Ka jingjyllei ki kam khaïi tuh sha Bangladesh naduh ki masi haduh ka shini ka pyni ba ka Sorkar Pdeng kam don jubab kumno ban teh lakam. Ha man ki jaka khappud la ka dei sha Meghalaya ne kiwei pat ki jylla, ki kam khaïi be-aiñ ki bun. Don ki khep ba ki Border Security Force (BSF), ki pulit ka Sorkar Pdeng kiba dei ban pahara ïa u pud u sam bad ka Bangladesh, ki ïoh ban kurup ïa ki mar ki mata bad kem ïa kiba donkti, hynrei katkum ka jingsngewthuh, ki kam be-aiñ kiba bun ki ïaid namar yn ym don satia kiba lah ban pahara baroh 24 kynta lane yn ym lah satia ban ïoh kem ïa uwei pa uwei uba donkti ha ki kam be-aiñ ha khappud.
Ha kine ki khyndiat por, ngi ïohi ba ka jingshalan be-aiñ ïa ka shini na khappud ka jur bha. Katkum ki jingkheiñ jingdiah ba la ai da ki BSF, la ong ba ha u snem 2023, ka shini ba la kurup na kiba thmu ban khaïi sha Bangladesh na Meghalaya ka la kot shaduh ka 9,818 Quintal katba ha u snem 2022, ka jingïoh kurup ïa ka shini ka long tang 915 Quintal. Ha kaba ïadei bad ki masi/muid ba la kurup, ki BSF ki la ong ba ha u snem ba la lah, ki la don 3,550 tylli ki masi/muid katba ha u snem 2022 ki la don 3,339 tylli. Ki la don ki seng na Rilum Garo kiba la pynpaw ba ka daw jong ka jingdon kane ka jingleh be-aiñ ka long namar ka dor jong ka shini ha Bangladesh ka long beit T. 100 shi kilo lane tam. Dang shen, ngi la dep ban thoh khubor halor ka jinghap ban pyndonkam ki BSF da ki tiar siat pyrshah ïa ki runar kiba don jingthmu ban khaïi be-aiñ ïa ki mar ki mata ba kynthup ïa ka shini sha Bangladesh hadien ba kita ki runar ki la kawang maw ïa ki. Ka la don ruh sa kawei ka khubor ha kaba ki BSF ki la ïoh ban kurup haduh 30 tylli ki kali Bolero Pik-Up na ka thaiñ Maheshkhola kaba don ha South Garo Hills. Nalorkata, ka khubor ka ïathuh ba ha kitei ki kali, la kit ïa ka shini bad la suba ba ka dei kaba la thmu ban shalan tuh sha Bangladesh.
Kine ki dei ki jingshisha kumba la pynpaw na ka por sha ka por da ki pulit bad ki BSF hi. Kim len ba ka jingkhaïi be-aiñ ïa ki mar ki mata ka ïaid ïew ha khappud. Lada ka shini ha Bangladesh ka shongdor haduh T. 100 shi kilo, khlem pep kiba bun kin kwah ban ïadon bynta ha kane ka kam khaïi namar ka jingïohnong ka long kaba bun. Kiba kwah ban khaïi kumne, kin wad beit ïa ki lad ki lynti kumno ban poi haduh ha khmut jong ka Bangladesh bad da ka jingïasngewthuh jingmut bad ki nongshong shnong jong kato ka Ri, kin lah beit thik-thik ban pynpoi ïa ki mar be-aiñ. Lada kat ïa ki masi bad ki muid dang lah ban pynpoi thik-thik wat lada ki dei ki jingthaw kiba heh, sa ïa ka shini kan eh aïu? Kiba kum kine ki jingjia ki pyni ruh ba ka jingkhaïi tuh ka kham wanrah shibun ka jingïohnong ban ïa ka jingkhaïi da ka lynti jong ka aiñ. Tangba ki ju ong ba kham bang kham shngiam u soh ba shu tuh na kper ki briew ban ïa u soh ba thied hi na ïew!
Kaba ma pat ka long ba lada la jyllei palat ki kam khaïi be-aiñ, kaei ka ban jia ïa ki mar ki mata ba ngi hap ban ïa thied man la ka sngi? Ngi la dep mad ïa ki por ba ka la don ka jingkyrduh masi. Katto katne snem mynshwa, kiba bun na ki nongotdoh ki la kynnoh ba ka dei namar ka jingjyllei palat ka jingkhaïi masi sha Bangladesh ba ki sa hap ban saja bad ha kajuh ka por, kim banse ban pynkiew ïa ka dor ka mur. Ngi shane ngi bang ban bam ïa ka doh masi bad kane ka jait doh ka dei ruh ka tyllong kaba khlaiñ bha bad kaba tad tam ban ïoh ïa ka ‘Protein’. Lada ki duk ki suk kin ym lah shuh ban thied ïa kane ka doh, kin sa duh ïa ka ‘Protein’ ha ka met jong ki. Kiwei ki tyllong kiba ai ïa ka ‘Protein’ ki kham rem ha ka dor ka mur. Haduh mynta, ym pat lah ban teh lakam ïa kane ka jingkhaïi masi be-aiñ sha Bangladesh bad lehse ka la dei ka por ïa ka Sorkar Pdeng ban shu pynlong aiñ beit noh ïa kane ka kam khnang ba kan ïoh khajna bad ki briew kin ïoh ïa ka jingkamai kaba biang. Kam myntoi ban khang lada ym lah ban teh lakam naduh khlieh haduh kjat.
Ngim tip ha kano ka dur ka Sorkar Pdeng bad ki BSF kin ïakhun pyrshah ïa ka kam khaïi be-aiñ. Kan sa poi ka por ba kiba bun na ki nongshong shnong kin sa ïadon bynta ha kine ki kam namar ka jingïohnong watla kam don ka jingshngaiñ. Ban shu khang sah khlem nongrim ruh kam don jingmut. Ban pyllait sahuh khlem kyndon ruh kan wanrah jingma. Namarkata, imat ka la dei ka por ïa ka Sorkar Pdeng ba kan pyrkhat thymmai. Kan long ruh ka lad ban ai kam ai jam ïa ki nongshong shnong la ki dei kiba shong ba sah ha khappud ne ha kiwei pat ki bynta. Ka sorkar ruh kan ïoh jingmyntoi na ka khajna. Ki BSF ruh kin kham sting ka kam ka jam jong ki lada pyllait ïa ki katto katne ki mar na ka jingshah kheiñ be-aiñ bad lada kynthup noh kum ki mar ki mata kiba lah ban khaïi katkum ki kyndon.
