Ka jingjia basngewsih ha Marten, Mawïong ha kaba uwei u samla rangbah, u Bah Marshall Marweiñ, u la duh noh ïa la ka jingim katba u dang leit tam ïa ki mar ki mata ba la lum thup ha kane ka jaka, ka dei ban long kum ka jingpynkyndit ïa ka Shillong Municipal Board bad ïa ka sorkar jylla kumjuh. Ka jingkhlad jong une u samla ka long ka jingduh ka bakhraw ïa ka ïing ka sem jong u, bad tang kiba mad ïa kaba kum kane ka jingduh, kin sngewthuh kham bha. Ha kajuh ka por, ka jingkhlad jong u Bah Marshall ka dei ban long kum ka kabu ïa ka sorkar ba kan pyrkhat halor ka jinglum thup ïa u ñiut u ñier bad ki jaboh jabaiñ ba tam na kylleng.
Kumba ka long mynta, ka tnat Pynroi Sor (Urban Affairs) ka la khot ïa ka ‘tender’ na ka bynta ban ïaid shakhmat bad ka kam ‘Biomining’ kum shi bynta ban pynsting ïa u ñiut uba don ha Marten. La buh jingkheiñ ba ka jingleh ïa kane ka ‘Biomining’ kan long halor u ñiut uba don kumba 1.50 lak ton, bad la khmih lynti ba kane ka kam ka lah ban sdang noh hapoh ki lai-saw bnai ki ban wan. Lehse da kane ka lynti, yn lah ban ïohi ïa ka Marten kaba kham kylluid bad kaba yn sa lait na ka jingkynton jong u ñiut u ñier. Kum ban shu pyntip, ka Marten ka la don naduh u snem 1938 kum kata ka jaka ban bret ïa ki ñiut ki ñier. Mynta la kumba 86 snem, ka Marten ka la ai jingshakri kum ka madan ban wan theh ïa ki jaboh jabaiñ. Ka long ruh ka jaka ba ka Shillong Municipal Board ka pyndonkam ban thang ïa ki jaboh ba lum na ki jaka sumar. Da ki spah ton ha ka shi sngi, kane ka jaka ka pdiang ïa ki ñiut ki ñier haduh ba la hap ban kynton kumba ïasyriem ïa u lum rit. Hooid, kane ka jaka kam pat long kum ka jaka bret ñiut kaba don ha Ghazipur, East Delhi, ha kaba ki jaboh hangne ki la long kum ki lum-bah lum-san, hynrei lada ym lah ban wad jaka biang sa kawei, ka Marten kan ym lah ban shan.
Katei ka jingjia ïa u Bah Marshall ka pyni ruh ïa ka jingim ba ki para nongshong shnong jong ngi ki hap ban ïaid lyngba tang ban ïoh ïa ka jingkamai bad ban wanrah ïa u khaw ha ïing ha sem. Namar ki daw bapher-bapher, ki don ki para nongshong shnong jong ngi kiba hap ban pynlut por ban tam ïa ki mar ki mata na Marten khnang ba kin kamai jakpoh. Kam dei ka kam ka basuk. Ki hap ban shah ïa ka jingsma iwtung, bad ka tdem kaba long bih nalor kiwei pat ki jingeh. Ki don bun kiba kamai kum u Bah Marshall. Kane ka pyni ruh ba namar ka jingkyrduh kam kyrduh jam, ki don kiba hap ban leit sha kiba kum kine ki jaka kiba don jingma ban ïoh thied bam thied sa ha la ïing la sem.
Ka Shillong bad ki khap sor ki la nang ïar ha ka jingdon ki briew. Ka Marten ka ju ïeng marwei baroh shi katta. Hynrei kat nang mih ki snem, ki la buh ki ïing ki sem kiba don hajan jong kane ka jaka. Wat haba ki briew kiba sah jngai na ka Marten ki hap ban ring ïa ka iwtung kaba mih na kane ka jaka, to ïa pyrkhat ïa kito kiba sah marjan lei. Ka lyer bad ka jingsma na Marten ka long kum ka bih kaba lah ban pynmih ïa kiba bun ki jingpang ha ka met ki briew. Ka ñiut ha Marten kam dei ban sah kumba ka long. Hap ban pynkylla sboh. Tangba ka jingpynïakhlad ïa ki ñiut ki ñier kiba pyut bad bym pyut ka dei ban long kaba janai naduh na ki ïing ki sem. Lada lah ban leh janai ïa kane naduh na ki ïing ki sem, kan kham suk ïa ki nongtrei ka SMB. Ka sboh kaba mih na ki ñiut ki ñier ka long kaba bha shibun na ka bynta ki jingthung jingtep kiba bun rukom.
Ngi kyrmen ba ki jingkylla kin wan namar jong katei ka jingjia basngewsih. Ka jingkylla ka dei ban sdang shwa naduh ki ïing ki sem bad ha kano ka rukom ki lum ïa u ñiut u ñier hashwa ba kin leit aiti sha ki nongtrei ka Municipal kiba wan lum man la ka step. Kan hap don ka jingpynïakhlad kaba janai hapdeng u ñiut uba pyut bad u bym pyut namar kane hi kan pynsuk ïa ki nongtrei ka Municipal bad kan wanrah ruh ïa ka jingbha. Ngim dei ban shu shaniah than ha kiwei ïa ka kam kaba ngi lah ban leh hi na la ïing la sem. Baroh ngi don ka jingkitkhlieh na ka bynta ka bit ka biang bad ka khuid ka suba jong ka shnong ka thaw bad ka jylla baroh kawei. Lada ngi ïa shim lang ïa ki sienjam kiba dei, khlem pep ngin sa ïohi ïa ki jingkylla na ka bynta ka jingbha.
