Mallangkona, Jymmang 27
Ki nongshong shnong ka Mallangkona, West Khasi Hills ki la pynpaw ka jingpyrshah jur hadien ba kawei ka kompeni, kaba kynthup ïa ki nongshong shnong ka Jylla, ka la sdang ban tih ïa u mawpyrsut (iron ore) ha ka shnong Chual Napram (Werang Abri) hapoh Nonglang Sordarship ha ki sawdong-sawkun ka thaiñ jong ki.
Hashuwa, ki nongshong shnong ka thaiñ ki la kyndit hadien ba ki nongpynïaid jong ka kompeni ki la poi ha katei ka shnong bad kam ba ki la ïoh jingbit ban wad ïa u mawpyrsut hapoh katei ka thaiñ.
Ki nongshong shnong hapoh ka jingïalam ki ‘riew rangbah, kynhun seng samla lem bad kiwei-kiwei na kumba 25 tylli ki shnong jong ka thaiñ, ki la leit jngoh ïa katei ka jaka bad sakhi ïa ki kor tih kiba heh kiba la tih jylliew sha khyndew. Ka jingjurip ba khatduh ïa katei ka jaka ka la long ha ka Sngi Palei jong ka taïew ba la dep, 23 tarik Jymmang.
Hadien katei ka jingwan jurip, ki nongshong shnong ki la kyntu ïa ki nongpynïaid ban ym tih shuh naba ym shym la ïoh jingbit na ki, ha kajuh ka por ba ka jingtih ïa u mawpyrsut hapoh ka thaiñ ka lah ban ktah ïa ka mariang kumjuh ïa ka um sha trai. Kumjuh, ka jingtih ka ïajan bha bad ka jaka lang um kaba pynbiang um sha ki 24 tylli ki shnong jong ka thaiñ.
“Haba ngi la kynjoh sha kitei ki briew, ki la ong ba ki la ïoh jingbit na ka Jylla bad ka tnad Mining. Hynrei, lait na uwei u Rangbah Shnong, Madan Jira, uba la ai jingbit, khlem shym la kynjoh ktien na kiwei pat. Kane ka long kaei-kaei kaba hap ban shimkhia naba ka don jingïadei bad baroh kiba shong ba sah hapoh ka thaiñ. Ngi la ong sha ki ba ngin ym shah ïa kum kane ka kam ha ka khyndew jong ngi,” la ong u nongshong shnong, u Enos G. Momin. Ha katei ka jingleit jurip, ki nongshong shnong ki la lap ba la dep tih kumba 57 mitar ha khyndew bad bun bah ki synduk nongmuna (3phut*1phut*4 inshi) kiba la kynton iwei halor iwei. Ki jingtih bapher-bapher (kumba 6-7 jaka ha ryngkat ki jingpyndait ha ki thliew ba la ksam ha (khyndew) ki pyni ïa ki rong bapher-bapher jong ki maw lem bad ka ktieh.
Haba la kynjoh sha ki, ki la ong ba ki la ïoh jingbit, hynrei ha kaba sdang, kim shym la lah ban pyni ïa ki kot ki sla. Ki la kular ban wan biang ha kawei pat ka sngi ha ryngkat ki jingbit bad ki kot ki sla ba donkam.
Ha step Lah Sngi U Blei ha ka por 11:30 baje, bun bah ki nongshong shnong ki la ïalum ha Mallangkona ban ïakren bad kitei ki briew halor katei ka bynta. Ha ka jingïalang, ki nongshong shnong ki la pynpaw ïa ka jingpyrshah halor katei ka projek da kaba kdew ba ka mariang kan sa julor lada ai lad ïa ka kam tih ha katei ka jaka.
Kitei ki briew hadien ki la pyni ïa ka laisen ban tih bad ynda la khmih bniah, la pyni ïa ka laisen tih na bynta 50 snem. Ki don ruh ïa ka jaka tih kaba heh kumba 496 hektar ha katei ka thaiñ.
“Lada ïaid shakhmat bad ka kam tih ha ka thaiñ jong ngi na bynta 50 snem ngin ym don eiei shuh ban im. Ki khun jong ngi kin ym don eiei shuh ban im. Ka jaka lang um kaba ngi don na bynta ki pateng ban wan kan sa jah noh bad lada ki ai kylliang ïa ngi da kaei-kaei ruh, ngin ym ïoh shuh ïa kaei kaba ngi la duh ha palat 100 snem. Ka jaka jong ka jingtih ka lah ba nym don wat 200 mitar na ka jaka jong ka jingtih. Te phin leh kumno,” buh jingkylli ki dkhot ka GSU – Aradonga Unit, kiba don bynta lang ha ka jingïakren. Kitei ki briew ki la kular ba kano-kano ka sienjam ka ban shim nangne shakhmat, yn sa ïakren shuwa bad baroh ki nongshong shnong, wat la ki nongshong shnong kim don jingmut ban shah ïa ka kam ban ïaid shakhmat. Kitei ki briew ki la bynrap ba ka dang dei ka kylla banyngkong jong ka kam bad kumta kim shym la don kiwei-kiwei ki kot ki sla.
“Shisien ba ngi lap ïa kaei kaba ngi wad, ngin sa pynbiang lut ïa baroh ki NOC kiba donkam bad pynlong ruh ïa ki jingïalang paidbah bad baroh kiba don ka jingsngewkhia. Lada don ka jingpyrshah, kata ngin ym ïaid shakhmat,” la ong uwei na ki uba la wan sha ka jingïalang hynne ka sngi.
Na ka liang ki nongshong shnong ki la rai ba kin sa ujor sha ki tnad treikam bapher-bapher, kumjuh sha ophis u Myntri Rangbah, tnad Mining, khlaw ha ka kylla sdang jong ka jingïakhih jong ki. Lada ym seisoh, kin nang ïakhih ban pyntikna ba ka lawei kan ym don jingma tang na bynta ki katto-katne ngut ki ‘riew shimet ki bym don ka jingsngewkhia.
