Clanvil S. Soanes
Kumba 700 B. C., lane 700 snem shuwa ka jingkha ïa U Jisu Khrist, u nongïathuhlypa Isaiah u la ïathuh lypa ha Jerusalem. “Namar ha ngi la kha ïa u Khun, la ai ïa u khun ha ngi, te ka jingsynshar kan long halor ka tyrpeng jong u, bad yn khot ïa ka Kyrteng jong u U Baphylla, U Nongsylla, U Blei Bakhrawbor, U Kpa Bymjukut, U Syiem ka Jingsuk.” (Isa 9 : 6). Bad hadien pat, ha ka miet ba kha ïa U Jisu kumba 2000 snem tam mynta ha shnong Bethlehem kaba hajan Jerusalam ha Ri Judia (Israel), U Angel U Trai u la wan shisyndon ha ki nongap langbrot kiba ïa ap miet ïa ki langbrot jong ki ha rudnong Bethlehem bad ka burom U blei ka la tyngshain baroh sawdong ia ki, te ki la sheptieng shi katdei. Hynrei uta u angel u la ong ha ki.” Wat sheptieng naba hakhmih, nga wallam ha phi ïa ka khubor babha, ka jingkmen bakhraw ka ban long ha ki briew baroh, naba ha kane ka sngi la kha ïa phi, ha ka shnong U David, ia U Nongpynim uba long U Khrist uba U Trai, te kane kan long ka dak ïa phi, phin shem ïa u khunlung ba la sop da ki jainsop, u da thiah ha ka shyngoid.” Bad kyndit kyndit la don lem bad uta u angel bun bah u paidbah ka bneng, ki da ïaroh ïa U Blei, ki da ong ruh,” Ka burom ha U Blei ha kiba hajrong tam eh, bad ha ka pyrthei ka jingsuk hapdeng ki briew ha kiba U sngewbha eh.” (Luke 2 : 8 – 14).
Lah ba kynmaw hangne ba u David uba na Bethlehem u la long u Syiem Israel uba donnam uba la synshar ïa ka ri Israel na Jerusalem ha ki snem 1049 BC – 1016 BC, ba la thoh ruh shaphang jong u ha 2 – Samuel jong ka Baibl. U Syiem ka jingsuk ba la kren hangne dei U Jisu, ïa uba la kha kum u khunlung ban san, ban hikai, ban ieit, ban ïarap, ban shah ïap ïapli halor ka diengphna khnang ban pynim ïa u bynriew, ban tyrwa ei ïa ka jingkmen jong ka jingpynim jong u mynta hi, bad ban pynioh biang ïa ka jingsuk ha pyrthei. Na kiba bun ki kyntien bad ki jinghikai ïa ki briew, U Jisu u la ong ruh,” la ka jingsuk nga iehnoh ha phi, ïa ka jingsuk ka jong nga, nga ai ha phi, ym kumba kata ka pyrthei ka ai, nga ai manga ha phi.
Wat khih khuslai ha ka dohnud jong phi lymne wat sheptieng.” U ong ruh,” Nga la kren ïa kine kiei kiei ruh ha phi, ba ka jingkmen jong nga kan ioh long ha phi bad ba ka jingkmen jong nga kan long kaba dap. Ha kata ka pyrthei phin ioh ka jynjar, hynrei to long shlur phi, nga nga la jop ïa kata ka pyrthei.” (Ioan 14 : 27; 15 : 11; 16 : 33). Kine ki long khyndiat na ki kular jong U Jisu ha kiba ngeit bad ba pdiang ia U kum U Khun U Blei, U Trai bad U Nongpynim jong ki.
Ka pyrthei ka la kynrei tang ki jingïaleh bad ki thma naduh ba u briew u la hap ka jingpynshoi u soitan haba sdang. Na ka Baible ngi sngewthuh ba ka pyrthei ka long kumne dei tang na u soitan hi u nongshun ba la slem bad uba ïai ïaleh pyrshah ïa U Blei haduh mynta. Kan poi ka por ba u Soitan un leh lahduh ïa ka pyrthei da ki arngut ki shakri jong u kiba leh trai khlieh ba la khot ha ka Baible ki ‘mrad khlaw.” U mrad ba nyng-kong dei u “krist lamler” bad uba ar dei u “nongiathuhlypa ba lamler” uba pynbor ïa ki briew ban mane ïa u mrad khlaw ba nyngkong bad ban pdiang ïa u N. 666 jong u. Kine ki arngut ki atiar u soitan kin pynbiej bad pynbor ïa ka pyrthei baroh ban ïa hiar thma noh ryngkat lem bad u soitan hi ïa ka Jerusalem, ban pynduh noh ï a ka jaitbynriew Jiw na kaba U Jisu u la wan long briew, bad ia ka jingngeit khristan ha U Jisu Khrist u dei u khun U Blei bad u Nongpynim ka pyrthei, bad kan long ka por kaba eh tam ïa ki Jiw bad ki Kristan naduh myndang long ka pyrthei. Hynrei U Blei ba khraw ka jingisynei un theh ïa U Mynsiem Bakhuid ha pyrthei bad un pynkynduh ïa ki, bad kin khot kyrpad ia U Jisu da ki jingjaw ummat bad ki jingduwai kum ha la U Trai bad U Nongpynim jong ki, bad kin ïam babe ba ki la pynïap beiñ ïa u mynshuwa halor ka diengphna. U Jisu un sngewsynei ïa ki, bad un hiar na bneng da ka bor bad ka burom Blei Bakhraw, u Syiem ki Syiem bad u Trai ki Trai, U ba ïaineh bad Uba shisha, U Ktien jong U Blei lem bad ki paidbah Angel bad yn iohi ïa u da ka pyrthei baroh kawei kumba u la ong, bad yn kem ïa u mrad khlaw banyngkong bad ïa u baar ruh, bad yn bret im ïa ki sha ka dujok ding, bad yn shoh ïap ïa ki nongwan hiar thma baroh da ka wailam kaba mih noh na ka shyntur jong U Jisu. Ia u soitan ruh yn kem bad khum da u kynjri bakhraw bad yn set byndit 1000 snem ha ka liewlong ba khlem trai, khnang ba un ym ioh pynshoji shuh ïa ki briew. Bad U Jisu un pynduh noh junom ïa ka bor u soitan bad ki kam jong u. Kane ka long ruh ka jingwan arsien jong u Jisu sha kane ka pyrthei ha ka bor bad ka burom bah kumba ula ïathuh lypa, ban jop thiaw bad bishar kut ïa ki bynriew baroh.
Nangta, ki riewngeit kin synshar ïa ka pyrthei 1000 snem na Jerusalem bad U Trai Jisu ha ka khet kum U Syiem jong ki, bad ka pyrthei baroh sawdong kan dap da ka jingsuk bad ka hok. Kane ka long ka jingpyndep ïa ka jingïathuh lypa ba U Jisu un shong ha ka khet U David ha Jerusalem bad un shynshar ïa ka pyrthei 1000 snem. Haba ka 1000 snem ka la kut, yn pyllait noh pat shipor ia u soitan na ka byndi jong u, te un leit ban shukor ïa ki jaidbynriew ban lum lang ïa ki sha ka thma, bad kin leit hiar thma bad kerkut ïa ki riewkhuid bad ka Jerusalem. Te ka ding kan wan hiar na U Blei na bneng bad kan bam duh ïa ki, bad ïa uta u soitan uba shukor ïa ki la bret im kein sha kata ka pung ka ding (dujok) ha kaba la don lypa ruh uta u mrad khlaw ba nyngkong bad uta u nongïathuhlypa ba lamler, bad yn pynshitom ïa ki bad sngi bad miet sha ki bymjukut – bymjukut.
Baroh ki nongshun ki la shah jop lut, U Jisu un shong ha ka khet balieh ba khraw ka burom jong U bad un bishar ïa ki bynriew baroh. Baroh bad rit bad khraw, kat u shyiap ka duriaw, kin ïeng hakhmat ka khet bishar jong U. Ka pyrthei kaba mynta kam don shuh. U Jisu un bishar iwei – pa – iwei na kiei kiei ba la thoh ha ki kitab bad ha ka Kitab ka Jingim ïa kiba yn plied ha kata ka por, bad Un pynïakhlad ia k bynriew katkum ka jingleh jong ki ha ki ar kynhun, kawei sha ka kti kamon jong U bad kawei pat sha ka diang. U Jisu Un ong ha kito kiba sha kamon, “To wan phi, ïa kiba la kyrkhu jong U Kpa jong nga, to ioh ïa ka Hima, ia kaba la pynkhreh keiñ ïa phi na myn dang long ka pyrthei.” Bad Un ïalam ïa ki sha ki hima jong U ha kaba ym don shuh ka jingïap, ne ka jingsngewsih, ne ka jingïam, ne ka jingpang, kita kiei – kiei kiba mynshwa (ha pyrthei) ki la leit noh. U Jisu Un long U Syiem ka jingkmen bad ka jingsuk junom la junom ïa kiba ngeit ha ka Hima U Blei !
