Mynshwa ki ju ong ba ka Meghalaya ka dei tang ka lynti ïaid ban pynpoi ïa ki drok bapher-bapher sha kiwei pat ki bynta jong ka Ri. Hynrei kat nang ïaid ka por, kane ka la kylla namar kam dei shuh tang ka lynti ïaid, ka la dei syndon ka jaka shongneh jong u drok. Ïa kane ngi lah ban sngewthuh na ki jingkheiñ jingdiah ba la ai da ki pulit ha kaba ha kine ki ar snem kiba la leit, la ïoh ban kem ïa 610 ngut ki briew bad ban kurup ïa u drok uba shongdor haduh T. 300 klur. Ka tnat pulit ka la ong ba na kane ka T. 300 klur, ha u snem 2022 la ïoh kurup u drok ba shongdor T. 75 klur, ha u snem 2023 la ïoh kurup u drok ba shongdor T. 170 klur bad ha ki ar bnai jong u snem 2024 la ïoh kurup drok ba shongdor T. 21 klur.
Napdeng ki 610 ngut, ha u snem 2022 la kem 234 ngut, ha u snem 2023 la kem 355 ngut bad 25 ngut ha u snem 2024 bad na kine ba la shah kem baroh, kumba 10 na ka 100 (10 per cent) kiba shah kem ki dei kiba donkti ha ki kam khaïi briew. Na kine kiba la shah kem, la kurup ïa u drok heroin uba khia haduh 26 kilo ha kine ki ar snem kiba la leit, kata ba kynthup haduh 7.5 kilo u Heroin ha u snem 2022 bad 16.3 kilo ha u snem 2023 bad kumjuh ruh ha kine ki 2 bnai jong u snem 2024 la kurup kumba 1 kilo u Heroin. Katba ka jingïoh kurup ïa u Kynja pat ka la long shisha kaba heh ha une u snem 2024 ba tang ha kine ki ar bnai la ïoh haduh 4,750 kilo, ba la kurup da ki pulit ka Ri-Bhoi, katba ha u snem 2022 la ïoh kurup 3,987 kilo u Kynja bad ha u snem 2023 la ïoh kurup 1,400 kilo.
Ka jingïoh kurup drok kam pat kut tang kumtei namar ki pulit ki la ïoh ruh ban kurup ïa ki ‘Yaba Tablet’ kaba la kiew, ha kaba u snem 2022 la ïoh kurup haduh 19 hajar tylli kitei ki dawai kuli, ha u snem 2023 pat ka la kiew sha ka 60 hajar tylli ba la ïoh kurup bad ha ki 2 tylli ki bnai u 2024 dang ïoh kurup 2000 tylli. Nalor kane, ki pulit ha ka sien kaba nyngkong eh ki la ïoh ruh ban kurup ïa uwei na ki jait drok ba kham remdor bad khlaiñ bor bha, uba la tip kum u ‘Crystal Meth’ ba khia haduh 14.2 kilo bad shongdor haduh T. 1.5 klur. Nalor jong u drok, la kurp pisa ruh na kiba shah kem kaba long T. 36 lak ha u snem 2022, T 45.6 lak ha u snem 2023 bad T. 60 hajar. Ha kajuh ka por, la kurup ruh ïa 67 tylli ki kali ha u snem 2022, 157 tylli ha u snem 2023, bad 12 tylli mynta u snem.
Na kine ki jingkheiñ jingdiah, ngi la sngewthuh lypa katno ka jingjur ka jingwanrah drok sha kane ka jylla. Ngi dei ruh ban kynmaw ba kitei ki dei tang kiba la ïoh ban kurup. Sa katno pat u drok uba la lait sha ïew sha hat kiba ki pulit ki khlem ïoh satia ban kurup? Sngewshyrkhei wat tang ban pyrkhat ïa kata ruh namar ka long shisha ka jingeh ka bakhraw ba kum ka jylla ngi ïakynduh. Mynshwa, ki la don tang katto katne ki jaka ba la bna ba ki bun ki nongdie bad nongpyndonkam drok. Mynta, ka bih jong u drok ka la saphriang wat sha ki nongkyndong ruh. Ha sor lei, ka la jan sar lut sha man la ki shnong bad ki dong.
Ryngkat bad ki pulit, ki shnong ki thaw, ki skul, kolej, skulbah bad baroh ki nongshong shnong ki dei ban ïatreilang. Ym don tang kawei ne ar kynhun ka ban lah ban ïakhun ïa kane ka jingeh ka bakhraw kaba kum ka jaitbynriew bad ka jylla ka mad. Wat ap haduh ba u drok un bam duh syndon ïa ki khynnah bad ki samla jong ngi kiba dei ka lawei jong ka jylla. Lada ngam jylliew, u drok u wanrah ïa kiba bun ki jingeh bad jingma ïa baroh. Wat ap haduh ba yn da don ki nongpyndonkam drok ha ïing ha sem. Wat ong ba tang kiwei kin ngat, nga te ngan lait. Long kiba husiar ïa la ki jong bad wat pynslem ban shim jingïarap nangne nangtai. Ka patok ne byndi kam dei ka kut ka ban lah ban bthat ïa u kynjri jong ka jingshah teh mraw ha u drok. Ka patok ne byndi ka dei eh na ka bynta ki nongkhaïi drok kiba la riewspah da kaba pynsyrtok ïa kiwei. Na ka bynta ki nongpyndonkam, ym ki nongkhaïi, ki donkam jingsumar met bad mynsiem. Ïatreilang na ka bynta ka lawei lym kumta ka jingjot ka la ap lypa ïa baroh – bad ïa kiba pyndonkam bad kumjuh ruh ïa ki bym pyndonkam drok. Ngi kyrmen ba da ka jingwan ki kynhun niam ha kane ka kynti, ngin sa lah ban nang ïoh shuh ka bor ban pynduh pyndam ïa ki drok kiba la pynjot lut ïa kiba bun.
