Ki Snap Mariang Ki Shynna Ha Ki Shnong Khasi

Ka ktien Riew kum ka sur ba sawa ka dei kaba long marwei khlem lah ban pynlong kyntien da kawei pat lada bynrap tienrapkhmat ne tienrapdien.

Raphael Warjri

Nalor ba ka ktien Riew ka dei ia ki briew ne bynriew bad ka dei ruh ïa ki jynthung kum u sohriew, tynriew bad jynriew, hynrei ka don shuh ki ktien kum u dak jingkheiñ Hynriew bad ka ktien ka ba dei ïa ka sur ba sawa- Riew. Ka ktien Riew kum ka sur ba sawa ka dei kaba long marwei khlem lah ban pynlong kyntien da kawei pat lada bynrap tienrapkhmat ne tienrapdien. Kumta ka ktien Riew bad Sawa ka dei kajuh ka jingmut haba shim kyllum, hynrei lah ban nujor ïa ka dor jong ka ktien katkum ki ktien ha ka synropktien. Kaba sawa lane kaba riew ka lah ban long kaba jem jaijai bad ka lah ban jam katkum ka kyntien ba thoh ne ba kren bad ka don ka khen ba lah ban pyndonkam ïa ka ktien katkum ka khep. Ki don ki khep ba lah ban pyndonkam lang bad don ki khep ba pyndonkam tang kawei na ki katkum ka synropktien.Bunsien ka long ka ba jwat ban pynïapher ïa kine ki arkyntien Sawa bad Riew namar ba ki kit jingmut kumjuh ha jan baroh ka rukom kren. Nalor kata ka don shuh ka ktien kaba long shikyntien kum ka ktien Jynriew ka ba ym shem ba kan don jingïasnoh bad ka kyntien ba dei ïa ki briew, hynrei ïa u jynriew la ju ïathuh ba mynnor u dei u jynthung ba kynrei bha ki kynja ksuid kiba lah ban khum ïa ki mrad ne ki briew ki ba dei ban ïaid lyngba ka jaka ba mih ba san une u kynja jynthung. U jynriew u dei u jynthung ba san kum u jyrmi ba mih na u diengbah bad la ju iathuh ruh ba dei ba juh bha ki kynja ksuid. Haba pur u jynriew u lah ban kloi lan ba lada iohthiah ki mrad ne ki briew ha tbian ba don u jynriew, u lah ban khum bad kyllaiñ ïa ka met ne ka kti ka kjat kat naba shah. Kaba phylla ka long ba lada pom ne ot ïa u metbah ne jyrmie jong u jynriew ka ju mih ka um kum ka snam bad ka met shapoh ruh ka saw haiñ kumba saw snam. Ka shnong Lawjynriew ha nongbah Shillong la ïathuh ba ha ki por mynnor ka dei ka khlaw ka ba kynrei eh u jynriew ba sa sah nam ka kyrteng Lawjynriew. Kumta ki ktien Sohriew, Tynriew, Jynriew bad Hynriew ki dei ki shikyntien ba ym lah ban kap ba ki dei ka tienrapdien, kumba long ka ktien Shriew.

Ki don ki ktien kiba kynrei bha ha ki kyrteng shnong kum ka ktien Maw, Um, Soh, Lum, Law bad Dieng ki ba la kyrsoi na kum kita ki kyntien hi ban kap bad kiwei ki kyntien ban pynlong kawei ka ktien. Lada khmih tang ha sor bad khap sor Shillong ki don byllai ki shnong da ka tienrapkhmat kum ka Mawlai, Mawprem, Mawblei, Mawbah bad dang bun bah ki kyrteng ha kylleng ka Ri Khasi kum Mawsynram, Mawkyrwat, Mawthadraishan bad kumta ter ter. Hynrei ki don ruh ki ktien ki ba rappdeng bad rapdien. Ka shnong Lummawbah ka long da ka tienrappdeng, ka shnong Nongrimmaw ka long da ka tienrapdien. Lehse ha kiwei kiwei ki ktien ha pyrthei ym don kum ha ka ktien Khasi ban mih ka tienrappdeng, bad la shem tang ki tienrapkhmat (prefix) bad tienrapdien (suffix). Ki tienrappdeng dei ban sngewthuh ba ki ïapher na ka tienbsut (midfix) bad tienkap (infix) katkum ba la kdew nuksa hashwa. Nangta sa ka ktien Um, ki don ki shnong kum ka Umsohsun, Umiam, Umjasai, Umsohlait, Umwai da ki tienrapkhmat. Na ki tienrappdeng don ka shnong Pynthorumkhrah, Laitumkhrah bad tienrapdien ka shnong Laitsohum, Shiliangum. Na ka ktien Soh don ki shnong kum ka Sohryngkham, Sohra, Sohbar, da ki tienrapkhmat. Da ka tienrappdeng na ka ktien Soh don kijuh biang ki shnong Laitsohum, Umsohsun, bad da ka tienrapdien te ñiar ban shem ka shnong ka ban kut ha ka ktien Soh. Na ka ktien Lum don ki shnong Lumdiengmet, Lumlyer, Lummawbah, Lumkyrphei, Lumdiengjri da ki tienrapkhmat. Ka shnong Laitlum ka don da ka tienrapdien bad ñiar ban shem da ka tienrappdeng ïa ka ktien Lum ha ki shnong. Ki shnong kum ka Lawjynriew, Lawkhla, Lawmali, Lawkisyiem, Lawsharai kiba don da ki tienrapkhmat. Ym shem pat ki shnong ban don tienrappdeng ne tienrapdien na ka ktien Law ka ba dei ka ktien lyngkut jong ka ktien Khlaw. Ki shnong na ka ktien Dieng ki long kum ka shnong Diengpasoh, Dienglieng, Diengngan, kiba don da ki tienrapkhmat. Ka shnong Lumdiengjri, Lumdiengmet, Laitdiengsai ki don da ki tienrappdeng, bad ka shnong Thieddieng, Pohdieng ki don da ki tienrapdien. Kumta la shem ba ki shnong Khasi ki ioh kyrteng na ki snap ka mariang, kham bunsien namar ba ki paidbynriew Khasi ha ka juk mynnor ki don ka jingiadei kaba jan bha bad ka mariang ha baroh ki liang. Kawei pat ka ktien kaba jyllei bha ha ki ktien shnong Khasi ka dei ka ktien Lait kum ki shnong Laitkynsew, Laitlyngkot, Laitsohum, Laitumkhrah, Laitlum, Laitkyrhong bad kumta ter ter.

Lait na kita ki ktien ba la kdew ha kaba ïadei bad ki ktien jong ki kyrteng shnong Khasi, dei ruh ban thwet ia ki jingmut jong kiwei pat ki kyrteng shnong kiba ym don kita ki ktien ba la kdew ha shwa kum ka ktien- Nong, Maw, Um, Soh, Lum, Law, Dieng, Lait bad kiwei kiwei ki ba long kyllum ha kiba bun ki shnong Khasi. Lada shim da ki shnong ki ba sdang naduh ki ktien ba sdang jong ki dak thoh, lah ban jied kum ka shnong, Amkoi, Amlarem shwa. Ka ktien Am dei ka ktien War ka ba mut ïa ka um bad don kam ba la lum jingtip, khnang ban sngewthuh ïa ki jingmut jong ki ktien ha ki kyrteng shnong. Ki shnong kum ka Athiabari bad Aradonga ki sawa kumba kim dei na ka tyllong ktien Khasi, wat lada ki dei ki shnong hapoh u pud u sam jong ka Ri Khasi.