Ka shitom wei ba la ïap noh ka jingïatip lem ba bah

Uba dang khleiñ bad ïongphyrnai bha klain-klain bad ïa uba la lum thup kyrpang ruh ha syndah jong ka National Highway.

D. H. Kharkongor

Sngewphylla bad ym sngew lah ngeit hi ruh ba kane ka Sorkar ka sah umdum da kumno uta u dewiong uba haduh 13 lakh Metric Ton, kata, kat kum ka jingbuh jingkheiñ jingdiah ka jong ka hi bad ruh uba ka dei ban sumar sukher bha, u shu jah rngai noh pynban. Ka long kaei kaei kaba da sngewphylla ba kat ka Sorkar ruh kam tip naduh mynno bad da kumno uba kat uta u dewiong uba haduh 13 Metric Ton u shu jah rngai noh. Te hato kane ka Sorkar MDA -2 kan tohkit bniah pat de tad haduh ba kan da shai hi kdar mano kita kiba pynjah rngai ïa u, da kumno ki pynjahrngai ïa u bad ruh shano u jahrngai? Hato kan pynshitom ïa kita kiba don kti ha katei ka jingpynjahrngai noh ïa uba kat utei u dewiong ? Tang katei ka khubor jong ka jingjahrngai noh ka jong uba kat uta u thup dewiong shwa ruh ka lah biang kat ban pynsuba jur ba ka jingkit ne ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewiong ka dang ïai bteng tad haduh kine ki sngi. Kane ka dei ka mat kaba ka seng saiñ pyrthei INC, ka TMC bad ka VPP ki ïai kren tad haduh kine ki sngi, kaba kiwei kiwei pat ki seng saiñ pyrthei kiba ïadonlang bad kane ka Sorkar Synrop kim nud ban saham ei ei ruh em. Ka dei ruh ka jingshisha ba ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewiong kam wan rah kano kano ruh ka jingmyntoi ïa ka Sorkar bad ïa ka jylla hi baroh kawei hynrei ka pynmyntoi beit thik tang ïa kita kiba ïadonbynta bad kata ka kam khaïi be-aiñ ïa u.

Ka Committee kaba la thung kyrpang da ka High Court jong kane ka jylla Meghalaya, ha ka jingleit ka jong ka kaba dang shen shatai sha ka thaiñ Khliehriat, ban jurip bniah ïa ka kam tih be-ain bad khaïi be-aiñ ia u dewiong, ka sakhi tyngkrein ba ka jingtih be-aiñ bad ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewiong ha katei ka thaiñ ka dang ïai bteng tad haduh kine ki sngi. Ka lap ka shem ïa ki thup jong u dewiong uba dang shu dep tih shen. U dewiong uba dang hynnin hynne. Uba dang khleiñ bad ïongphyrnai bha klain-klain bad ïa uba la lum thup kyrpang ruh ha syndah jong ka National Highway. Uta u dewiong ruh uba da bun bah nalor ba um dei uba kane ka Sorkar ka lah dep ban buh jingkheiñ jingdiah lymne uba ka dang shu dep ban ioh knieh ïa u. Kata ka Committee kyrpang ka lap ka shen ruh hangta hi ïa ki dien kiba dang shen jong ki shalyntem ne ki ‘tyres’ jong ki kali heh ne ki trucks. Ki dak ki shin kiba dang shen bad kiba pynsuba jur ba ka jingwan lum thup ïa u dewiong lem bad ka jingkit ban khaïi be-aiñ pat de ïa u ka dang ïaibteng tad haduh kitei ki sngi. Ka da pynshisha ruh ïa kat ki jinglap ki jingshem ki jong ka da ki dur ki dar kiba ka da kynmaw sngi ban da shon kyrpang. Te hato yn dang ïasngewphylla ba balei ba haduh mynta mynne kane ka Sorkar MDA -2 ka dang ïai len hi kumne shi kumne ba hangne hapoh ka jylla Meghalaya ka jong ngi kam don shun kano kano ruh ka jingtih be-aiñ bad ka jingkhaïi be-aiñ ïa u dewiong?

Ngin ïa phai pat de mynta sa sha kita ki ‘illegal toll gates’ne ki khyrdop khrong khajna be-aiñ, ba la pynïeng kyrpang naduh ha ki ‘State Highways’ bad ruh ha ki ‘National Highways’, kata kat kum ka jinglap ka jingshem jong ka Meghalaya Commercial Truck Owners’ and Drivers’ Association (MCTO& DA). Ka MCTO & DA ka lap ka shem ba kiba kum kita ki khyrdop lum khajna be-aiñ, kiba pher ba pher, ki don baroh kumba 30 tylli. Kat kum ka MCTO & DA ba ka jingkynrei ka jong ki khyrdop khrong khajna ka ktah jur bha ïa ka kamai ka kajih ka jong ki trai truck. Hana wat hadien ba ki ‘truck’ ki la dep ban siew ïa kat ka khajna kaba la oh kyrpang da ki kyrdop khrong khajna jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) pynban ki dang hap pat de ban siew khajna sa ha ki kyrdop khrong khajna jong ka Hima Mylliem. Hana ki don ki khyrdop khrong khajna kiba katba mynsngi mynshai ki truck ki hap ban siew tang 300 tyngka katba ynda mynmied myniong pat de ki shah oh bad ki hap ban siew syndon plak haduh 1000 tyngka. La sngewmat ba kata ka jingroiseh ka jong ki khyrdop khrong khajna kaba kum ki tit jong ka lyiur kat haduh ba wat ka KHADC hi ruh kam lah tip shuh katno na kita ki kyrdop khrong khajna ki da dei shisha ki khyrdop khrong khajna ki jong ka. U bapli u paid pat de ruh u shu ïaisah uba shu hun beit wat lada um tip haduh katno ka KHADC lem bad ki HIma Mylliem ki ioh ban lum khajna, tang na kiba kum kita ki kyrdop khrong khajna. Hynrei wat ha kaba ïadei bad kiba kum kita ki Khyrdop khrong khajna kane ka Sorkar ka dang ïaisaham ba kam don kano kano ruh ka jingkhrong be-aiñ ïa ka khajna.

Ka bym dei (wrong)kan ïaisah hi kabymdeiwat lada ngi baroh ngi len ïa ka, kaba katno tam wat lada ngi baroh ngi leh ngi kam ïa ka. Kaba bha bad kaba dei pat ruh (right) kan ïaisah hi kaba bha bad kaba dei eh wat lada ngi baroh ngim kubur bad-ngi kyntait ïa ka. Kaba katno tam wat lada ngi baroh ngim leh ïa ka.Ka jingshisha(truth) ruh kan ïaisah hi ka jingshisha wat lada ngi baroh ngim treh ban pdiang ïa ka. Ka jinglamler ruh kan ïaisah hi ka jinglamler wat lada ngi baroh ngi pdiang ïa ka. Kaba da eh shisha hi ruh wei ba la ïap duh noh ka jingïatip kem kaba bha. Ha shwa ba ngin ïa kut noh ba to da shah shkor bha dnong ia ki kyntien kiba ki kren, lada phi kwah ban tip ïa ka saiñ pyrkhat ka jong ki. Da bishar bniah bha ruh ïa ki kam ki jong ki, wat kiba rit eh ruh, lada phi kwah ban tip ïa kaei kaba ki pun hapoh jong ka dohnud kaba rieh ka jong ki. Kynmaw ba wat lada u sohniamtra u lah ban lam jew hynrei u sohjew lano lano ruh um nym thiang.