3 ngut ki doktor kot ha ka ilekshon MP na Shillong

Namarkata, ka long ka burom haba ki nongïalam jong ngi ki poi sha ki kyrdan bahalor ha ka saiñ hima sima jong ka Ri India.

Katba nang ïaid ki sngi, ki kyrteng jong ki kyrtong ki ban ïakhun ha ka ilekshon MP Lok Sabha mynta u snem ki la nang paw. Kumba ka long mynta, ki la don haduh lai ngut ki doktor kot lane kita kiba bat ïa ka kyrdan Ph.D. (Doctor of Philosophy) kiba la dep shah pynbna ban ïakhun na ka Shillong Parliamentary Constituency, bad kine ki long ka Dr. M Ampareen Lyngdoh na ka seng National People’s Party (NPP), Dr. Ricky AJ Syngkon na ka Voice of the People Party (VPP), bad u Dr. Lakhon Kma uba ym pat pynbna na ka seng aïu un ïakhun. Nalor kine, ki don sa u MP ba mynta na ka Congress, u Bah Vincent H Pala, bad u kyrtong monlang ka United Democratic Party (UDP) bad Hill State People’s Democratic Party (HSPDP), u Bah Robertjune Kharjahrin. Katba u Bah Pala u dei uba la pyndep ïa ka Bachelor of Engineering (BE), u Bah Robertjune u la pyndep ïa ka jingpule ha ka aiñ lane Bachelor of Law (LLB). Lehse kin dang mih shuh sa kiwei pat ki kyrteng katba ka ilekshon ka nang jan.

Shisien peit ïa kine ki san ngut ki kyrtong, ngi ïohi ba ki dei kiba la biang pura ha ka kyrdan pule. Kim dei shuh kiba la shu pule tang malu-mala. Katba nang ïaid ki snem, kita kiba la kham nang kham stad, ki la wan sha ka lympung saiñpyrthei hapdeng ka jingbun jong ki heh saipan kiba pynlong ïa ka saiñ hima sima kum ka kam khaïi. Wat la ki kyndon ïakhun ilekshon kim ong ïano-ïano ba ki kyrtong ki dei ban long kiba la pyndep ïa ka kyrdan pule Klas A ne Ph.D., hynrei ha ka pyrthei shai mynta, donkam hi da ki ‘thei bad ki ‘rang kiba la kham shai bad sngewthuh namar kin leit long kum ki nongthawaiñ. Ngi kynmaw ha ki snem ba mynshwa ba ngi la ïoh kum ïa u Prof. George Gilbert Swell na Shillong kum u MP bad uba la poi haduh ka kyrdan Symbud Lamphang (Deputy Speaker) ka Lok Sabha. Ym tang katta, u la long ruh u kyrtong ha ka jingïakhun ha ka ilekshon President jong ka Ri India ha u snem 1992 nalor ba u la long kum u Nongrah Ktien jong ka India shabar Ri. Ban poi kat shaduh kine ki kyrdan ha ka Ri India baïar, kam dei kaba suk khamtam haba wan na ki konstitwensi kiba don sha kyndong. Namarkata, ka long ka burom haba ki nongïalam jong ngi ki poi sha ki kyrdan bahalor ha ka saiñ hima sima jong ka Ri India.

Haba phai biang sha ka ilekshon MP Lok Sabha, ngi sngewthuh ba ki paidbah kim da shongshit than kumba long ha ka ilekshon MLA. Ka don ka jingduna ha ka jingkyndeh jong ki paidbah nongthep ‘vote’. Hynrei ka ilekshon kam dei tang ban leh shongshit namar lada jied da ka jingshongshit, kan wan lap ka jingbabe kylla. Wat mynta ruh ki bun ki paidbah kiba la babe ïa ka rukom jied ïa ki katto katne ki MLA sha ka Ïingdorbar Thawaiñ. Hynrei kim lah leh eiei shuh namar ka samoi treikam ka dei san snem, bad kin hap ban ap haduh u snem 2028 ban jied da kiwei. San snem ka la jrong palat ha ka saiñpyrthei wat la ka por ka ïaid sted, kumba ki ong. Ha kane ka kynti ba ngin ïoh ïa ka lad ban jied ïa ki MP, ngin hap ban long kiba stad bad shemphang. Ka saiñpyrthei ha kylleng ka Ri ka khih win bha bad baroh ki ap khmih lynti ïa ka jingpynbna tarik na ka Election Commission of India (ECI). Na ka liang ka BJP bad ki paralok kiba don ha ka shatri jong ka NDA ki la nang ïai pynkhreh bad ki seng kiba shong ha ka liang pyrshah ha ka lama jong ka INDIA ruh kumjuh. Wat la kiba bun ki la kynthoh ba ka BJP kan dang wanphai biang sha ka bor synshar hapoh ka jingïalam jong u Narendra Modi, hynrei ngim pat tip ïa ka jingmut jong baroh ki nongthep ‘vote’ ha kano ka lynti kin ïaid.

Naduh u bnai ban wan, kine ki kyrtong na Shillong kin bunkam ban leit ïaid sha ki 36 tylli ki konstitwensi ha Rilum Khasi Jaiñtia ban pan jingkyrshan na ki paidbah. Lehse ka ilekshon kan kham long kaba itynnad namar ka jingdon lang ki nongïakhun kiba la kham ïaw ha ka kam bad kito kiba dang thymmai. Ïa kiba la kham ïaw ha ka saiñpyrthei, ki nongthep ‘vote’ kin kham ïoh daw bad ki nongïakhun pyrshah ïa ki ruh, kin pynmih ïa ki daw ba balei ym long ban pynjop ïa ki ha kane ka ilekshon MP. Ha kajuh ka rukom, kiba la kham ïaw kin tyrwa ïalade sha ki paidbah da kaba ong ba kham lah ma ki namar ki la don la slem ha kane ka kam bad ki sngewthuh kham bha ïa ka saiñ hima sima ha Delhi. Kan shong ha ka mon jong kiba bun ïano ki kham noh mynsiem ban pynlong kum MP Lok Sabha bad baroh yn hap ban pyndem ha kata ka mon.

Ngin sa nang ïa peit kai bad sngap thuh aïu kine ki kyrtong kin don ban tyrwa hakhmat jong ki paidbah bad halor kita ki nongrim ngin sa rai ïano ban jied. Ngi ngeit ba kiba bun kin da sngap bad thew bha hashwa ba kin ai ïa ka rai jong ki bad ym ban shu ïa jied kulmar khlem ka jingsngewthuh. Ka por kan sa batai ïa kiei-kiei khamtam ar taïew shwa ka jingthep ‘vote’. Ailad ïa baroh ki kyrtong bad ki seng ba kin pynsngew ïa la ki jong ki nongrim bad jingkular, bad hadien kata, sa pyrkhat hi ïa kaei kaba bha tam na ka bynta ka jingmyntoi jong ka Shillong Parliamentary Constituency.