Sdang khluit ka jingïalap ilekshon MP – Yn rai ki paidbah ba kham pjah

Kumba ka long mynta, kiba la ïaid shakhmat ban ïalap ilekshon ki long ka Kong Ampareen, Dr Syngkon bad u Bah Robertjune.

Ka jingïalap ilekshon MP ha Shillong Parliamentary Constituency da ki kyrtong bad ki seng ka la nang khluit wat la ïa ka jop ka rem jong ki, yn rai da ki paidbah kiba kham leh pjah bad ki bym da kham mih ban leit sha ki jingïalang. Kumba ka long mynta, ki kyrtong kiba la paw ha kane ka ilekshon MP Lok Sabha ki long u Bah Vincent H Pala na ka Congress, uba la long MP mynta lajan dap 15 snem kynthih, ka Kong M Ampareen Lyngdoh, Myntri Sorkar na ka seng National People’s Party (NPP), u Dr Ricky AJ Syngkon na ka seng Voice of the People Party (VPP), u Bah Robertjune Kharjahrin na ka seng United Democratic Party (UDP) da ka jingkyrshan lang ka seng Hill State People’s Democratic Party (HSPDP), u Dr Lakhon Kma bad u Bah Peter Shallam kiba la pynbna ban ïakhun kum ki kyrtong khlem seng lane ‘Independent’. Ngin dang ap sa ïa ka Bharatiya Janata Party (BJP) bad sa ïa kiwei pat ïano kin pynlong kyrtong ha kane ka ilekshon.

Kumba ka long mynta, kiba la ïaid shakhmat ban ïalap ilekshon ki long ka Kong Ampareen, Dr Syngkon bad u Bah Robertjune. U Bah Pala um pat mih shakhmat ban sdang ïa ka kam jong u hakhmat kiba bun ba lang. Ka jingïapyni nia hapdeng ki kyrtong bad ki seng ka la nang ïaid shakhmat. Ki don ki jingïalang kiba ngi ïohi ïa ka jingbun briew, bad ki don kiba ka jingwan briew ka kham duna. Lehse kane ka dei namar ba ka ilekshon MP kam da shongshit than kum ka ilekshon MLA. Tangba ïa ka rai jingjop ne jingrem jong-no jong-no yn leh da kiba ym da shongshit ha ka kam saiñpyrthei. Kiba leh shongshit, ki don tang shi troh. Hynrei ka ‘vote’ ka bakongsan bha ba ki seng bad ki kyrtong ki dei ban ïoh ka dei jong kito ki bym ju pynpaw lane kita ki ‘silent voters’. Ha man ka ilekshon dei kine kiba rai khatduh mano ban rah ïa ka thong bad ïa u ‘nam tam.

Katba ngi dang ïa ap ïa ka Election Commission of India (ECI) ba kan pynbna ïar ïa ki tarik jong ka ilekshon bad ka jingpynjari ïa ka Model Code of Conduct (MCC), kine ki seng bad ki kyrtong ki lah ban kren katba ki mon. Shisien ba la pynjari ïa ka MCC ne ki kyndon ïakhun ilekshon, kin hap ban ïa tyngkan ha ka kren ka khana bad ka ïaid ka ïeng. Lada biang ki nongpyntreikam ïa ka MCC, ka rukom ïakhun ilekshon ruh kan biang. Lada synjor ki nongpyntreikam ïa ka MCC, kam don jingmut ban ïa pynbna ïar ba dei ban leh kumne bad ym dei ban leh kumtai. Haba ngi peit na ki ilekshon kiba la dep la ka dei ka MP ne MLA, kane ka MCC kam da don jingmut namar kawei ka thma ba ka ECI kam pat lah ban ïakhun thikna ka dei ka jingtuid jong ka pisa bad ka kyiad. Ki kyrtong ki ïoh ban leh katba ki mon khlem jingsalia ïa ki kyndon aiñ. Kiba pahuh pisa, ki biang, hynrei ki bym don eiei nalade, ki ngat ha ka apot jong ka jingshah dawa na ki liang bapher-bapher. Kine kiei-kiei ki pynlong kamkai noh ïa ka ilekshon. Kan don jingmyntoi aïu kata ka MCC lada ka ECI kam lah ban pyntreikam ha ka rukom kaba dei bad ka bym shah liang bad kaba pynngat ha ki kyndon aiñ ïa kiba pyndonkam da ka pisa bad ka kyiad ban pynbiej ïa ki nongthep ‘vote’?

Kane ka ilekshon ha Shillong Parliamentary Constituency, lehse kan long kaba itynnad. Haduh mynta, lait na u Bah Pala, baroh ki kyrtong ki dei kiba dang thymmai ha ka ilekshon MP. Naduh ka Kong Ampareen haduh u Bah Shallam – baroh ki dei ki bym pat ju ïakhun teng ïa kane ka ilekshon. Kane ka kham pher na ka ilekshon MLA lane MDC. Ka rukom jied jong ki briew ïa ki MP ruh ka pher. Ka rukom pynshong nongrim ïano ban pynlong MP ka pher na ka rukom pynshong nongrim ïano ban jied kum u MLA ne MDC. Ngi ïohi na ki snem kiba la leit noh ba wat ki nongthep ‘vote’ kim da kham mih ban pyndep ïa la ka kamram bad ka hok ban jied. Don bun kiba shu pynlehnohei ïa ka sngi thep ‘vote’ ban jied MP namar kim da sngewdon jingmyntoi. Tangba u ne ka MP ki long kiba donkam bha namar ki long kum ka jingkieng ka ban pun ïa ngi ki paidbah bad ka Sorkar Pdeng. Lada ïoh da ki MP kiba biang, ka jingmyntoi ka long ïa ngi ki nongshong shnong. Nalorkata, u ne ka MP ki lah ban wanrah ïa ki aiñ rew, ban pashat jingmut sha ka Sorkar pdeng, ban kren na ka bynta ki jingeh jong ki paidbah, ban wanrah ïa ki skhim bad kumta ter-ter.

Kat nang ïaid ki sngi bad kat nang jan ka por thep ‘vote’, kitei ki kyrtong bad ki seng saiñpyrthei ba ki mihkhmat kin nang ïa rah sur sharum shaneng. Ngi kyntu ïa ki paidbah ba kin sngap ïa ki nia bad ki nongrim ki jong ki khlem da kyntait ïano-ïano namar kane kan ïarap ban pynshong nongrim ïa ka rai hashwa ban jied ïano ban pynlong kum u ne ka MP. Ha kajuh ka por, ka kren ka khana ka dei ban long kaba jai-jai khlem da kynthoh shimet ïano-ïano namar kan ym wanrah jingmyntoi ïa ki paidbah. Lada kwah kynthoh shimet, sngewbha wat pyndonkam ïa ki rynsan paidbah. Kren beit tang ïa ki nongrim lajong bad jong ka seng. Ki paidbah kim kwah ban sngap ïa ki jingkynthoh shimet namar ki hap ban pynshong nongrim ïa ka rai ka jong ki halor ki mat ki jura kiba kham kongsan ban ïa ki nia kynthah/kynthoh shimet.