Ki Kam Skul Bad Ka Kam Kyntiew Ri

Dei ban thung da ki sara kiba long ki briew ym ki sara soh ne dieng.

U Nongsaiñ Hima, 1980

Don ka ktien tymmen ki nong China kaba ong : – “Lada phi kwah ba ka kam ba phi trei kan neh tang shi-snem, thung tang da ki jhur, lada phi kwah ba kan neh da ki phew snem, thung da ki dieng ki siej, bad lada phi kwah ba kan neh da ki spah snem, tei da ki ïing paki dulan, hynrei lada phi kwah ba ka kam kaba phi sdang kan neh junom, thung da ki briew.”

Kitei ki ktien tymmen ki nong China ki long kiba jylliew ka jingmut bad kiba donbor shibun eh. Kitie ki kyrtien ki kdew ïa ka jingstad bad jingshemphang jong ki kumno ban pynïaid ïa ka kam ba kan seisoh bad neh junom. “Thung da ki briew” ki long ki kyntien kiba kit jingmut shibun eh. Dei ban thung da ki sara kiba long ki briew ym ki sara soh ne dieng. Kine ki khynnah rit ha ki skul primary ki donkam ban ioh ïa ka nongrim kaba skhem. Ka jingïalam ka dei ban long kaba thikna bad ba don jingmut ba kin san bad long ki rangbah.

Ka kam kaba kongsan tam bad kaba shah eh ka khmat na ki kam kyntiew ri baroh, ka long ka kam skul. Ka kam skul ka ïadei bad kita ki mynsiem briew kiba dang lung. Ym lah ban kheiñ sting ïa kane ka kam ha man la ki kyrdan pa kyrdan – Primary, Middle School bad High School.

Ka sorkar ka dei ban pyrkhat thymmai bad khie thiah noh ban peit bniah ïa ka kam skul ba ka long kaba kumno, kumno ki bor pyniaid, Middle bad High School. Lada ka sorkar ka iohthiah bad ym salia ïa ka kam te lawei ka ïew ka hat jong ka jaidbynriew.

Haba shu peitkai na jngai ïa ka rukom pyniaid kam jong ka sorkar ha ka Education  Department ka long kaba pyndiaw. Kaba kynrum kynram kat shaba phi peit. Kan nang kham bha shuh lada ka sorkar ka thung ïa kawei ka Commission ka ban tohkit ïa ka Kam Skul (Education) ha Meghalaya ka ban wad ka ban tih bad lap ïa ka lynti ki lad ban pynbha ïa ka kam skul ha ka jylla.

Dei ban pynlut kham bun ka tyngka ha kaba pynbha ïa ka kam Skul ban ïa kaba pynlut ha kiwei pat ki kam kyntiew ri.Kumta ban shu ai jingmut khyndiat kan bha shibun eh ban ïa bynta ïa kam skul ha ki lai bynta – Primary, Middle School bad High School. Dei ban don laingut ki Joint DPI – uwei u ban shimti ïa ka Primary Education, uwei pat ïa ka Middle School Education bad uwei pat ïa ka High School Education. Kine ki dei ban don ka bor la ka jong ha ki kam pisa tyngka bad ka jingpynïaid skul.

ïa ka tulop jong ki nonghikai Primary dei ban pynïaryngkat bad ka jong kiwei ki kyrdan. Ki nonghikai ki dei ban long kiba la pyntbit bad ïalam ïa kine kiba dang lung. Dei ban don ki ïing shong sorkar haman ha ki jaka ba don ki Primary school na ka bynta ka jingbit jingbiang ki nonghikai. Ym lah da lei lei ban leh klet ïa ki nonghikai Primary.