U Myntri Rangbah, Conrad K Sangma, haba wanrah ïa ka Mang Tyngka jong u snem 2024-25 ha Ïingdorbar Thawaiñ ha ka Sngi Balang, u la batai ruh shaphang kita ki 10 tylli ki jingbah-khala lane ‘Guarantee’, 10 tylli ki lad bad ban pynurlong ïa ki khnang ba ka ïoh ka kot jong ka Meghalaya kan kiew sha ka 10 Billion USD. Kine 10 tylli ki jingbah-khala ki ïasyriem bad ka sur ba la pynmih da ka seng Bharatiya Janata Party (BJP) hashwa ban leit sha ka ilekshon MP Lok Sabha bad kata ka long ‘Modi Ki Guarantee’ lane ki Jingbah-khala jong u Modi. Tang ki paidbah kiba lah ban ai jubab ki jingbah-khala jongno ki kham ïanoh mynsiem bad kiba lah shisha ban urlong bad ki ban ai jingmyntoi ïa ki.
Man la u nongïalam u don la ka jong ka jingkwah bad ka jingmut kumno ban saiñdur ïa ka jylla bad ka Ri. Ki nongïalam ki la wan bad ki la leit. Ki Mang Tyngka ki la wan bad ki la leit. Ngi ïohi ba ka jingpynlut ka la nang kiew na uwei u snem sha uwei pat. Kum ka nuksa, ka jingpynlut na ka bynta ban shna surok, tei ïing, bad kiwei lane ka ‘Capital Expenditure’ jong ka Meghalaya ka la kiew bha na ka `4,836 klur ha u snem 2023-24 sha ka `7,419 klur ha u snem 2024-25. Kiba kum kine ki jait jingpynlut ki donkam namar ki ïarap ban tei. Hynrei lada ngi peit pat na ka liang jong ka jingshim pisa kylliang bad ka ram, kane ruh ka la kiew. Na ka jingkren jong u Conrad ha u snem ba la lah, ka paw ba ha u snem 2023-24, ka sorkar ka hap ban shim pisa kylliang bad ram kaba kot sha ka `2,339 klur katba ha u snem 2024-25, ka jingshim shim pisa kylliang bad ram kan kot sha ka `3,527 klur. Ka jingïapher ha ka shi snem ha ka jingshim pisa kylliang bad ka ram ka long haduh `1,188 klur. Kum ka jylla barit bad kaba duna jingmih nalade, hato ka dei ka kam kaba stad ban shim ram na ka por sha ka por?
Ym dei pat tang kitei ki jingkheiñ kiba pyntieng pynsmiej. Ngi ïohi ruh ba ha u snem 2023-24, la mang `988 klur ban siew ïa ka ram ka shah bad ha u snem 2024-25, kane ka jingmang ka la kiew sha ka `1,498 klur. Shuh shuh, ha u snem 2023-24, la mang ban pynlut `1,169 klur ban siew ïa ka sut halor ka ram ba la shim bad `1,794 klur na ka bynta ka bai bam tymmen. Hynrei, ha u snem 2024-25, ka jingmang na ka bynta kine ka long `1,236 klur ban siew ïa ka sut halor ka ram katba ka jingsiew ïa ka bai bam tymmen ka long `1,865 klur. Ka jinglut ha kine ki liang ka la nang kiew bad kam dei ka khubor kaba sngewtynnad. Kaba sngewtynnad ka long tang ka jingpynkiew ïa ka ‘Capital Expenditure’ namar ki jingmyntoi ki wan.
Ban plie shisha ïa ki 10 tylli ki lad bad ban pynurlong ïa ki 10 tylli ki jingkular khnang ban pynpoi ïa ka ïoh ka kot jong ka jylla sha ka 10 Billion USD kam dei kaba suk namar donkam ïa ka jingpyntreikam ïa baroh ki projek/skhim ha ka rukom kaba ïaid beit, bakhuid, bad ba shai khlem da pynsepei ïa ka pisa paidbah. Ka sorkar kan hap ban long kaba peitngor haba pyntreikam ïa kine kiei-kiei. Ka suk ban shu ai da ka jingthoh bad kren. Kaba jwat ka dei kumno ban pyntreikam ha ka dur ka ban wanrah shisha ïa kita ki jingmyntoi kumba la angnud. Naduh u Myntri Rangbah bad haduh u Block Development Officer (BDO) ki dei ban trei smat trei sting bad da ka jingkhuid bad jingshai khnang ba ki jingphohsniew, jingangnud bad jingkular kin urlong. Lada kam don ka jingleh thikna naduh kaba sdang, kam myntoi ban pyni sha u paidbah ïa ki jingphohsniew.
Hadien shi snem, ngin sa peitkai haduh katno u Conrad bad ka sorkar jong u kin lah ban pynurlong ïa kita ki jingkular. Lada ngi lap ba ka jingpyntreikam ïa ki skhim/projek kim long satia kiba ïaid beit, ngi dei ban mih shakhmat ban kdew ïa ki jingduna. Baroh ngi kwah ba ka Meghalaya kan long kaba kiew arted bad ba iwei pa iwei i nongshong shnong kin riewspah bad ba ka jingduk kan ym ïoh jaka. Lada baroh ki ïa roi bad kiew spah ka biang, hynrei kam dei ba tang katto katne kin kiew spah katba kiwei pat ki nang ïaksaid ha ka jingduk jingkyrduh. Kaba kum kata ka Meghalaya ka long kaba dum bad ka bym don jingkyrmen. Ngi kyrmen ruh ba ka sorkar u Conrad kan pynduna noh ïa ka jingshim ram namar ha kawei ka sngi, ngin sa ngat ha ka apot ba ngin ym lah shuh ban siew wat tang ïa ka sut ruh.
