Ka eksamin Common University Entrance Test (CUET) kaba la long ha ka 15 tarik Jymmang, 2024 ha North Eastern Hill University (NEHU) hapoh ka jingpynïaid ka National Testing Agency (NTA) ka la long shisha kaba I kulmar haduh ba ka la buh jingeh ïa ki khynnah kiba dang shu pyndep ïa ka eksamin Class XII. Ka CUET ka dei ka eksamin ka ban ailad ïa ki khynnah ba kin ïoh rung sha ki shlem ai jinghikai kiba pynïasoh bad ki Central University lane kiwei pat ki skulbah ha baroh kawei ka Ri. Ka jingthmu jong ka CUET ka long ban pynduna ïa ka jingeh ba ki khynnah ki ïakynduh namar mynshwa, ka ju don ka jingban khia ha ki ba ki dei ban ïoh palat 90% ba kin ïoh rung ha ki skulbah kiba ki kwah. Da ka jingbuh ïa ka eksamin CUET, kane ka jingban khia ban ïoh bun ‘mark’ ka kham duna. Lehse ka jingthmu bad ka thong ka long kaba bha eh, hynrei ka rukom pynïaid, kumba baroh ki la ïohi ha ka sngi leit thoh eksamin ha NEHU, ka long kaba bakla.
Don kiba la buh jingkylli ïa ka sorkar jylla halor ki jingeh ba ki khynnah ki ïakynduh. Ha ka jingshisha, ïa katei ka eksamin la pynïaid da ka NTA, bad ka sorkar jylla kam da don bynta eiei. Kaei kaba ka sorkar jylla ka lah ban leh ka long ban ïakren bad ki bor pynïaid jong ka NTA ban pynthikna ba ki khynnah kin kham lait na ka jingsohsat ban leit wad ïa ki kamra ban thoh eksamin bad ban peit ba kan ym don ka jinglynga pisa na ka liang ki khynnah. Ki khynnah ki la wan ban thoh ïa ka eksamin da ka jingkyrmen kaba skhem ba kin leh bha khnang ba kin lah ban ïoh pule ha ki shlem kiba biang. Hynrei haba don ki jingbym biang bad ki kynrum kynram, ka ktah jur ïa ka jingpynkhreh jong ki. Ki dang dei tang ki khynnah. Lada ngi pynkhia ïa ki na ka daw jong ka jingbym lah ban pynbiang ïa ki jingdonkam ha ka rukom kaba dei, kaei ka ban jia ïa ki? Kam dei ka jingbakla jong ki khynnah, hynrei ki nongpynïaid.
Ngi kyrmen ba kaei kaba la jia ha NEHU kan ym jia shuh nangne shakhmat bad ba ki bor hapoh ka NTA ki la shim ïa kane ka jingjia kum ka jingsneng ka bakhraw. Hynrei, lada dang bakla biang nangne shakhmat, yn hap ban pyrkhat da kiwei pat ki sienjam pyrshah ïa ka NTA, bad na ka liang ka sorkar jylla ruh kam dei shuh ban shu sngap bad kan hap tuklar. Ki khynnah kim lah ban long kum ki ‘langkñia namar ka jingbym lah jong ka NTA ban leh ïa kaei kaba ka dei ban leh. Kam dei ka pop jong ki khynnah lada ka NTA kam nang ban pynbeit bad pynbit pynbiang ïa ki kamra thoh eksamin. Ki khynnah pule kim dei ban shah ktah, bad lada hap ban pynlong da ka eksamin bathymmai ruh, dei ban pynlong. Ym lah ban lehkai bad ka jingim jong ki khynnah kiba dang thrang ban kiew irat ka ka pule ka dangle. Ïa kane ka bynta ruh hap ban ïakren bha khnang ba kito kiba la shah ktah na ka kynrum-kynram ka NTA ha NEHU, kin ïoh lad biang ban thoh ïa ka eksamin.
Ki don ruh kiba ong ba ka Meghalaya ka dei ban lait na ka CUET bad kumta ter-ter. Ngi dei pat ban kynmaw ba kiba bun ki kolej ha Meghalaya ki pynïasoh bad ka NEHU, kaba dei kata ka Central University. Ngim pat don da ka State University lait noh ki skulbah shimet kiba la kharoi ha kine ki khyndiat snem. Haba kiba bun ki kolej ki don hapoh ka shatri jong ka NEHU, ym don da kawei pat ka lynti, hynrei ban shong bad ïakhun ïa ka eksamin CUET. Ka sorkar jylla ruh ka la dep pynpaw ba ban lait na ka CUET, donkam ïa ka State University. Ka kam halor kane ka dang ïaid bad ka sorkar ka la dep ban ai ïa ka rai ban buh ïa ka State University. Lehse kane ka don la ka jingïohnong, hynrei na ka bynta kito kiba kwah ban pule ha ki skulbah kiba kham paw, kin hap beit ban ïakhun ïa ka CUET. Wat lada kiba bun ki pynshlur ban ïakhun ïa ka CUET, hynrei kan pynduh jingkyrmen ïa ki khynnah lada mih ki kynrum-kynram kumba long ha NEHU.
Kane ka eksamin CUET kan dang neh sa kumba hynñiew sngi, bad ngi kyrmen skhem ba kan ym don shuh ka kynrum-kynram ha kine ki sngi namar kan long shisha ka jingduhnong ïa ki khynnah bad ki kmie ki kpa jong ki. Ngim dei ban sahdien, hynrei ban tur shakhmat ban ïakhun ha ryngkat ka jingpynbiang da ki bor ka NTA ïa baroh ki jingdonkam. Wat ailad ïa ki khynnah ba kin duh jingkyrmen namar shisien ba ki la duh, kan shitom ba kin poi biang ha ka kyrdan kaba ki sngewdon ïa ka mynsiem ban ïakhun. Kiba la ïaid ha kata ka lynti, kin kham don ka jingsngewthuh ban ïa kiwei pat. Na kane ka rynsan, ngi ai mynsiem ïa baroh ki khynnah ba kin ïakhun tyngeh khnang ba kin lah ban poi sha ka thong kaba ki don. Ym dei ban duh jingkyrmen, hynrei ban don ka mynsiem jong ka jingïakhun. Ki khynnah jong ngi, kim dei shuh kiba dang duna ha ka pyrkhat ka pyrdaiñ, bad haba don ki lad, ki kloi ban kner ïa ki kti ban shim ïa kita lyngba ka lynti jong ka jingïakhun da ka bor pyrkhat, jingtip bad jingsngewthuh.
