Baroh kiba ieid jaitbynriew kin hap ban leit buh ophis ha Delhi, kumba ong u Bah Prestone

Ka dei ka kam ka bakhraw ban ïarap khamtam ïa kito ki bym lah ban siew kylliang ïa ka jingleh bha na ka daw ba kim don lad don lynti.

Ha kane ka jingïalap ilekshon na ka bynta ban jied MP sha Lok Sabha, u President ka National People’s Party (NPP), u Bah Prestone Tynsong, uba dei ruh u Symbud Myntri Rangbah ka jylla, u la ong ba lada mano-mano ki ieid jaitbynriew haduh katta-katta, ki dei ban leit buh ophis lane ka shlem treikam ha nongbah jong ka Ri, kata, ka New Delhi. “Shu jait shi jaitbynriew, jait shi jaitbynriew…phi ieid haduh katta ïa ka jaitbynriew Khasi Jaiñtia, leit buh ophis ha Delhi. Ym dei tang kata, buh ki nongtrei ki ban ïarap lem ïa ki khun samla ki jong ngi kiba shah thok ha ki kam ha ki jam. Wat ju heh nia tang kum u pyrthat rkhiang,” la ong u Bah Prestone ha kine ki khyndiat sngi ha kawei ka jingïalang ha Sajer, Ri-Bhoi, ban pdiang ïa ki nongïalam ka United Democratic Party (UDP) bad kiwei sha ka sem jong ka NPP. Kane ka jingkren jong u Bah Prestone ka long hadien ba u la ïathuh ba ka NPP, namar ba ka dei kata ka ‘National Party’, ka don ïa ka shlem treikam jong ka ha North Avenue jong ka nongbah Delhi, bad na kane ka shlem treikam, u la ong ba ka seng ka ïarap ïa ki nongshong shnong ka Meghalaya ba kynthup ïa ki samla kiba ju shah shukor ha ka por ba ki wad kam wad jam.

Ka bha palat ba ka NPP ka buh ïa ka shlem treikam jong ka ha nongbah Delhi ha kaba ka lah ban ïarap ïa ki para nongshong shnong, para jaitbynriew. Ka dei ka kam ka bakhraw ban ïarap khamtam ïa kito ki bym lah ban siew kylliang ïa ka jingleh bha na ka daw ba kim don lad don lynti. Lehse ki la don bun ngut kiba la ïoh jingïarap na ka NPP lyngba katei ka shlem treikam ha Delhi tangba ki bym kwah ban pynpaw kyrteng lane ban wan shakhmat ban ïalap ïa ka jingleh bha jong kane ka seng saiñpyrthei. Tangba ym baroh kiba lah ban kot bor kumba kot ka NPP ban leit buh shlem treikam haduh ha Delhi. Ka dei ka rukom ba kino-kino ki seng saiñpyrthei kiba la ïoh jingithuh na ka Election Commission jong ka Ri India kum kita ki ‘National Party’ ba kin ïoh jaka ban buh ïa ka shlem treikam jong ki ha ka nongbah jong ka Ri. Kiwei ki seng kiba la ïoh ïa kaba kum kane ka jingithuh, ki ïoh ïa ka jaka ban buh shlem treikam. Ka long kaba bha.

Tangba u Bah Prestone u dei ban sngewthuh ba kiba bun na ki nongshong shnong la ka dei ha Meghalaya ne kiwei pat ki jylla, ki ieid ïa la ka jong ka jaitbynriew. Nalor ki nongshong shnong, ki don ruh ki seng bapher-bapher kum ki sengbhalang lane ki seng saiñpyrthei kiba ieid ïa la ka jong ka jaitbynriew namar ki mih na ka bad kin ïap ruh ha ka. Kim don jaka phet shawei pat kumba long kiwei pat ki jaitbynriew heh paid. Kum ka nuksa ban ai hangne ka dei ka Citizenship Amendment Act lane ka CAA kaba kiba bun ki sngew pyrshah. Ka sorkar u Narendra Modi ha ka 11 tarik Lber, 2024 ka la pynpura ïa ka jingpyntreikam ïa ka CAA da kaba wanrah ïa ka Citizenship (Amendment) Rules, 2024.

Lah ban kdew ba ka CAA, kaba pynlong, ha ka sien banyngkong eh, ïa ka niam lane ka jingngeit kum ka nongrim ban ai syrnod nongshong shnong ka Ri India, ka la wanrah ïa ka jingïakynad kaba jur ha ka Ri bad kumjuh ruh ha Meghalaya. Ïa ka CAA la ai jingmynjur da ka Parliament ha u Nohprah 2019, hynrei dei tad haduh mynta ka sngi ba la pynbna ïa ki ‘Rule’ jong kane ka aiñ (CAA). Ka CAA ka thmu ban ai syrnod nongshong shnong bapura jong kane ka Ri ïa ki briew kiba dei na ka niam Hindu, Khristan, Sikh, Jain, Buddhist bad ki Parsi kiba la shah ban beiñ ha Bangladesh, Pakistan bad Afghanistan namar ka jingngeit/niam ka jong ki, bad kiba la rung sha India hashwa ka 31 tarik Nohprah, 2014. Kum ban shu ong noh, ki Hindu na kiwei ki Ri, lada ki kwah ban phet noh, kin leit shano? Dei tang ka India lane kata ka Bharat lane kata ka Hindustan kaba ki lah ban wan pan jaka. Namarkata, ki dang don ka jaka ban phet. Kum ma ngi pat, ngin phet shano? Ngim don da kawei pat ka Ri ka ban pdiang ïa ngi.

Ha kajuh ka rukom, ym baroh kiba ieid jaitbynriew, kum u Bah Prestone, ki lah ban buh shlem treikam ha Delhi na ki daw bapher-bapher. Hynrei ka dei ka kamram jong man la uwei pa uwei u dkhot ka jaitbynriew ban leh bha para nongshong shnong katba don la ka bor. Ym baroh na ngi ki dei ki dkhot jong ki seng saiñpyrthei kiba heh ne ki barit lane kita ki sengbhalang. Tangba ngi don la ka jong ka kamram ban leh ïa kaba bha tam ïa ki para dkhot jong ka jaitbynriew. Lada ngi ïathuh ne ngim ïathuh briew ïa kaei kaba ngi la leh na ka bynta ki para jaitbynriew lajong, kam pher. Ai ba ka kti kadiang kam dei ban tip kaei kaba ka kti kamon ka leh, ka ong ka ktien. Ngi dei ban sngewthuh bha ba ngim don jaka phet lait noh na kane ka khyndew ka shyiap kaba ngi don mynta. Hynrei lada ngim phikir, wat ïa kane kaba la don lypa ruh, ngi lah ban duh noh shi syndon namar ki daw bapher-bapher.