Ha ka sngi ba ka Ri ka la kynmaw burom ïa kito kiba la aiti ïa la ka jingim na ka jingthombor ki ’riew kieng atiar ïa ka Parliament ha ka 13 tarik Nohprah, 2001, arngut ki nongshong shnong kiba la leit rung ha Dorbar Lok Sabha ki la kynthih na jaka shong halor ka lympung ba shong ki MP bad ki la sei da ki tyndong lyer bad ka lyer kaba mih ka dei ka rong stem. Kine ki arngut ki la shah bat noh ha ki katto katne ngut ki MP bad kita ki MP ki la shoh la dat ruh ïa ki hashwa ban aiti sha ki pulit ka nongbah Delhi. Hynrei kane ka jingjia ka la pyni ïa ka jingsynjor jong ka rukom pahara bad jingpeit bniah ïa ki nongrung nongmih ha Parliament kaba dei kata ka ‘Temple’ jong ka jingsynshar paidbah ka Ri India. Kumno kita ki pulit ki khlem lah ban ïohi ïa ka jingrah ïa ki tyndong lyer da kita ki briew? Shu kheiñ lada ki la rah da ki bom bad kiwei ki tiar siat, hato kaei ka ban jia ha Parliament? Lada kat ha Parliament kam don jingshngaiñ, ngin pyrkhat kumno sa ha ki jaka kiba sha kyndong tam ha kane ka Ri baïar?
Ngi lah ban ong ba donbok ka khlem don ka jingïaumsnam ha ka 13 tarik Nohprah, 2023 bad ym kumba long ha ka 13 tarik Nohprah, 2001. Hynrei ngi dei ruh ban takraiñ tyngeh ïa ki pulit bad kiwei ki nongap pahara ïa ka Parliament kiba khlem pyndep hok ïa la ka kamram ban peit bniah ïa uwei pa uwei u briew ne ka briew ba rung ha kane ka Dorbar Bah ki MP jong ka Ri. Kam dei kaba suk ban ïoh rung ha Parliament. Donkam ïa ki kot ki sla ban pynithuh na ki MP. Ha kane ka jingjia mynta ka sngi, u la don uwei u MP ka BJP na Karnakata, u Pratap Simha, uba la donkti ban ai jingithuh ïa uwei na kiba la kynthih na jaka shong ban tur sha ka lympung ba don ki MP. Hato uta u MP ka BJP u khlem da ithuh bha ïa uta uba la leit kynthih ryngkat bad ka jingrah ïa ki tyndong lyer stem? Kumno la shu ai jingpynithuh khlem da tip bha ïa ka jinglong jong u briew? Ïa une u MP ruh dei ban tohkit lang khnang ba ki jingshisha kin mih kumba ki dei ban long.
Ka Ri India ka dei kawei napdeng ki katto-katne tylli ki Ri kiba la mad ïa ka jingshah thombor ha ki ’riew thrang snam la bun snem. Watla mynta ka sngi ka khlem mih kano-kano ka jingïaumsnam, hynrei ka kdew ba ki bor pahara ha kane ka Ri ki long kiba thiah thai bad ki bym don jingkitkhlieh. Lada ki MP kim shngaiñ, kumno ki riew madan kum ma ngi ngin shngaiñ na ki briew kiba don ïa ki jingthmu ki basniew? Kam lah ban long ba mano-mano kiba don jingthmu ban pynkulmar kin ïoh rung kat haduh ha Parliament. Hooid, ka dei shi bynta na ka jingsynshar paidbah ban pynpaw ïa ki jingsngew lane jingpyrshah ïa ka sorkar, hynrei kam dei pat ban buh jingma ïano-ïano ha kano-kano ka dur ruh. Wat ki MP ruh ki dei ki nongshong shnong kum ma ngi, bad ki donkam ïa ka jingshngaiñ kumba dei ban long ïa baroh.
Sa kawei pat ka bynta ka long ba ha India, ki briew ki smat ban leh ïa ki kam kynsha tang ban paw. Kitei ki nongleit pynkulmar shnong ha Parliament ruh ki lah ban long kumjuh. Ki leit leh khnang ïa kitei ki jait kam tang ban paw kyrteng. Tangba lehse kim sngewthuh ba kin ngat ha ka ruh nar jong ka aiñ bad kin shah pynshitom da kaba tyngeh. Hynrei ym dei ban pynshitom tang ïa kine. Kito ki pulit pahara ruh ki dei ban ngat lang ha kajuh ka jingshah pynshitom namar lada ym dei na ka jingleh sting jong ki, kitei ki briew kin ym da ïoh rung ha Parliament bad tang na khyrdop ki la shah beh lypa. Uba leit pynkulmar bad u nongpahara uba don jingkitkhlieh ban peit ba yn ym don ki nongpynkulmar ki dei ban shah set patok lang namar baroh arliang mamla ki la bakla.
Ka long kaba sngewlyngngoh ba ki nongpeit ïa ka Parliament ki khlem pat lah ban sngewthuh na kaei kaba la jia ha ka 13 tarik Nohprah, 2001. Lada dei ba ki la sngewthuh, ki nongpynkulmar shnong kim rat da ïoh ban rung mynta ka sngi. Kane ka dei ka jingsneng kaba ar ba ki bor pahara ki hap ban shim. Ngim tip shuh kaei ka ban jia lada ka dang synjor ka rukom pahara. Ym dei shuh ban kheiñ sting biang nangne shakhmat ïoh poi sha ka jingbabe bad ka jingduh ïa ki mynsiem bakordor la ki dei mano-mano ruh. Ka Parliament ka dei jong ki nongshong shnong bad ym ka nongkynti jongno-jongno ha kaba ym lah ban ïapeiñ ïa ka jingshngaiñ.
