Raphael Warjri
Nalor ki dorbar shnong, ka long kumjuh ruh ha ki dorbar kur lane kino kino ki jingïalang ban lum paid ha shnong ha thaw, ha ka imlang sahlang ka ba ym dei ka jingïaseng kyrpang jong kano kano ka balang Khristan. Kaba kham mynsaw shuh shuh ha kane ka juk mynta ka long ba ki paidbynriew Khasi ki la nang roi ruh ha kiwei kiwei ki jait-niam kum ka niam Hindu bad niam Muslim. Kumta ban thom jubor da ki paidbah ba jyllei na ki balang Khristan ka long kaba saitmet, kaba tohmet bad kaba phalang kumba iuhroit ïa kiwei kiwei pat kiba dang kham ritpaid. Na kata ka daw kaba shngaiñ barabor bad kaba bha naka bynta ka jinglong salonsar ha ka imlang sahlang ka long da kaba sngapjar ba manla iwei-pa-iwei na ki paidbah kin duwai jar jar ha la mynsiem khlem da pynpaw paidbah da ka jingngeit jong kita ki paidbah ba kham bunpaid ha kano kano ka jinglumpaid. Ki paid Khristan ki dei ban husiar haba la sakhi jar jar lane pylleiñ pylleiñ ia ka jingtyllep kiwei pat ki niam ha ka imlang sahlang. Kano kano ka kam lehbor ne iuhroit ïa kiwei kan sa wan kyrtok kylla da ka nong ka ban urlong ha ka ba kut bad ha kane ka juk mynta ym da shimpor namar ka lah ban jia tang hapoh shikhmat briew. Lada ki Hindu na dewbah India ki pyrshang ban suhthied bad ban pyntian jubor ia la ka rukom katkum ka niam Hindu ha ka imlang sahlang Khasi ka ba tyllep ki riewngeit Khristan, kan mih ka jingïakhing, khamtam haba ki leh pylleiñ pylleiñ. Kaba kham syier mynsiem pat ka long ba ki Muslim ki leh jop pyrthei jar jar da kaba ki bsuh ha ki longïing longsem Khasi lyngba ka shong-kha shongman, kata ruh da kaba ri bun lok. Mynta kumne kumne ka imlang sahlang Khasi kin ym peiphang ïa kane kaba ïai jia ha ka imlang shalang, hynrei ka la don ha ka tmier ka ba ym dei tang ba ngin husiar, hynrei la dei ban kyrda tyngeh na ka jingwan lynsher kita ki bor pynbieit ne pyntian jubor kiba lah ban pynkylla lieng ïa ka longiing longsem haduh ka synshar shnong synshar thaw, lada ym peitngor noh mynta.
Ki sengbhalang Hindu ki la nang par kylleng ka Ri Khasi haba ki la ioh ban bsuh khlieh lyngba ka Seng Khasi namar ba ki long kum ki atiar ban kyrda ïa ka jingtyllep ka niam Khristan lyngba ki balang bapher bapher kiba dang ïaimih manla ka por. Ki seng Muslim pat kim da paw than lyngba kino kino ki seng hynrei ki kynrei ha ka imlang sahlang lyngba ka khaïi pateng bad ki riew shimet ki khluh ban shongkha pathar ha ka imlang sahlang Khasi. Wat hapdeng kine kiei kiei, dang don byllai ki kynthei Khasi ki ba dang tipthuh la ka tynrai Khasi wat lada ki shongkha bad ki shynrang dkhar. Ka jingshisha kumba ka paw pat ka long ba kin ym lah shan slem bad kin sa shah tyllep suki jai ban kynriah suki suki na ka jingtip la ka thymmei sha kaba san ba mer ka jingtip ïa ka dustur khyllah kiwei. Ka long kaei kaei kaba jwat ban bishar ïa kane ka phang namar ba lait na ka dustuir tynrai Khasi, kiwei kiwei ki snap kiba wan na shabar lada dei dang shen ne ba la slem makna ruih ki dei hi ki jingkylla kiba wan lynshop na shabar. Ha ba kdew ïa kata ym lah ban len ba ki balang Khristan ruh ki dei kiba khyllah ha ka imlang sahlang Khasi mynarspah snem mynshwa. Dang tang arspah snem mynshwa ka niam Khristan ka la longdoh longsnam ha ki paidbyllien Khasi haduh ba byllai ki la kloi ban klet noh ïa la ka tynrai lajong, lada ym don kiba peitngor ban kyrsiew. Ka niam Khristan ka kynduh mawsiang ban phrung ha ka imlang sahlang Khasi ha kaba sdang naduh kita ki palat arspah snem mynshwa. Hynrei mynta ka niam Hindu bad niam Muslim ki kloi ban rung ha ki longiing longsem Khasi ha ka rukom kaba suki jai.
Kumta ka long kaba mynsaw ban marmlien kum ka Seng Khasi da kaba ailad ïa ki seng Hindu ban suhthied ha Ri Khasi namar ba kim pdiang ïa ki jingngeit tynrai Khasi bad ki pyrshang ban pyntian jubor suki-pa-suki ïa ki snap Hindu ha ki paidbah kiba dang bat la ka niam tynrai Khasi. Ha ki por mynshwa u syiem Jaintiapur u la pynshlur ban pynphriang ïa ka niam Hindu ha la ki khun ki hajar tang ha ki katto katne ki elaka, hynrei mynta da ki kynhun jong ki rangbah seng Khasi ki prat lynti ba ki seng Hindu bad ka niam Hindu ba kan dang suhthied shuh shuh. Na kata ka daw la ju shem ba ki snap Hindu ki la parpaiñ shwa lyngba ka deiriti bad suki suki sa ka ktien bad kiwei kiwei ki snap Hindu. Ka la don ka khep ba ki samla kynthei Khasi ki pien sari bad shad ki jingshad tynrai Hindu ha ki nongkyndong Khasi. Don ki shnong ha khappud Rithor ba ki paidbah Khasi ymdei tang ba ki pnah ban kren ktien dkhar lada dei ka ktien Assamese shatei lane ka ktien Bangla shathie, hynrei ki da klet syndon la ka ktien lajong lait noh tang ynda la poi sha ba kham pajih jong ki shnong Khasi lane wat ha nongbah Shillong. Kaba kham isaitmet tyngeh ka long ba ki paid Khasi para Khasi ki kren da ka ktien nongwei bad la ki paradoh parasnam. Kaba pynksan ia la ka thymmei riti dustur tynrai lajong ka long ka ba ïai jia na ka por sha ka por. Kumta lada ki rangbah Seng Khasi ki sngewshngaiñ ban ïasyllok bad kino kino ki kynhun niam Hindu, hynrei kin ym poiphang ba ka shrip ka la ap lypa ha ka jaka kaba ym lah ban kyrda shuh ha ba la synjor ka jingtip ïa la ka tynrai lajong.
