Ka jingnoh synñiang ka barieh sha ki seng saiñpyrthei ka long ka jingma

Hapdeng u Lber 2018 bad Kyllalyngkot 2024, la thied ïa ki ‘Electoral Bonds’ kiba shongdor T. 16,518.1099 klur.

Sa tang katto katne sngi, ka Election Commission of India (ECI) kan hap ban pynmih ïa ki jingtip kiba bniah ba ka la ïohlum na ka State Bank of India (SBI) ha kaba ïadei bad ka jingnoh synñiang sha ki seng saiñpyrthei lyngba ka ‘Electoral Bonds Scheme’. Ka ECI ka la ïoh pdiang ïa ki kot ki sla kiba ïadei bad kane ka kam na ka SBI ha ka Sngi Ba-Ar hadien ba ka Supreme Court ka la thalaiñ tyngeh ïa ka SBI kaba la pan por haduh u bnai Jylliew 2024 ban pyllait ïa ki jingtip. Da ka hukum kaba khlaiñ, ka Supreme Court ka la bthah ba ka SBI ka dei ban ai ïa ki jingtip halor kito kiba la thied ïa ki ‘Electoral Bond’ ban synñiang sha ki seng saiñpyrthei.

Lah ban kdew ba ka sorkar jong u Narendra Modi ka la pyntreikam ïa ka ‘Electoral Bonds Scheme’ ha u snem 2018. Ki nongshong shnong lane ki kompani kiba don ha India ki lah ban thied ïa kine ki ‘Bond’ ha ka dor ba 1,000, 10,000, 1,00,000, 10,00,000, bad 1,00,00,000 na ki katto katne ki tnat jong ka State Bank of India (SBI). Ka jingthied ïa kine ki ‘Electoral Bond’ ka long ha ka dur kaba rieh bad ym lah ban ïoh ïa ki kyrteng jong kito kiba noh synñiang sha ki seng saiñpyrthei. Ki nongshong shnong shimet lane ki kompani kiba heh ki lah ban noh synñiang sha ki seng saiñpyrthei lyngba kane ka ‘Electoral Bonds Scheme’ khlem da donkam ban pyntip paidbah.

Hapdeng u Lber 2018 bad Kyllalyngkot 2024, la thied ïa ki ‘Electoral Bonds’ kiba shongdor T. 16,518.1099 klur. Kine ki long katkum ka jingtip ba la ïohlum lyngba ka aiñ RTI na ka State Bank of India (SBI). Dei tang ka SBI kaba lah ban die ïa kine ki ‘Electoral Bonds’ naduh ba sdang pyntreikam ïa ki. Nalorkata, kiba bun tam ki ‘Electoral Bonds’ ki dei kiba la thied ha ka dor kaba T. 1 klur bad haba kheiñ kyllum, ka long T. 15,631 klur. Hapdeng u snem 2017-18 haduh 2022-23, ka BJP ka la pynbna ba ka la ïoh ïa u synñiang ba haduh T. 6,566.125 klur lyngba ki ‘Electoral Bonds’. Kaba wan ba ar ka dei ka seng Congress kaba la pynbna ba ka la ïoh T. 1,123.3155 klur katba ka seng All India Trinamool Congress (AITC) ka la ïoh T. 1,092.9876 klur.

Ngi ngeit ba ynda la pyntip paidbah, ngin sa sngewthuh mano kiba ïoh jingmyntoi na ka sorkar namar ka jingnoh synñiang. Ngim ngeit ba ki ‘riew paidbah ne ki kompani kin ai da ki klur tyngka sha ki seng saiñpyrthei lada kan ym don ka jingïoh jingmyntoi hadien habud. Mano ban shu bret kai da ki klur lada ki sngewthuh ba kin ym ïohnong da kumwei pat hadien habud lane kato ka klur kan ym lah ban pynkha da ki phew bad ki spah klur? Ngi dei ban ai jingïaroh ïa ka Supreme Court halor katei ka rai bakongsan bha namar kan sa pynpaw shai ïa kiba bun kiei-kiei. Kiba bun ki ngeit ba katei ka skhim ba la wanrah da ka sorkar u Modi ka dei ban buhrieh ïa ka pisa be-aiñ jong ki heh saipan bad ki kompani. Ha ka jaka ba kato ka pisa kan ïaid sha ka ïing lum khajna jong ka sorkar, ka poi noh shawei pat bad ym donkam ban da pynbna paidbah ne ai jingkheiñ. Kaba kum kane ka rukom leh ka pynïap ïa ka jingsynshar paidbah namar kam don satia ka jingkhuid bad jingshai.

Katei ka rai jong ka Supreme Court ka pynpaw ruh ba haba don ka ïingbishar kaba treikam laitluid, ki paidbah ki ïoh jingmyntoi bad jingkyrmen. Kano-kano ka sorkar ha kano-kano ka bynta jong ka pyrthei kan ïaleh beit ban buhrieh ïa ki jingshisha. Tangba lada don ka ïingbishar ba laitluid, ka buh jingeh ïa ka sorkar. Ha kajuh ka por, ka sorkar kam dei ban pyrshang ban buhrieh ïa ki jingshisha. Kum ki paidbah ngi don ïa ka hok ban tip mano kita kiba noh synñiang sha ki seng saiñpyrthei namar kine ki seng ki wan sha ngi ki nongshong shnong ban khroh ‘vote’. Da ka pisa jong no ki wan? Mano ba ïoh jingmyntoi pat hadien ka ilekshon bad ynda la dep thaw sorkar? Ngin hap ban ïoh ïa ki jubab kiba shai khnang ba haba ngi rai ïano ban jied ha ka ilekshon, ngin da sngewthuh bha mano kita ki nongkyrshan barieh jong ki seng bad ki kyrtong.