Ha man ba wan u snem bathymmai, ka dei ka rukom ban ïa ai khublei kitbok kitrwiang iwei ïa iwei pat da ka jingkyrmen ba un long u snem uba bha. Ngi la ïaid la ar sngi ha une u snem bathymmai bad kiba bun ki dang ïa bunkam ban leh shongshit ha ki liang bapher-bapher. Ha kajuh ka por, ngi ïohi ïa ka jingshah lynshop jong ki katto katne ki bynta jong ka Ri Japan ha u jumai (Tsunami) ha ka sngi sdang jong u snem 2024. Ki thma hapdeng ka Israel-Hamas bad Russia-Ukraine ki dang ïaid. Ki duk ki suk ki dang ïa ksaid ban ïoh ïa ka bam ka sa. Ki jingeh jong ki snem kiba la leit noh kim pat lait satia da ka jingngeit kaba skhem ba kin sa nang wan syrtap sa ki jingeh ki bathymmai kat nang ïaid ki sngi ki por.
Na ka bynta ka jylla Meghalaya, u snem 2024 un long uba kumno? Ha u snem uba la leit noh, ngi la ïoh ïa ka lad ban jied ïa ki 60 ngut ki MLA bad ngi la ïoh da ka sorkar kaba kham skhem. Mynta u snem, ngin sa jied sa ïa ki MP sha Lok Sabha bad ngi kyrmen ba ngin ïoh ruh ban jied sa ïa ki dkhot jong ki District Council. Naduh mynta haduh u bnai Jymmang, ki seng saiñpyrthei kin bunkam ha ka jingpynkhreh na ka bynta ka ilekshon Lok Sabha ha kylleng ka Ri. Ngin sa ïohi ïa ka jingwan ïuh kjat jong ki nongïalam bapher-bapher jong ki seng saiñpyrthei ki ban ai ïa ki jingkular kiba bun rukom kumba ka ju long man ba kut ka samoi treikam ba san snem. Hangne ha jylla, ngi don artylli ki konstitwensi Lok Sabha – Shillong bad Tura. Ki seng ki la nang pynbna ïa ki kyrtong jong ki bad sa katto katne por, kin sa ïaid sha ki paidbah bad pan jingkyrshan.
Ki don bun bah ki mat kiba dang sahteng ha Meghalaya ym tang jong u snem 2023, hynrei wat kiba la palat ïa ka 50 snem. Ka don ka jingkyrmen ba mynta u snem, ka Meghalaya bad Assam kin sa lah ban pynbeit noh ïa u pud u sam ha ki hynriew tylli kiwei pat ki jaka kum ka Block I, Block II, Langpih, Khanduli-Psiar bad ynda la ïasoi ïa ka soskular, ki jingïakajia pud kin sa jah noh. Tangba kane ka lah ban kham shimpor khyndiat namar ka jingdon jong ka ilekshon Lok Sabha ha u Ïaïong-Jymmang. Tangba ngi kyrmen ba ka sorkar u Conrad K Sangma kan ym ailad than ïa ka Assam ba kan ïoh skud shuh ïa ka khyndew ka shyiap jong ka jylla jong ngi lyngba kata ka jingïapynbeit ïa u pud u sam. Ngi la duh la biang la palat 50 snem mynta. Sa katno shuh ngin nang duh? Ngin ïa peit aïu ka sorkar u Conrad kan leh halor kane.
Ka sorkar u Conrad ka la ïoh ïa ka iktiar ban synshar san snem. Ha kine ki saw snem tam, kan hap ban pyndep ïa ki jingkular kiba ka la khlei ha ka ilekshon 2023. Ngi kyrmen ba nalor ka jingshna surok, jingpynpoi umbam umdih, jingshna ïa ki ïing baduk, ka sorkar kan thaw ruh ïa ki lad ban ai kam ai jam ïa ki samla kiba hap ban ïa ksaid man la ka por ynda ki la pyndep ïa ki jingpule. Ngi kwah ruh ban pynkynmaw ïa ka sorkar ba kam pat dep satia ban siew ïa ka bai bam (Scholarship) sha ki samla pule bad kane ka la pynbitar ïa ki shikatdei. Ha kine ki sngi, kane ka mat kan sa nang thnem bad ka sorkar kan hap ban wad lad ban siew dep ïa ka bai bam kumba ka dei ban long. Ngi kwah ruh ïa ka sorkar ba kan nang pynbha ïa ka rep ka riang bad ka jingai jingsumar ha nongkyndong. Ka sorkar ka dei ruh ban khmih ba ka pisa jong ki paidbah kam dei ban lait kai lyngba ka jingbym siew khajna jong kiba dei ban siew na ki marpoh khyndew kum u dewïong bad kiwei pat.
Kawei pat ka bynta ka bakongsan ka long ban khyrwit tyngeh pyrshah ïa ka jingjyllei jong ki nongkhaïi drok. Mar ïa sdang snem, ki pulit ka East Jaiñtia Hills ki la ïoh kurup ïa u drok Heroin ba shongdor kumba T. 6 klur. Ngi ngeit ba da ki spah klur ki drok kin sa nang wan tuid sha kane ka jylla ban pynkordit ïa ki samla. Ka shong ha ka sorkar kumno ka pynkhlaiñ ïa ki kam syntiat bad jinglah ban lum jingtip halor kine ki nongkhaïi kiba wan pynjot ïa ki samla jong ngi. Lada ngim lah ban ïakhun da kaba tyngeh ïa u drok, ka lawei jong ka jylla kan long kaba duh jingkyrmen kam pher wat lada ngi ïa kynjut kti markylliang ha ka por ba wan u Snem Thymmai. Ki por bad ki sngi kin sa nang batai shaei kum ka jylla ngin ïa ïaid bad kiei ki mat ki jura ki ban mih na kawei ka sngi sha kawei pat, bad ngin sa nang ïathir halor kita.
