Ka jinghap shim pisa kylliang bad ram da ka sorkar Meghalaya ka la kiew da `1,188 klur ha ka shi snem. Kane ka long katkum ka jingkheiñ jingdiah ba la lum na ka jingkren u Myntri Rangbah, u Conrad K Sangma, haba wanrah ïa ka Mang Tyngka ha u Lber 2023 bad ha ka Sngi Balang haba wanrah ïa ka Mang Tyngka jong u snem 2024-25. Na ka jingkren jong u Conrad ha u snem ba la lah, ka paw ba ha u snem 2023-24, ka sorkar ka hap ban shim pisa kylliang bad ram kaba kot sha ka `2,339 klur katba ha u snem 2024-25, ka jingshim shim pisa kylliang bad ram kan kot sha ka ` 3,527 klur. Ngi la dep kren na ka por sha ka por ba kane ka jingshim ram ka long ka jingma na ka bynta ki sngi bad ki snem ban wan. Hynrei u Conrad u la pynshai ba ka jingshim ram ka jylla ka dei hapoh u pud bad kyndon kaba shah bad ailad ïa ka jylla.
U Conrad u la ong ba ka sorkar jylla ka pyndonkam ïa kane ka lad ban shim katkum ka jinglah bor bad hapoh jong u pud ym ban shu ïaid lait ïa ki kyndon kiba ïadei bad ka jingtreikam jong ka Sorkar haba ïadei bad ka pisa tyngka. U la ong ruh ba ka sorkar jylla namar ka jinglah ban treikam bha khamtam haba pyntrei ïa ki projek kiba wan na ka Sorkar Pdeng, ka la lah ban ïoh bhah tam shuh bad ka jingpynlut ruh ka kiew ka dei na ka daw ka jinglah ban pyndonkam ïa ka pisa kaba ka jylla ka ïoh. Kumta u la ong ba ym don kano kano ka jingtieng ne jingkhuslai bad hap sngewthuh, namar don la u pud khamtam haba ïadei bad ka pisa tyngka. Lada sngap ïa u Conrad ka sngew ba ka biang eh kata ka jingshim ram kaba na ka por sha ka por. Hynrei ngi sngewthuh ruh ba ka don ka jingma ynda la bun palat ka ram.
Nalorkata, ha u snem 2023-24, la mang ban siew `988 klur ban siew ïa ka ram ka shah bad ha u snem 2024-25, kane ka jingmang ka la kiew sha ka `1,498 klur. Shuh shuh, ha u snem 2023-24, la mang ban pynlut `1,169 klur ban siew ïa ka sut halor ka ram ba la shim bad `1,794 klur na ka bynta ka bai bam tymmen. Hynrei, ha u snem 2024-25, ka jingmang na ka bynta kine ka long `1,236 klur ban siew ïa ka sut katba ka jingsiew ïa ka bai bam tymmen ka long `1,865 klur. Ha kajuh ka por, ha ka Mang Tyngka jong u snem 2023-24, ka jingduna pisa ka la kot sha ka `1,592 klur kaba long kumba 3.42 per cent jong ka Gross State Domestic Product (GSDP). Hynrei ha u snem Mang Tyngka 2024-25, ka jingduna pisa ka la kiew sha ka `2,029 klur kaba long kumba 3.83 per cent jong ka GSDP.
Ka sorkar Meghalaya ka dei ban peit nuksa na kaei kaba la jia hapdeng ka Sorkar Pdeng bad ka sokar Kerala. Ka Sorkar Pdeng ka la buh da ki jingkhang lad ïa ka sorkar Kerala ba la ïalam da ka CPI (M) ba kan shim shuh ïa ka ram ka shah namar tang ka ram ba la dep ban shim ruh ka la kiew shaba palat. Namarkata, ka sorkar Kerala ha u bnai Nohprah 2023 ka la leit ujor da ka mukotduma sha Supreme Court pyrshah ïa ka Sorkar Pdeng halor kane ka jingbuh da ki jingkhang lad. Ka sorkar Kerala ka la kam ba ka donkam kyrkieh ïa ka pisa kaba haduh `26,000 klur mynta u snem hi. Katkum ki khubor, ka ram ka shah jong ka Kerala ka la kiew na ka `1,86,453.86 klur ha u snem 2016-17 sha ka `3,35,641.15 klur ha u snem 2021-22, bad kane ka jingkiew ka long da haduh 80.01 per cent.
Namarkata, ka sorkar Meghalaya kam dei ban leh shongshit than ha ka jingshim ram bad pisa kylliang ïoh ba ha kawei ka sngi, ka jylla jong ngi kan ngat kumba mad ka sorkar Kerala. Ka sorkar u Conrad ka dei ban pyrkhat ruh ïa ki longdien mandien ki ban hap ban pynkhuid ïa ka ram ka shah ba ka sorkar ka la shim na u snem sha u snem. Ngi sheptieng ïoh kan poi ka khep ba ngin ym lah ban siew wat tang ïa ka sut jong ka ram. Lada ka long kumta, ki paidbah kin mad jingeh nalor ba ka jylla kam dei kaba riewspah kaba lah ban pynmih pisa nalade ban pynkhuid ïa ka ram ka shah. Ïa kane ka mat, ngi khmih lynti ba kan don ka jingïathir kaba janai hapoh ka Ïingdorbar Thawaiñ ha kane ka Dorbar Mang Tyngka kaba dang ïaid mynta. Ki MLA ki dei ban pynsngew sha ka sorkar jylla ïa ki jingma kiba ap ynda la mlien palat ka jingshim ram bad haba dang hap ban shaniah ha ka Sorkar Pdeng na ka bynta ka pisa kaba bun.
