Ka jingbret ïa ki khyllung ka dei ka kam pynïap ïa ki mynsiem briew

Hynrei ym baroh kiba kot bor kumta. Namarkata, ki sa mih ki jingeh, jyrwit-jyrwat, diengpyngkiang kiba buh jingma ïa ka jingïadei ki shijur.

Sa shisien pat, ki pulit ki la hap ban leit khwai noh ïa ka met jong iwei i khyllung kynthei na Wah Umkhrah ha ka 13 tarik Nohprah hadien ba ki nongshong shnong ki la ïohi ïa ka jingper jong ka met ha sla um. Ym pat tip mano kiba la donkti ban leit bret ïa itei i khyllung sha katei ka wah, hynrei ka jingsuba ka long ba ki kmie ki kpa jong ki hi kiba la leh ïa katei ka kam bymman ka bym ïapher eiei na ka kam pynïap briew. Kane kam dei shuh ka jingjia kaba dang thymmai, hynrei kaba la ïaid na ka por sha ka por. Watla kiba bun ki la kren pyrshah bad pynsngewthuh ïa ka jingdonkam ban aiti ïa ki khyllung sha ki jaka ri khnang ba yn lah ban ting noh ïa ki da ki briew ki bym lah ban ïoh khun, hynrei ka jingïakren ka long kumba ïa pyrta marwei ha ri khlaw. Katta nang kren, katta u khun bynriew ki nang leh ïa kine ki kam be-aiñ.

Ka jingshongkha khynnah lane ka ‘Teenage Pregnancy’ ha kane ka jylla ka jyllei bha na ka por sha ka por. Kiba bun ki kynthei/shynrang ki la shu kiew sha ka kyrdan longkmie/longkpa khlem pat dei ka ïa jong ki. Kam dei kaba suk ban shimti ïa ka kyrdan kmie/kpa namar ki jingkit ki bun. Na ka bynta ki kynthei/shynrang kiba wan na ki longïing longsem kiba dap ba biang, ka kham shu rukom namar kito ki kmie/kpa kin wan shakhmat ban ïarap lem ïa la ki khun. Hynrei ym baroh kiba kot bor kumta. Namarkata, ki sa mih ki jingeh, jyrwit-jyrwat, diengpyngkiang kiba buh jingma ïa ka jingïadei ki shijur. Don ki shijur kiba wat ki dang khynnah makna ruh, ki shim ïa ka jingkitkhlieh da ka jingieid bad jingïasngewthuh jingmut. Hynrei kiba kum kita ki don tang khyndiat eh. Kiba bun ki ïaleh ban lait na ka ban shim jingkitkhlieh.

Ka rta jong u briew ka long kum ki saw aïom – khynnah, samla, rangbah, tymmen. Don kiba la tymmen wat ha rta ba ki dang khynnah. Don kiba sngew khynnah wat haba ki la tymmen. Hynrei kaei kaba donkam ka long ka mynsiem bad ka jingkut jingmut ban shim jingkitkhlieh, bad ban long kiba kitkhlieh. Ngim dei ban len ba ka jingshongkha khynnah ha Meghalaya ka jur bha. Katta ngi nang len, katta kan nang kynrei. Kaei kaba ngi donkam ban leh ka long ban ïakhun ïa kane ka jingeh kaba don hakhmat jong ngi. Ka dei ka kamram jong kawei-pa-kawei ka longïing longsem, ka kur ka jait, ka shong ka thaw bad ka jaitbynriew baroh ban ïa wan shakhmat ban ïathir, ïatai bad ai jingmut kumno ba ngin ïarap ïa ki khynnah/samla jong ngi ba kin lait na ka jingshongkha haba ka rta jong ki kam pat biang satia. Ka jingshongkha khynnah khamtam ha kum kine ki por ka wanrah ïa ki jingeh kum naduh ka jingktah ïa ka koit ka khiah jong ka kynthei kaba hap ban pun bad kha, bad jingktah ïa ka jingmut jingpyrkhat namar ki khynnah kim pat kot bor ban pyrkhat kum ki rangbah bad ka met ka phad jong ki ruh, kam pat ïahap ba kin kit ïa ki jingkhia kiba bun. Ka don ka por ïa kiei-kiei baroh kynthup ïa ka por jong ban shongkha shongman.

Ki skul/kolej ki don ka bynta kaba khraw ban saiñdur ïa ka jingmut jingpyrkhat bad ka jinglong ki khynnah/samla. Ki nonghikai ki dei ban ïakren bad pynsngewthuh ïa ki khynnah/samla pule halor kane ka mat kaba kongsan bha. Lada ïoh kurim ne ïoh khun ha ka rta kaba dang khynnah palat, ki jingeh ki ap lypa ha ki liang bapher-bapher. Ha ka pyrthei kyrduh kam kyrduh jam sorkar, ki samla ki dei ban ïa pyntbit shwa ïalade ban trei ïa kiwei pat ki jait kam khnang ba kin lah ban ïeng ha la ki jong ki kjat bad ba kin long kita ki rangbah ki ban don ka bor ban kit ïa ka khia ka shon ynda ka la dei ka ïa ba kin shongkha shongman. Ka jaitbynriew kan khlaiñ lane tlot namar ki longïing longsem. Ngi lah ban kynnoh ïa kiwei ïa ka jingring swai ka jaitbynriew, hynrei ngi dei ban kynmaw ba haba ngi kdew kti ïa kiwei, ki don ruh ki shympriah kti kiba kdew shalade. Namarkata, hap ban ïa ïit shwa ïalade bad kylli pyrthew ïa la ki jong hashwa ba ngin kdew ïa kiwei. Lada ngi la biang nalade, kiba nabar lei kin ym lah ban leh eiei pyrshah ïa ngi. Hynrei lada ngi tlot naduh na ïing, kane ka jingtlot kan ktah salonsar ïa ka jaitbynriew. Hap ban ïa shim ïa ki sienjam kiba khlaiñ bad ba ïaineh bad weng ïa ki jingtlot hashwa ba kita ki jingtlot kin bam duh syndon ïa ngi iwei pa iwei.