Ka jingkhlad jong kawei ka longkmie ha surok Mawlai ha ka janmiet jong ka 13 tarik Naiwieng, 2023 namar ka jingshah tynrah ha kawei ka ar shaka ha ka por ba ka dang thmu ban jam sha shiliang surok ka la pynmih biang ïa ka jingïatai halor ka rukom ñiah kali. Ka long shisha ka jingjia kaba sngewsih kthang. Ka jingpynher sted bad ka jingthurmur ki wan hakhmat eh ha kine ki sngi haba ngi peit ïa kiba bun ki nongñiah ar bad saw shaka. Kam i don ka jingshngaiñ ïa ki nongñiah kiba pynher bad kiba thurmur bad kumjuh ruh ïa ki nongñiah kiba long jai-jai bad phikir bad ïa ki nongïaid lynti. Tang ba ong ba la ïoh ñiah kali ne ar shaka, la shu ïa ñiah haduh ba la ishyrkhei sa ban peit. Ka long shisha ka jingsyier ruh ïa ki nongïaid kjat namar kim tip ha kano ka por kin shu shah tynrah ei kha-ma-kha ha ki nongñiah thurmur. Ka jinglong adkar ha ka rukom ñiah ka la nang duna ha kiba bun la ka dei ha ki surok bah ne ha ki surok shnong.
Ngi shu ngeit ba kita kiba ñiah kali/ar shaka ki dei kiba la ïoh ïa ka laisen ba thikna bad kiba da tip ïa ki aiñ ki kanun jong ka Ri India ha kaba ïadei bad ka jingñiah kali. Hynrei shisien peit, la ïohi ba don ki bym tip ïa u A ne u B jong ka rukom ñiah kali tangba ki ïoh pat thik-thik ïa kata ka laisen. Bad ngi tip ruh ba kam da donkam than ban ïa pule bad nang ïa ki aiñ ki kanun hashwa ban ïoh laisen namar kam dei ka kam kaba eh ban ïoh ïa ka na ki shlem treikam jong ki District Transport Officer (DTO). Ka rukom pynïaid ka long ha kata ka rukom ba ka long shisha kaba suk ban ïoh laisen. Lyngba kata ka laisen pat, sa ïa ñiah haduh ban da ïap ei sa ki briew ki bym tip ïa ka sdang ka kut. Ka jingleh khlemakor jong ki nongñiah ar bad saw shaka ka kham paw bha ha ka por mynmiet. Ki shim kabu ïa ka jingkylluid jong ka surok bad ki sngew ba dei tang ma ki kiba ïaid miet. Ka dei ruh ka por ba ki pulit pynïaid kali ki la leit phai noh sha la ïing bad ym don mano-mano ki ban peitngor lane bat ïa kiba ñiah shongshit.
Ha ka jingñiah kali, nalade la sngew ba la biang palat namar la ñiah ha ka rukom kaba dei, hynrei ngim tip pat ïa utai uba wan nadien lane na kynriang u long kumno, bad dei hangta ba sa mih ki jingtakhuh kali. Lada ngi shu kheiñ shngaiñ ba baroh ki ïa ñiah ha ka rukom kaba dei, kata ka long kaba bakla. Hap ban ïa phikir bad peitngor. Ka long kumjuh bad ki nongïaid lynti. Dei ban da peit bha hashwa ban jam na shiliang sha shiliang surok. Ha ki jaka ba don ki laiñ rong lieh lane ‘Zebra Crossing’, dei ban ïeng hangto bad hadien kata sa jam sha shiliang. Hynrei kiba bun pat ki nongñiah kim tip ïa ka jingmut jong une u ‘Zebra Crossing’ namar ki ïa pynher sted ïa ka kali wat haba ki ïohi ba ki briew ki don hapoh jong une u laiñ rong lieh. Ngin ong kumno shuh ïa kiba kum kita ki nongñiah? Hato kam la dei ka por ban shu pynduh noh ïa ka laisen jong ki namar kim tip ïa ka aiñ bad ka jingmut jong uto u laiñ rong lieh?
Na ka liang ki pulit ki la dei ban pynshitom da kaba kham tyngeh ïa kiba pynkheiñ ïa ki aiñ ñiah kali ha ki rukom bapher-bapher bad ban thad madan ïa ki lyngba ki lad pathai khubor bad ki rynsan ‘Social Media’ la ki dei mano-mano ruh. Kam myntoi ban ïa buhrieh namar kat nang buhrieh, katta kin nang bun ki nongpynkheiñ aiñ. Lada pynmih beit shabar, kan pynshynraiñ ïa kiwei kiba don ïa kijuh ki jingthmu. Ngi ïohi mynta ba ki pulit ki smat ban beh thong ïa kito kiba pyndait ïa ki ‘silencer’ kiba khlaiñ ka jingsawa. Hooid, kane ruh ka dei shi bynta na ka jingpyntreikam ïa ka aiñ, hynrei hap ban beh thong haduh ban da lap ïa kito kiba pynher ïa ki kali/ar shaka bad ban pynshitom ha ban da biang. Ban shu ïa sngap man-man bad shu peit da ki khmat ïa ki nongpynher kali ka long kaba bakla shikatdei. Ki dei ban sngewthuh ba u don u dieng sympat haba ki leh ïa ka bym dei. Ha kajuh ka por, ngi kyntu ïa ki paidbah nongïaid lynti ba kin phikir bha sha kadiang sha kamon ban lait na ki jingma jingmynsaw.
