng ne ka kynhun kaba lah ban kyrshan ïalade khlem ka tyngka ne khlem ka ‘fund’. ñiar u ban treh wat tang ban shu long dkhot, kaba katno tam kan ban long syndon u nongïalam, u jong kano kano ka seng ne ka kynhun, lada un hap ban ïai kloh bad ïai sei ruh loi shilor, na la ka jong ka pla, na ka bynta ki jinglut jingsep jong ka seng. Ka seng ne ka kynhun kaba don bor bad kaba heh u saipan pat ruh ka ju long ka jingpynshoi ïa uba bun. Kaba katno tam wei ba ym hap ban da buh ïa ka jingkheiñ ka jingdiah kaba bniah bad kaba da thikna bha ruh, kata, nangno ka wan ka shityngka bad shano pat de ka leit. Ha kaba ym don kam hi ruh ban ai jingkheiñ la ïano ïano ruh.

Kane ka jingshahkem, kaba dang shen, ka jong ki 2 (ar) ngut shwa ki nongïalam jong ki 2 (ar) ki seng ‘Ieit Ri Ieit Jaitbynriew’ ka la nang pynshisha ïa kaei kaba ngi ju suba jur. Ka pynshisha ba ki dei pynban ki Seng ‘ïa Dawa ban ïa Klop Lang’. Ka pynshisha ruh ba dei namar jong kiba sa kham kiew khyllah kumne hangne, kane ka dor ka mur ka jong ki mar ki mata. Ki nongkhaiï ki hap ban pynkiew noh khyndiat ïa ka dor ka jong ki mar ki mata, kaba ki die ïa nga ïa phi, khang ba ki bapli kin lah ban buria biang noh ïa kat kaba la lute da kitei ki seng ba ‘Ieit Ri Ieit Jaitbyriew’. Hap ban ïa buria manga bad maphi, u paid knup u paid trap, ïa kat kaba la lute noh da kitei ki seng ‘Ieit Ri Ieit Jaitbynriew’, kiba manga bad maphi ngi la kum ïa kyntiew skong.

Ithamula shisha naduh ïa ki nongïalam jong kitei ki jait seng tad haduh ïa u paid uba kyrshan ïa ki. Wat lada Ithmula pynban ym lah pat khlem da sngewsynei ïa uba kum utei u paid, u bym ïapher ei ei ruh em na u paid Palestine jong ka Gaza. Shi rukom itynnad pat de naduh ïa ka jingtbit ne ka jingpnahktien pnahthylliej ka jong ki nongïalam jong kitei ki seng, ban pynbiej ïa u paid, tad haduh ïa ka jingshida ka jong utei hi u juh u paid, uba da nguid tylli tyllan sha la ka kpoh ïa kat kaba kitei ki nongïalam ki khlei na la ka shyntur ka jong ki. Ki bapli kim ju da puson sani bha hynrei kum u khah ba ki noh beit jem jai katsha ba ka sur ka jong kitei ki nongïalam ka beh.Kaba da shongshit hi ruh kato ka jingkloi lan ka jong ki ban ïa risa pateng la pateng ‘Hoi Kiw’.

Ha shwa ba ngin ïa kut noh to tip ba wat mynta u snem hi ruh ka kham saw jam pynban ka ‘Diwali’ ka jong u Khasi. U Khasi jong ka shnong kaba thik tang para Khasi, wei ba ïa u Dkhar kimju aili. Ka jingthang ‘pataka’ kabada sdang shwa bad kut ruh kham slem ban ïa ka jong uta u Dkhar bad u mynder shisngi.Ka shong kaba isih bad shun Dkhar bha hynrei kaba ha kano kano ka lad ne ka sngewbha, la kaba tang hapoh la ïing ne jong ka jong ka shong ka thaw hi baroh kawei, kim ju shongshit khlem ka jingïarwai bad khlem ka jingïashad Hindi.