Nong Ne Riew Kum Ka Tienrapdien

Yn sa batai thik-pa-thik ïa ki ktien ba pyndaonkam ïa ka ktien Nong bad Ktien Riew lada dei kum ka Tienrapkhmat ne Tienrapdien.

Raphael Warjri

Ka ktien Nong bad Riew kum ki tienrapkhmat ne tienrapdien ki don la ka bynta ban thoh ktien kiba dei katkum ka rukom pyndonkam ïa kita ki ktien kiba bynrap ha ka ktien kaba rapkhmat ne kaba rapdien. Ki don ki khep ba ki bynrap hakhmat bad ki don ki khep ba bynrap hadien. Kaba bynrap hakhmat bunsien ka kdew beit ïa ki briew katkum ki kam jong ki. Ka ktien Nong ka thew ïa ka jaka ne ka shnong ba pynkam lane pynkap ha kita ki briew, hynrei ka ktien Riew ka kdew ïa ki briew shimet katkum ba pynkap ne bynrap ka ktien kaba kit jingmut katkum ba la kap ne bynrap. Ki don ki ktien kiba long ban pyndonkam lang ïa ka ktien Nong bad Riew bad ki don pat kiba dei tang ha kawei ba ym ïahap ha kawei pat. Yn sa batai thik-pa-thik ïa ki ktien ba pyndaonkam ïa ka ktien Nong bad Ktien Riew lada dei kum ka Tienrapkhmat ne Tienrapdien. Hynrei nalor kine don sa kiwei ki ktien kongsan kiba lah ban pyndonkam kum ka tienrrapkhmat ne tienrapdien kumba la jer ha shwakum ïa ka ktien Um, Soh, ne Dieng bad kham bunsien hi ka ju dei hi ba jer lane nam ïa ki shnong ki thaw. Kumta la kdew kawei-pa-kawei kumne harum:

Nongbishar : ki riewtbit kiba tip aiñ bad khajoh ka kyrdan ba hakhlieh duh ban bat ka iktiar katkum ba la pynkup na ka bynta ban bishar ïa ka kajia majia jong ki paidbah da kaba shah shkor ïa kaba ïasaid ne pynksan ki muktiar ne kino kino ki riewtbit ha ka aiñ lada dei ïa ki arliang mamla ki kynhun lane markynti ki riewshimet – Judge

Riewbishar : ki riewtbit kiba tip aiñ bad thung khnang da kano kano ka iktiar ba ha khlieh duh na ka bynta ban mihkhmat ha kaba bishar ïa kano kano ka jingïakob ne kynpeiñ ki kyrtong ha kano kano ka rynsan ïakhun ne aireng marshimet lane shikynhun – Adjudicator

Nongkyndong : ka mut ïa ki briew kiba shong shnong sha ki jaka ba ym dei ha sor, khamtam kiba dang tip la ki kam tynrai jong ka jaitbynriew kum ka rep ka riang, ka ri jingri, ka sumar dawai kynbat lane kino kino ki kam kiba dang ïa tyng-khuh bad ki snap ka mariang.Hynrei ïa ki briew kiba la trei kam katkum ka shaipythei jong ka juk khamtam ha ki jaka sor ki ba kham bunsien kim da ïadei than bad ki snap ka mariang, la ju kheiñ kum ki Nongsor. Kane ka ktien pat ym lah ban jer Riewkyndong namar ba ym lah ban kit jingmut ei ei- Villager, Rural people.

Nongtrei : ka mut ïa ki briew ki ba trei ïa ka kam shakri katkum ba hukum ki kynrad kiba aikam da ka ba siew bainong. – Worker, Labourer, Servant.

Riewtrei : ka mut pat da kumwei kaba ïapher na ka ktien Nongtrei. Ka ktien Riewtrei ka thew ïa ki jait briew kiba ju smat bad khluh ban trei ïa kano ïa kano ka kam ba la bynshet ha ki – Studious, Industrious, Laborious.

Nongkren : ka mut ïa kino kino ki briew ba la buh bynta ban kren paidbah- Speaker

Riewkren : ka mut pat ïa kino kino ki briew kiba pnah ban kren ba la kubur da kiba bun balang ha ka imlang sahlang. – Orator

Riewkai : ka mut ïa kino kino ki briew kiba imsngi ban leh ïa kiei kiei kiba long tatdor ne saitmet hakhmat ka imlang sahlang, kynthup ruh ïa kiba thok ba shukor, kiba lamler lamhap, kiba nang ang ba balia, ne kino kino kiba ym don jingmyntoi ha ka longbriew manbriew – Bum, Deadbeat. Ym lah pat ban jer Nongkai namar ba ym don jingmut eiei ïa kano kano ka jinglong briew kaba ïahap ban jer ban nam.

Haba khmih pat ïa ki tienrapdien lah ban jer tang ka ktien Binong Bishon, Kitnong, Tipsngi Tipnong, lada shim ïa ka ktien Nong; hynrei ïa ka ktien Riew ki don ki kyntien Bynriew, Sohriew, Tynriew, Bhabriew, Biangbriew, bad kumta ter ter. Lada bishar ïa kine ki kyntien ki don kiba snoh bad ka jingmut jong ka kyntien bad don pat kiba ïaid lait khlem da ïahap hangno hangno ruh.Ka ktien Binong Bishon ka dei beit shikyntien hi ha la marwei ba ym don jingïasnoh bad ka ktien Shnong ba la sot ïa ka ktien Nong. Ka ktien kitnong pat ka dei ïa ka kam ba ki briew ki trei ban kamai kajih, bad lah ban jer kum Nongkitnong- kaba mut kiba kit ba bah ïa ki mar ki mata jong ki briew da kaba shah siew dor katkum ba shongdor ka jingkit – Porter.

Ka ktien Tipsngi Tipnong kam don jingïadei na kano kano ka bynta jong ka shnong ne nong bad ka dei beit ka ktien kynnoh ïa ki briew kiba palei bad koh-nguh sneng ïa ki bahalor – Amenable, Docile, Obedient.

Ka ktien bynriew ka thew thik ïa ki paidbynriew salonsar- Community. Ka ktien Sohriew bad Tynriew kam don jingïadei eiei bad ki briew ne bynriew, hynrei ki dei ki jynthung ba pyndonkam ki briew ha ka imlang sahlang. U Sohriew dei u jingbam bad u tynriew dei u kynja phlang ba sop tnum ha ki trep. Ka ktien Bhabriew bad Biangbriew ka dei kaba batai ïa ka jinglong jong ki briew ha la marwei shimet. Ka ktien bhabriew dei haba phuh ba phieng bad itynnat ban khmih parabriew, bad ka ktien biangbriew ka dei haba tynjuh ba long pdeng ka long-rynñieng ha kaba ïadei bad kino kino ki kam ha ka imlang sahlang. Kata ka mut  ba ym dei kiba duna ne palat liam hynrei kiba shu biang la ha ka rynñieng ryniot, ha ka spah ka phew, ne ha kano kano ka bynta ba ïadei ha ka imlang sahlang.