Pangnud ba kynrei ki jingthombor ki khynnah hapdeng ka jingduna kiba shah pynrem

Hynrei ngi dei ruh ban sngewthuh ba kitei ki dei tang ki jingujor ba la ai sha ki pulit bad ki mukotduma kiba la poi sha ïingbishar.

Ka long kaei-kaei kaba pangnud bad pyndiaw mynsiem ban tip ba ka jingshah thombor ka longrynïeng jong ki khynnah kynthei ka la jubor bha ha ki snem jong ka jingwan lynshop ka khlam Covid-19, kata ha u snem 2020 bad 2021, bad tang ha kine ki snem, ki jingujor hapoh ka aiñ Protection of Children from Sexual Offences (POSCO) Act 2012, ki la kot shaduh ka 743 tylli. Ki jingujor hapoh ka aiñ POCSO Act halor ka jingshah thombor bad shah leh be-ijot jong ki khynnah kynthei ha u snem 2020 ki long haduh 365 tylli bad ha u snem 2021 ki la kot sha ka 378 tylli.

Ka Meghalaya State Commission for Protection of Child Rights (SCPCR) ka la pyntip ba ka East Khasi Hills District ka dei ka district kaba don bun eh ki jingujor hapoh ka aiñ POCSO Act ne ki kam leh be-ijot bad thombor ïa ki khynnah kynthei bad ka South Garo Hills ka dei kaba duna tam napdeng ki 12 tylli ki District ka jylla. Kane ka long katkum ka jingai jingtip jong ka SCPCR kaba la ong ba naduh ba sdang pyntreikam ïa ka POSCO Act 2012, ka jingujor kaba nyngkong eh ba la pynrung hapoh kane ka aiñ ka dei ha ka 4 tarik Jylliew, 2013 hapoh ka ïingbishar POCSO ka East Khasi Hills District bad haduh mynta ki la don haduh 2,566 tylli ki jingujor ha kaba 1,984 tylli ki dei kiba dang don hapdeng ka jingbishar jong ki ïingbishar bapher bapher jong ki District ka jylla. Shuh shuh ka kaiphod ka ïathuh ba haduh mynta, ka jingpyndep ban bishar (dispose) ïa ki jingujor hapoh ka aiñ POCSO Act ha Meghalaya ka long tang 22.68 na ka 100.

Haba phai sha ki District, kaba bun duh tam ba la pynrung ïa ki mukotduma ha ki ïingbishar POCSO ka dei ha East Khasi Hills, kaba la kot haduh 709 tylli bad kaba long haduh 28% na ka jingdon ki jingujor POSCO hapoh ka jylla, katba ka South Garo Hills ka dei kaba duna tam ki jingujor da 64 tylli kaba long tang 2%. Haba phai pat sha ka jingrai pynrem ïa ki nongleh bymman, lah ban kdew ba ka Ri-Bhoi District ka la wan ha khlieh duh ha ka jingdon ki riew bymman ba shah rai pynrem, kaba kot haduh 50 tylli bad la bud da ka West Khasi Hills kaba kot 31 tylli bad ka East Khasi Hills kaba kot 30 tylli ki mukotduma.

Shisien peit ïa kitei ki jingkheiñ jingdiah, la sngewshyrkhei ka jingbun ki kam thombor ïa ki khynnah kynthei kiba dei ki jingpynkheiñ ïa ki kyndon ka POCSO Act. Hynrei ngi dei ruh ban sngewthuh ba kitei ki dei tang ki jingujor ba la ai sha ki pulit bad ki mukotduma kiba la poi sha ïingbishar. Lehse ki lah ban nang bun shuh tangba namar ka jingbym wan ban ujor, ki la sah ha ka jingbym tip. Bunsien ngi lap ba kito kiba thombor ïa ki khynnah bad ki ‘riew kynthei ki dei ki bahaïing hasem lajong bad kham ñiar ba kin dei kiba nabar. Ki lah ban dei ki Kpa ne ‘Panah ne Pasan/ Pakhyn-nah ne ki Kñi ne ki hynmen/para. Don ruh ki khep ba ki nongthombor ki dei ki paramarjan ne ki para shnong. Ki briew kiba nabar kim kham shlan ban leh ïa kine ki kam poh bad bymman. Ki don ki khep ruh ba namar ba ki nongthombor ki dei ki bahaïing hasem lajong, ka ïing ka sem jong kito kiba shah thombor ki kiar na ka jingleit ujor sha ki pulit namar kim kwah ba kan paw shabar. Kane ka dei ka jingmlien ka basniew namar ka long kum ka jingai mynsiem ïa kito kiba thombor bad ka pynduh ruh ïa ka jingbishar kaba hok na ka bynta kito kiba ngat ha ka apot sepsngi.

Ha kajuh ka por, ka long kaba sngewdiaw ban ïohi ba ka jingdon kiba shah rai pynrem halor ka jingdonkti ban thombor ki duna. Kane ka lah ban long na ki daw bapher-bapher ba kynthup ïa ka jingduna ki sakhi bad sabut, jingbym biang ka jingtohkit bad kumta ter-ter. Ha kano-kano ka mukotduma, ki sakhi bad sabut ki long ki bakongsan ban ïoh ïa ka jingbishar kaba hok. Bunsien, ki ïingbishar ki peit haduh katno lah ban pynshisha ïa ki jingkynnoh da ki sabut kiba khlaiñ. Khlem ki sabut, ka jingïakhun ban ïoh ïa ka hok ka tlot noh. Namarkata, ki bahaïing hasem jong ki khyllung khynnah kiba ngat ha ki jingshah thombor ki dei ban ai ka jingïatreilang bad ki pulit kiba tohkit khnang ba ka hok kan synshar ha kaba kut jong ka jingbishar. Ha kajuh ka por, ki kmie ki kpa ne ki bahaïing hasem ki dei ban kiar na ka jingbuhrieh ïa ki kam thombor namar ka ailad ïa ka jingkharoi jong ki kam sniew. Naduh na ïing na sem bad haduh ki skul, dei ban hikai ïa ki khynnah kumno ba kin kiar lane ïakhun pyrshah ïa kiba thmu ban thombor ïa ki. Ka POCSO Act ka dei ka aiñ kaba khlaiñ bad kiba la leh shisha ïa ki kam bymman kim ju kham lait na ka jingshah pynsaja da kaba tyngeh. Nalorkata, ngi dei ban phikir bha ïa la ki jong ki khun ki kti, hynmen, para, pyrsa, khunruit, khun kha bad kumta ter-ter khnang ba kin lait ban ngat ha kane ka apot sepsngi jong ka jingshah thombor.