D. H. Kharkongor
Ngi lah iehnoh shadien ïa ka ‘Christmas’, kaba ïa uba bun balang nga imat ka la kylla long pynban ka Tamasa jong ka jingpynthaba lane kumba ki ong ha ka ktien nongwei ka ‘Festival of Lights’. Ngi dang shu dep ruh ban iehnoh shadien sa ïa ka jingrakhe ïa ka jingap pdiang ïa u snem uba thymmai, kaba ju ïai long pynban ka Tamasa jong ka jingkhynwin ne ka ‘Festival of Loudness’. Ka Tamasa kaba ju lam pynban sha ka jingklet noh ïa ka jingmut kaba shisha jong ka ‘Christmas’. Nga la weng noh ïa u dieng ‘Christmas’ lem bad baroh ki jingpynriam pynbeit kiba ngi ju pynsdien kyrpang ha u. Ngi la loit noh ruh ïa u Khlur ‘Christmas’.Ngi la lum ngin lang bha ïa ki baroh bad thep biang ïa ki baroh khop sha ka kyndong kaba kyrpang lem bad u ‘Christ’.
Lem bad ka pyrthei shityllup ba ngi da ïa ap hi kmang ïa u Snem Thymmai, uba ynda haba ngi ïa pyrkhat bha ka dei pynban tang ka khyllipmat jong ka jingkylla thymmai ka Almanak ne ka ‘Calender’. Ka khyllipmat jong ka jingkylla ka tarik, ha kaba ynda kan wai noh ka jingdum jong ka mied ba wat ka sngi ruh ka dang ïaimih hi na ka phang mihngi. Ynda haba ka la dei la ka por ba kan dang ïai sep hi ruh sha ka phang sepngi. Kumta ngin dang ïai sliang ngin dang ïai thngan, ngin dang ïai hap ban khih ban ksar, ngin dang hap ban ïai jaw ka syep ka syar na ka bynta ba ngin lah ban pyndap pynbiang ïa la ki jong ki jingdonkam kiba bun bah.
U briew u dang dei hi tang u briew, uba tlot bad uba tang pher wiak u lah kum ngop bad hap noh jlang. Kaba katno tam ïa kiba dang kham lung naduh ka ryta, ka bor sngewthuh bad haduh ka bor halor lade. Tang shu mar ïa kem dum bad ha shwa ban rung sha u snem uba thymmai ba ki bapli ki lah da kum liat noh pynban lor ha ka shrip jong ka jinglehraiñ bad ka jingjah burom. Ki bapli ki kum sdang pynban ïa une u snem uba thymmai da kiei kiei kiba ki da babe jur.
Ngin ïaphai biang shwa sha u Snem uba dang shu dep, u Snem uba kat kum kiei kiei kiba ngi ïa mad ngi ïa shem, shimet shimet. Ki jinglap ki jingshem ne ki jingmad kiba kat ban saindur ne phrang ïa kaei kaei kaba kham bha ha ngi ne kiba pynkthang bad kiba pynbitar pynban ïa ngi. Kumta ka shong eh ha ngi shimet shimet kumnongïashim ne kumno ngi pdiang ïa kiei kiei baroh kiba u snem uba la leitnoh, u 2023, u bynshet ha ngi. Kan dang ïai long hi kumta kumjuh bad kiei kiei kiba nginsa ïa shem ngin sa ïa mad sa ha une u snem uba thymmai, u 2024. Ngin nym lait na kiei kiei ki ban lam ïa ngi katba ngin sngewthut bad sngewbitar. Hynrei ha shwa ba ngin poi kat ban thut bad bitar la ïano ïano ruh ngi dei ban da puson sani bha la ka pynksan ne em ïa ngi ba ngin thut bad bitar ïa ki, kaba katno tam lada jia ba une u dei u Snem uba khatduh eh ïa ngi hangne ha sla pyrthei. Kata ka juh ka saiñ pyrkhat ka dei ban don ha sngi ha shwa ba ngin bishni bad ngin pihuin la ïano ïano ruh. Ka dei ban long kumta kumjuh ha shwa ba ngin dang ïai khwan bad ngin dang ïai rhah khlemakor, la ïa kaei kaei ruh.
Ngin rung sha u snem thymmai lem bad ka saiñ pyrkhat kaba thymmai. Tang kum ka nuksa ba to ngin sngewnguh ïano ïano ruh kiba pynmong pynsngewsih ïangi naba ki pynsngewthuh ïa ngi ba ngim dei bad ba kam bha ïa ngi ba ngin pynmong ne ngin pynsngewsih la ïano ïano ruh. To ngin da pyrto ruh de ïa baroh kiba ieit sngur ïa ngi, kiba ïarap ïa ngi ba ngin sngewthuh ïa ka dor jong ka jingieit kaba sngur. To ngin nang ban sngewnguh ïa baroh kiba ju ñiewkor ïa ngi khang ba ngin nang ban sngewthuh ïa ka dor jong ka jingshah ñiewkor ka jong ngi, ynda haba ngi don badno badno bad hangno hangno ruh.To ngin pyrto ïa baroh kiba ïaishah bad ngi, kiba ïaineh bad ngi, wat hapdeng ki jingduna ki jong ngi, kiba long namar kata ka ka nuksa jong ka jingïalong paralok kaba shisha. To ngin sngew-nguh ruh de ïa baroh kito kiba ynda haba ngi ïa kynduh ïa ki jingeh ki phai pynban da ka lyngkdong ïa ngi, kiba pynshisha ba ym baroh kin ïaineh bad ngi tad haduh kaba kut. Kum ban shu ong noh kiba ngi nang pyrkhat ba kin ïeng ryngkat bad ngi tad haduh kaba kut pynban ki iehnoh jyndat ïa ngi katba kiba kloi ban ïeng ryngkat lem bad ngi, ha kum kita ki por, ki dei pynban kiba ngim ngim ju poi pyrkhat.
Ngim dei ban bynniaw lymne babe la ïa kaei kaei ruh kaba wan hap ha ngi naba kaei kaba la ja ka la jia bad ngim lah shuh ban pynkylla ïa ka, kumba ka eh ruh de ban klet noh ïa ka. To ngin shim pynban ïa kita kiei kiei ba ki dei ka jinghikai ïa ngi khang ba ngin lah ban dang ïai jam shakhmat. Kam dei ka jingjia ryngkhat haba phi ïa kynduh ïa kat kiba phi la ïa shem ïa kynduh tad haduh mynta mynne naba ka don ka jingthmu ba phi ïa shem phi ïa kynduh bad ki. Kum ban shu ong noh ka jingïakynduh ïa ki katto ki katne ka dei pynban ka jingtynjuh ïa phi. ïa ki kato ki katne pat de ka dei pynban ka jingai jinghikai ïa phi. Wat la ki katto ki katne ki dei tang ki nongshim kabu ïa phi pynban kita iwei pat ki dei ki shlem bad ki nongsaiñ pynbha ïa phi.
Ha shwa ba ngin ïa kut noh ba kumba kam don jingmut ban pangnud la ïa kaei kaei ruh ba kam don jingmut hi ruh ban buhnud la ïano ïano ruh. Ka jingbuhnud ne ka jingshun la ïano ïano ruh ka lam pynban sha ka jingkthang kaba bam krun kylla ïalade. Ka jingkloi ban map noh ka pynlaitluid na kata kaei kaei. Ka dei ruh ka dwarsha ka jingsuk kaba shisha. Kumta ha shwa ba phin kylli une pat un dei u Snem uba kumno ba kan bha ba phin kylli shwa ïalade phin long pat noh uba kumno. Kumta keiñ noh ka bishni ka pihun la ïano ïano ruh, ynnai rhah shuhla ïa kaei kaei ruh, kata, kum ka lad ban lah ban ïa tyrneng ne ïa ryngkat (compete) la badno badno ruh. Pynleit jingmut pynban ïa ka jinglong kaba kham bha ban ïa kaba phi long mynha u snem 2023, uba phi dang shu dep ban iehnoh shadien.
