Ka Election Commission of India (ECI) ha kine ki khyndiat sngi ka la kyntu ïa ki kyrtong, seng saiñpyrthei bad ki nongïalap ileskhon ba kin da bud ïa ki kyndon ba ka ju bthah na ka por sha ka por bad ka la byrngem ruh ban pynshitom ïa kiba pynkheiñ. Ngi sngewtynnad ba ka ECI ka la leh ïa la ka kamram da kaba pynbna ïa kitei ki kyndon bad ki jingteh ba pyrkhing ïa ki kyrtong, seng saiñpyrthei bad ki nongïalap ilekshon.
Hynrei tang ban shu pynbna kam pat biang. Ngi kyrmen ruh ba ka ECI kan khyrwit da kaba tyngeh ïa baroh ki kyrtong, seng saiñpyrthei bad ki nongïalam ilekshon kiba pynkheiñ kyndon. Lada kam lah ban leh kumta, kam don jingmut ban pynsyrwa kai ïa ka por jong ki nongshong shnong. Ki paidbah ki kwah ban ïohi ïa ka ECI kaba trei laitluid, ïeng pdeng, bad ka bym salia ïano-ïano namar ka ilekshon ka dei ban long ka bakhuid bad kaba lait na ki jingshah kynthoh ba bun jait. Ka dei ka kamram jong ka ECI ban pynthikna ba ka ilekshon kan ïaid beit ha ryngkat ka jingshai bad jingkhuid. Lada shah pynthohbria, ka mut kan don jingartatien ïa ka ECI bad ki briew kiba ïadon bynta ban pynïaid ïa ka ilekshon kaba heh tam ha ka sla pyrthei. Ka por kan sa batai la ka ECI ka shu pynheh tang ka tyngam lane ka pyni ruh da ki kam kiba tyngeh khnang ba kan ym don jaka ïa kiba pynkheiñ ïa ki kyndon ïakhun ilekshon.
Ka ECI ka la pynkynmaw ïa ki seng saiñpyrthei, kyrtong bad ki nongïalap ilekshon ba kim dei ba kin khroh ‘vote’ ha ka kyrteng jong kano-kano ka jaitbynriew lane da ki lynti kiba lah ban wanrah ïa ka jingïapait hapdeng ki nongshong shnong ha ka kyrteng jong ka jaitbynriew, niam bad kumta ter-ter. Ha kajuh ka por, la kyntu ba ym dei ban kren lamler ne thok lane ki jingkren ba khlem don ki jingshisha. La ai jingmut ba dei ban kiar na ka jingkynthoh ïa ki seng lane ki nongkyrshan jong ki da kaba pyndonkam da ki jingkynnoh ki bym don jingshisha.
Ka la maham ba ym dei ban ktah ïa ka jingim shimet, ki bym don jingïadei eiei bad ka kam paidbah, jong ki nongïalam ne nongkyrshan jong ki seng. Ka la ong ruh ba dei ban kiar na ki jingkynthoh ba poh dor. Sa kawei pat ka jingmaham ka long ba ki kyrtong bad ki seng kim dei satia ban pynkylla ïa ki jaka mane blei kum ki Temple/Mosque/Ïingmane kum ki rynsan ban ïalap ilekshon. Ha kajuh ka por, ka ECI ka la ong ba ki kyrtong bad ki seng ki dei ban kiar na ka jingkynthoh ïa kino-kino ki kyntien kiba long pyrshah ïa ka burom ka I-jot jong ki ‘riew kynthei. La mana ruh ba dei ban ym ai ïa kino-kino ki byrta kiba ïalam bakla ha ki lad pathai khubor lane ki byrta kiba long ha ka dur jong ki khubor. Ha ki rynsan ‘Social Media’, ka ECI ka la ong ba ym dei ban ai kino-kino ki jingthoh kiba long poh dor bad kiba ktah matïong ïa kiwei pat.
Ka ECI ka la kyntu ïa baroh ki seng saiñpyrthei, ki nongïalam jong ki bad ki kyrtong ba kin teh lakam ïalade hapoh ka Model Code of Conduct bad ki aiñ ki kanun. Lada don kiba pynkheiñ pylleiñ-pylleiñ lane da kiwei pat ki rukom ïa ka Model Code of Conduct (MCC), ka ECI kan sa leh da kaba tyngeh. Shuh shuh ka ECI ka la khang ïa ka jingpyrshang ban khroh ïa ki nongthep ‘vote’ da kaba kular ban pynrung kyrteng ha ki skhim ki bym don satia namar kane ka long kum ka jingthied ‘vote’ bad jingkular thok. Nalor kitei kiba la kdew haneng, ka ECI ka la pynmih ruh sa ïa kiwei pat ki kyndon kiba ki seng saiñpyrthei, kyrtong bad nongïalap ilekshon ki hap ban bud ryntih.
Kitei ki jingkyntu kynpham da ka ECI, kaba pynïaid ïa ka ilekshon MP bad MLA, ka long hadien ba ka la ïohi ïa ka jinghiar dor ha ka kren ka khana ha ka por ïalap ilekshon. Na ka liang ka ECI ka la kyntu ba ka jingïalap ilekshon ka dei ban long beit halor ki mat ki jura bad ban kiar na ka jingkren khlem akor. Ka ECI ka la maham lypa ba kan peit bniah ïa ki jingpynkheiñ im-im peit-peit ne ne da kiwei pat ki lynti ïa ki kyndon ïakhun ilekshon ne MCC.
Nangne shakhmat, ngin ïa peitkai aiu ka ECI kan leh pyrshah ïa ki nongpynkheiñ kyndon bad kan shlan shisha ne em ban pynshitom la ki dei sa mano-mano ruh – ki barit ne ki bakhraw. Lada ka long kumjuh ïa baroh, hangta ngin sa ïohi ïa ka ilekshon kaba kham khuid, kham shai bad kaba ïa biang lang na ka bynta jong baroh ki nongïakhun bad ki seng saiñpyrthei lym kumta kine kiei-kiei kin long lehnohei.
