D. H. Kharkongor
Nga ngeit ka sngi mynba la kha ïa U Jisu ka hap ha ka taiew kaba ar ka jong u Kyllalyngkot, kata, kat kum ka ‘Julian Calendar’ bad ym ha ka 25tarik u Nohprah kaba la ngeit ba ka dei ka sngikha ka jong uta u Blei Sngi ne u ‘Sun God’ ne u ‘Baal’ ne ka ‘Sol Invictus’, kaba kat kat kum kane ka Gregorian Calendar. Nga ngeit ruh ba kata ka jinghap ban ïaid lynti shaduh sha Bethlehem ka pynkynmaw biang dnong ïa u Joseph ïa kaei kaba u Angel u la dep pynpaw shai kdar ym tang ha u hynrei wat ha ka Mary ruh, kumba khyndai bnai mynshwa. Nga ngeit ba kita ki kyntien ki jong u Angel ki ïai sawa katba u dang ïaid nakhmat nakhmat ban lam lynti ïa uta u kada da u lakam uba u bat ha la ka kti. Nga ngiet ka long kumta ïa ka Mary ruh kumjuh. Kynthop u ïaid da ka kjat katba ka theisotti kaba dei ban dei ka tnga ka jong u ka shong halor jong uta u kada.U kada ubathait bad u lwait kum u hi. La ka Mary ka ioh ïa ka kabu ba kan shong halor jong u kada pynban ka ruh ka thait bad ka lwait, ym eh na ka kata ka jingïaid lynti ka jong ki hynrei namar ka jingarmet ka jong ka. Ka jingarmet kaba maiñ kaba wat hapdeng ka jinglong sotti kaba shisha. Ka long shisha kaba kloi, kumba long u Joseph, ban kohnguh naduh ïa U Blei tad haduh ïa ka hukum jong ki bor synshar. Ka thait ka lwait wei ba ka jingsuhkha ruh ka la nangjur bad wei ba ka la nangïaisuh ruh khah shi khah.
Ka sngi sa ba ka sep ba kumta ka jingdum jong ka mied ruh kam slem shuh. Ha kum kata kaei kaei ba ym artatien ba ki shijur ki angnud tang lano ba kin poi noh tiap ha ka ïingbasa. Hynrei kam long kumta naba ym don jaka shuh na ka bynta ka jong ki hangta ha ïingbasa.La ki ïai kyrpad rit bad wat la ki nongpynïaid ïingbasa ki sngewlem shisha ïa kata ka jingarmet ka jong ka pynban kim lah ban ïarap pynioh ïingbasa ïa ki. Ym don jaka shuh, namar jong ki, lait satang kata ka sem jingrijingdup kaba hajan jong kata ka ïngbasa. La katta pynban kim khnium kim khniam bad kim thut kim phoi ruh de la ïa U Blei ne ïa u briew hynrei ki ainguh ïa U Blei ba ki dang ioh jaka ha ka sem jingri jingdup.Namar ka jinglong jingim kaba shisur shidur ba kim khuslai jingmut eh ia ka sum ka sleh, ban ioh bujli noh da ki riam kiba kham khuidbad kiba khambha,ban ioh ïa ka bam kaba bang bad kaba tei met hynrei nyng-kong nyngshap eh ïa ka jaka ba kin rieh la ka khlieh bad ba kan kha suk ïa uta u khyllung uba maian. Ha ka kut lad bad ha ka jingdonkam kyrkieh ïa ka jaka kha ba kata ka sem jingri jingdup ruh ka da biang eh ïa ki shijur. Ki pynpalei mynsiem ïalade tang da kita kiei kiei kiba ki lah ban shem ha kata ka sem jingri jingdup. Kata, u phang ne u skum, uba la kynshew kyrpang na ka bynta kita ki jingri jingdup, ha uba kin shong ne thiah-jahthait. Ym artatien ba wat ka shyngoid ruh ka da biang eh ïa kiba kin pynthiah kyrpang ïa uta u khyllung uba kan sa kha shen.
Ngam tip lada kata ka mied hangta ha ka sem jingri jingdup jong ka Bethlehem, Judia, ka dei shisha ne em ka mied kaba khriat, kaba kat ban hap ruh ka ïor, hynrei nga ngeit ba ka dei shisha ka mied kaba kynjah, kaba khuid (holy) bad kaba da maian Blei. Ka kynjah tad haduh ka jingwan poi ki Lai ngut ki riewstad na Ri Mihngi, kaba lem bad ka jingwan poi nalum ka khynhun jong kita ki nongaplangbrot. Ka dei halor kita ki nongrim ba ha kaba ïadei bad ka sngikynmaw kyrpang ïa ka jingkha ïa U Christ, uba u Blei, U Trai, U Nongpynim bad U Nongsiewspah ïa u khunbynriew ba nga sa sngewtynnad tam duh ïa ka jingrwai ka ‘Silent Night’ bad ka ‘O Holy Night’.
Ka jingjied kyrpang ka jong U Blei ïa u Joseph bad ia ka Mary bad ym da ki samla ki bakhraw batri ne ki khun binong bishon ne kiba khraw ha ka jingtip bad ha ka jingshemphang ka ju shon bha ha ka jingmut ka jingpyrkhat ka jong nga. Ka long ruh kumta kumjuh ha kaba ïadei bad ki nongaplangbrot. Kiba nga ngiet ba ki dei ki shida jinglong, kiba shi sur shidur, kiba imsngi tang bad la ki jingri jingdup lem bad ka meimariang.Kiba da kloi ban pdiang bad ban ngeit ïa kata ka khubor kaba bha kaba U Angel u wan lam ha ki. Kiba ha rangkat ki jain kiba la rim, kiba la pruid u shiah, kiba la sop da u pumpum bad kiba ka la snoh ha ki ka jingiew jong ki jingri jingdup ki jong ki, kata, nalor ka jingsma syep. Ym tang kumta hynrei kiba ha ryngkat u shniuh uba radngieb lem bad u niuh ‘main u niuh ‘moh uba la dei ba kin khap pynlyng-kot. Kiba kloi ban leit beit kumta kumba ki long ban nguh, ban dem bad ban mane ïa uta u khyllung Jisu.Kiba da leit phai biang ruh sha la ki jingri jingdup kum ki jingthaw kiba thymmai. Kiba ha ryngkat ka jingsuk bad ka jingkmen kaba maian Blei.
Nga ngiet ka long ruh kumta kumjuh bad kita ki laingut ki riewstad jong ka Ri Mihngi, ïa kiba la ïalamlynti, naduh na ka Ri Mihngi, da uta u Khlur phylla jong ka sahitbneng, tad haduh ha Bethlehem Judia. Kiba da tip thikna uei uta uba ki leit ban wad.Kiba ha ryngkat ka jingthait ka jingjrem, ha ryngkat u pumpum bad ha ryngkat ka jingsma syep. Kiba da kynmaw pat ruh ban phikir bad ban ri kyndong khop ïa la ki jong ki jingaisngewbha kiba kyrpang ki jong ki, ïa u khyllung Jisu. Ki jingai ki jong ki ruh kiba da kit jingmut shisha.Ka jingleitphai noh ka jong ki na ka lynti kabathymmai ruh kaba da kit jingmut bha.Nga shem ba katba nangïaid ki snem, ha kiba bun ki longïing longsem, ka jingrakhie ïa ka mied Christmas, da ki Khristan kiba shisha, ka lah kylla long kaba jar jar. Kaba ngam artatien ba ka long ruh kaba khuid.
