
D. H. Kharkongor
Kane ka dei ka aiom ne ka ïa kaba lajan baroh baroh ngi ïa angnud ïa ka. Kaba katno tam ïa ki khynnah skul bad ïa ki kmie ki kpa ki jong ki, khlem da klet ruh ïa ki nonghikai skul. Ka ïa kaba wat lada ka por ka mareh stet tit thir pynban ka imat kumba ka pahuh lajan ïa baroh baroh. Kane ka dei ka por jong ka jingjahthait, ka jinghun mynsie, ka jingpalei mynsiem bad khamtam eh ka jingkmen, ïa kaba ngim kwah ba kan shu kutnoh shen shen. Ka aiom jong ka Christmas, ka New Year bad ki jingkyntiewkurim.
Ka jingjahthait ïa ki khynnah skul naba ki la ïohlad ban shongthait shwa shiporna ka jingminot thop ka jong ki ïa la ka pule ka puthi. Ka jingjahthait ruh ïa ki kmie ki kpa kiba hap ban khie step na ka bynta ban pynkhreh pynkhrum, ban pynkhreh ïa ka song bam, ban leit on skul bad ban leit shaw skul ïa la ki khun ki kti. Kaba katno tam ïa ki kmie ki kpa kiba lah bad kiba don ïa ka jingkitkhlieh ban peit ne ban ïarap hi dalade ïa ka pule ka puthi ka jong ki khun ki kti ki jong ki hi, katta, ynda ha la ïing. Ka jingjahthait ruh ïa ki nonghikai skul kiba kam long ïa kiba kin pep skul khah-khah ne wat tang ba kin poi slem tang khyndiat ruh sha skul. Kaba katno tam ba kin mihnoh kham kloi na ka skul. Ka ‘jingkiewklas’ ka dei kaei kaei kaba da pynkmen badpynhun mynsiem shisha jrut ym tang ïa ki khynnah pule lem bad ki kmie ki kpa ki jong ki hynrei tad haduh ïa ki nonghikai. Lah ban ong ba ïa ki khynnah skul ka jinglah ka jong ki ban leh bha ne ka ‘jingkiewklas’ ka dei ka jingaisngewbha ‘Christmas’ kaba da kynsai tam eh ka jong ki ïa la ki kmie ki kpa bad ïa la ki nonghikai. Ka jingkmen bad ka jinghun mynsiem ïa ki, kata, ïa ki kmie ki kpa bad ïa ki nonghikai skul.
Kane ka dei ka ïa jong ka jingjahthait, ka jingkmen bad ka jinghun mynsiem haduh ïa u nongrep wei ba u kba u khaw, uba u la rep bad u la sumar shitom, u lah wan poi syndon tiap tad haduh ha la ka tyngkong ïing. Ka jingkmen bad ka jinghunmynsiem ïa ka ïing hi baroh wei ba u kba u khaw u la lait syndon war, tad haduh ynda dep shoh dep pynher bad dep lum, na kano kano ka jingpynjulor jong ki bor jong ka mariang, kata, na ka lyer langthari, na u lapbah lapsan uba lem bad u phria. Kaba katno tam ynda haba la kiew klas sa ki khun ki kti bad ba ki la ïoh lad ban ïa ïeh shwa shipor ïa ka Sor Shillong, kata, ban wan phai sha la ka jong ka shnong ka thaw na ka bynta ban ïa don lang kum shi ïing shisem, tad haduh ynda kan kut noh kane ka shuti tlang. Kane ka i ïa ka pynkynmaw ïa ki kyntien jong kato ka jingrwai – ‘sha la shnong ngan leitphai … ka shnong u soh u pai’. Ka lam namar kata ïa ki jingmut jingpyrkhatsha ka shutitlang, sha ka thaiñ Ri War bad kyrpang eh sha u sohniamtra. Ka shat jingmut sha ki ranab lum jong ka thaiñ Ri War kiba stem hi kmur da u sohñiamtra.
Kane ka dei ruh ka i ïa kaba kiwei pat ki nongrep, lem bad ki nongri jingri jingdup, ki ïa angnud hir-hir ym tang ba kin lah ban pynïaid ïew ïa la ki mar rep ne ki jingri jingdup ki jong ki hynrei ba kin kham lah dor ne ba kin kham bha ka kamai ka kajih ka jong ki. Ki ruh, kum ba long lem kiwei, ki angnud ba kin kham ioh lad ban kynshew kyndiap na ka bynta ki jinglut jingsep kiba bun kiba ïadei bad kane ka i ïa jong ka jingïalehkmen-lehsngewbha,kaba ïa ïaid ryngkat ryngkat bad ka khawai sngewbha ne ka jingïabam sngewbha, khlem da klet ruh ïa ka riam ka beit. Kane ka shuti tlang ka ju dei ruh ka i ïa jong ka jingkyntiewkurim ha kaba ym tang kita ki shijur hynrei haduh ki arliang kur ki ju angnud ïa ka tlang kaba rang, kaba syaid bad kaba ka sngi ka sa hi kyndiang.
Kumta ha kum kane ka i ïa ba ym sngew dei ba ngin dang ïakren ïa khana ïa ka saiñ hima – sima. La sngewdei pynban ba ngin ïa kletnoh shwa ïa ka. La sngewdei ban sangeh shwa ruh shipor ïa kano kano ruh ka ‘jingdawa’ ne ka ‘jingpyrshahjur’, kaba da kano kano ruh ka seng ne ka kynhun. Kaba katno tam ban ïa pynleit jingmut pynban ïa kum kitei kiei kiei.Ym sngewdei ban kum khlei ne ban kum leh ïa kaei kaei ruh ka ban pyndiaw ne pynsngewsih la ïano ïano ruh, kaba katno tam kat ban long ka daw tynrai jong ka jingthut noh ka shongsuk ka shongsaiñ, la ha ïing ne ha la ka shnong la thaw.
Te man ba phi kyiar na kano kano ka jinglong diengpyngkiang, mawjynthut bad tynrai ka jingkthang la ïano ïano ruh ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Man ba phi long ka daw ka dong jong ka jingsuk bad ka jingkmen la ïano ïano ruh ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Man ba phi len lade ban ïarap ban pynsting ïa ka lyngkor kaba khia, ka jongno jongno ruh ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Man ba phi buh ïa kiwei kham halor ban ïalade bad man ba phim long ka daw ka dong ba kiwei kin sngew kham hapoh (inferior) ban ïa phi, la ha kano kano ruh ka liang, ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Man ba phi kloi ban ïasam lem ïa kat kaba phi don bad kiba da kyrduh shisha ïa kata bad leh ruh da kaba kmen ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Kumta man ba phi thmu bad man ba phi pyrshang ïa kaba bha tam eh na ka bynta jongno jongno ruh bad leh ruh ïa kata da kaba kmen mynsiem bad khlem da khmih lynti ïa ka nongkylliang ynda hadien habud na ki, ba kata keiñ ka dei ka Christmas. Kaba katno tam lada phi leh ïa kitei baroh na ka bynta ki bym lahbor ne kotbor ban leh kylliang ïa phi; leh ruh khlem da khmih lynti ia ka jingioh burom na ka imlang ka shalang.