Tang kum ki symboh pyrkhat

Ngi da poi syndon kat ban rhah lane ban khwan wat ïa kaei kaei kaba ngim da donkam shisha.

D. H. Kharkongor

Kat shaba phin phai ïa la ki khmat bad ba phin peitthuh bha ba khlem artatien phin ïohi ïa kiei kiei kiba pyn myntoi. Hooid, ban peit thuh bad ym ban peit lorni na ka bynta ban ïoh ïa khana lorni. Kumta to da peit thuh bad to da ïohi bad da ithuh ne sngewthuh, ïa kaba lah ban ïohi. To khmih bad to ithuh ïa ka durkhmat ka jong ki para briew naba ka ju batai shai ïa kaei kaba ki pyrkhat ki pyrdaiñ, kaba long bunsien kat kum kata kaba ki shem ha la ka dohnud. To peit thuh ïa ki nongmuna bapher bapher ban ithuh ïa kata kaei kaei kaba kiba pynwandur ïa ki, ki don ban tyrwa ha nga ha phi. To peit thuh ïa ki jain ki nep bad ruh ïa kiwei kiwei de ki mar ki mata naba ki don ha ki ïa ka khana ban ïathuh shaphang kiba ñiewkor ne kiba pyndonkam ïa ki. To peit thuh ïa ki dak ki shin (signs) ne ïa ki shap (symbols) bad to da tip ruh de ïa kaei kaba ki thew lane ïa ka jingmut ka jong ki ne ïa kaei kaba ki don ban batai. To peit thuh ïa ki dur ki dar, kiba la kynshew bha khop, khang ban ithuh bad sngewthuh ïa ka mynnor bad ïa ka rukom im ka jong kiba ha shwa.

Kumta to ngin sumar bad to ngin pyndonkam hok ruh ïa la ki jong ki khmat, naba kat shaba ngin phai la ki khmat ka sawdong ka sawkun kaba ngin ïohi shynna ka don ha ka ïa la ka jong ka khana. Ka khana kaba ka kwah ban ïathuh ha ngi, na kaba ngin ïoh ïa shibun ki jingmyntoi. To da peit thuh naba ngin ïoh, da shisha, ïa shibun bah ki jinghikai tang na ka sawdong ka sawkun. To tip ba ki riewhyndai ki da iehnoh sha-dien ïa shibun bah ki dak ki shin kiba long kum ka jingkdew lynti bad ruh ka jingbatai ïa ka lawei ka jong ngi kiba kumne mynta. To da ñiewkor ruh ban pule, ïa kiei kiei kiba ka dei ïa ngi ba ngin pynmlien ban pule, naba ka jingpule ka dei ka nongrim jong ka jingtip bad ka jingshemphang.

To tip ruh ba ka sawdong ka sawkun ka don la ka sur kren. Ka ïai kren haduh mynta mynne hynrei uba bun um ïohsngew ïa ka sur ka jong ka. Kiba ïohsngew pat de kim suitñiew kat ban shah shkor ïa kaei kaba ka don ban ong. ñiar eh kiba lah ban ïohsngew ïa ka jingud sngewsih jong ka mei mariang, kaba kynthup ruh ïa ka meiramew. ñiar kiba ïohsngew, nalor kaba lah ban ïohi, ba ka la nang ïai mana ba kam banse shuh ban leh lem, kumba ngi u khunbynriew ngi leh ïa ka. Ym artatien ba baroh kine ki jingthaw kiba don jingim, ynda haba kumne mynta, kim lah khlem da bynñiaw ba U Blei u thaw ïa ngi u khunbynriew. Ym aratien ba ki bapli ki la shu ïa ap hi kmang tang lano ba kin ïoh ban ïa ïeng ryntih, ha khmat jong U Blei, ban ïoh ban ïa tian bishar ïa ngi u khunbynriew.

U Blei, na mynnynkong, u lah buh beit buh ryntih ïa kiei kiei baroh. Kita kiei kiei ki da long janai hi ruh. Kiei kiei kiba u la pynlong ruh ki long pahuh pahai, na ka bynta ka jingdonkam ka jong u khunbynriew. Hynrei ynda kumne mynta kita kiei kiei ki long pynban kiba kyrduh tang namar ka jingrah khlemakor than eh ka jong ngi u khunbynriew. Ngi da poi syndon kat ban rhah lane ban khwan wat ïa kaei kaei kaba ngim da donkam shisha. Ngi poi haduh ban lum bad ban kynshew wat ïa kaba ngim lah ban pyndonkam hok. Ngi poi haduh u pud ba wat lada ngim lah ban pyndonkam hok, ïa ki ne ïa ka, pynban ban ïa sam lem noh bad kiba da kyrduh shisha pat ruh ngim treh lane ngim kwah. Kaba kato tam katban khwan pynban wat na kiba kyrduh khang ban ioh ban leh sbun ïa kiba pahuh pahai.

Kane shisha kata ka i ïa jong ka jingïabeh thong ïa ka rongphong pyrthei. Ka i ïa jong ka jingïapyrshang bad ka jingïatynneng. Ka i ïa jong ka jingsarong biej ïa la ka bor, ka kyrdan bad ka spah. Ka i ïa kaba tang ban ïoh ban don lem kat haduh ba ym pher wat da kaba shim kylliang, da kaba thok kaba shukor bad wat da kaba klop ne tuh. Ka i ïa jong ka jingshah pynthame ha ka jinglamler. Ka i ïa kaba ibeiñ bad kaba kyntait noh war ïa ka jingshisha. Namar kata, ka i ïa kaba pynshongdor ïa u para briew tang kat kum ka bor, ka kyrdan bad ka spah kaba u don. Ka i ïa kaba uba pahuh pahai u kñieh noh pynban ïa ka pliang ja ka jong uba kyrduh. Ka dei halor kine kiei kiei ba uba pahuh u nang pahuh pahai katba uba kyrduh pat de u dang ïai kyrduh. Te kumta ka khrai kaba pynïakhlad ïa uba pahuh na uba kyrduh kan nang ïar bad kan nang jylliew. Kane keiñ, ngan pynkynmaw biang, ba ka dei ka jingma kaba khraw tam eh, la ïa kano kano ka imlang ka sahlang ne jaitbynriew.

Nga kubur bad u Dalai Lama ba u briew, ha ka jingrhah than eh ka jong u ïa ka spah pyrthei, u kum kheiñ dew thala noh pat de wat ïa la ka jong ka jingkoit ka jingkhiah. Ynda u la sngewthuh ïa kata u poi pat ban ïapeiñ biang ïa kata ka spah, kaba u la lumthup, bad ka jingkoit jingkhiah kaba u la kum duh noh. Hynrei bunsien u kyndit bynriew tad ynda la dier than eh ka por, ïa u. Ka dei ruh ka jingshisha ba u briew, u pynkhuslai jingmut than eh ïa la ka lashai ka la shisngi kat haduh ba u da pynbijai ei pat de ïa la ka mynta. Kaba kut ka jong u ka long ba um nang ban im ‘suk mynsiem’ lane ‘hun mynsiem’ la ha ka mynta lymne ka lashai. Te kumta u bapli u poi pynban ban im, ïa ka jingim, kaba kum u ban nym ïap shuh ne im shyrta, kat haduh ba u shu ïap lehnohei pat de kyndit kyndit khlem da im, ïa ka jingim kaba shisha.