Ha ka Ri baïar kum ka India, donkam da ki sorkar khleh khaw lang ban lait na ka jingleh donbor

Ngim dei ban ailad ïa ka jingsynshar donbor bad ka jingsngew hangamei ha ki nongïalam namar kan wanrah ïa ka jingjot jong ki nongshong shnong hi.

Hadien ba la kut ka ilekshon ha ka 4 tarik Jylliew, ka jingpynkhreh ban thaw ïa ka sorkar bathymmai ha ka Ri ka la ïaid. Kane ka jingpynkhreh ka la sdang da ka jingiehnoh kam jong u Narendra Modi kum u Myntri Rangbahduh ka Ri hadien ba la kut ka samoi, bad ka jingpynwai noh ïa ka samoi treikam jong ka Ïingdorbar Thawaiñ Lok Sabha kaba 17. Lah ban kdew ba ha ka ilekshon MP Lok Sabha kaba la kut noh ha ka Sngi Ba-Ar, ka BJP marwei ka la jop 240 ngut ki MP. Hynrei ka kynhun National Democratic Alliance (NDA) ba la ïalam da ka BJP ka don 293 ngut ki MP. Ban ïoh thaw sorkar, ka seng saiñpyrthei ne ka kynhun synrop ka donkam 272 ngut ki MP. Ha kawei pat ka liang, ka kynhun Indian National Developmental Inclusive Alliance (INDIA) ka la jop 232 ngut ki MP, bad 99 ngut na kine, ki dei na ka seng Congress. Ban ïoh thaw sorkar, kano-kano ka kynhun synrop ne seng saiñpyrthei ka donkam ban ïoh palat 272 ngut ki MP.

Kumba ka long mynta, ka kynhun INDIA kam pat don lynti ban thaw sorkar thymmai bad u Modi un dang ïalam ïa ka sorkar namar ka NDA ka la don palat ïa ka 272 ngut ki MP (sa tang lada kin don ki ban ryngkang dieng kper). Ka don ruh ka jingpyrshang na ka BJP ban tan ïa kiwei pat ki MP khlem seng (Independent) khnang ban nang pynbun briew ïa ka NDA. Ngim tip la kin nang don shuh ki ban wan sha ka NDA na ki seng kiba kham rit, hynrei haduh mynta, ka lynti ka plie beit war na ka bynta u Modi ban bam smai ha ka sien kaba lai kum u Myntri Rangbahduh. Lada u Modi un bam smai biang, kan dei ka sien banyngkong naduh u Jawaharlal Nehru ba uno-uno u nongïalam un bam smai kum u Myntri Rangbahduh na ka bynta lai sien kynthih. U Modi u la bam smai nyngkong kum u Myntri Rangbahduh ha u snem 2014 bad ka sien kaba ar ka la wan ha u snem 2019. Ha kine ki artylli ki ilekshon, ka BJP ka la ïoh palat 272 ngut ki MP tang marwei bad ka khlem donkam ïano-ïano ban kyrshan ïa ka.

Hynrei ha kane ka sien, ki nongshong shnong ka Ri ki la ai tang 240 ngut ki MP ïa ka BJP, ym kum ha u snem 2014 bad 2019. Sa shisien, hadien ka ilekshon 2009, ngin ïohi ïa ka sorkar khleh khaw lang kaba shisha, ym kum ha u snem 2014 bad 2019 ha kaba ki seng kiba don ha ka NDA ki khlem don dor eiei bad ki la shu long tang ha ka kyrteng na ka daw ba ka BJP marwei ka la biang briew ban synshar. Mynta, kan dei ka sien banyngkong ïa u Modi ba un hap ban ïatreilang ha ka rukom kaba dei bad kiwei pat ki seng saiñpyrthei. Un hap ban sngap ïa kiwei pat ki nongïalam hapoh ka NDA hashwa ba un shim ïa ka sienjam bakongsan. Un ym lah shuh ban shu leh katba u sngewmon kumba u la leh ha kine ki 10 snem kiba la leit noh haduh ba ki paidbah ki la syllang. Ka nuksa ka dei ka jingpynduh ïa ki lut T. 1,000 bad T. 500 ha u snem 2016 haduh ba ka la buh jingeh ïa baroh ki nongshong shnong lait noh tang ïa ki katto katne ngut. Ngi kyrmen ruh ba ki seng kiba don hapoh ka NDA kin ym ailad ïa ka BJP ba kan ïuhroit ïa ka hok jong ki nongshong shnong. Ki dei ban peit ba ka sorkar kan synshar katkum ki aiñ ki kanun bad ka Riti Synshar.

Ha ka jingshisha, ka Ri kum ka India kaba don bun phew tylli ki jaitbynriew, ka dei ban shah synshar beit ha ki sorkar khleh khaw lang khnang ba kawei ka seng ne uwei u ‘riew saiñpyrthei un ym ïohlad ban leh katba u sngewbit watla ka buh jingeh ïa kiba bun ba lang. Lada ka bor synshar ka don beit tang ha uwei u briew ne kawei ka seng, ka jingsynshar paidbah kan hapdeng ka jingma bad kan ym don shuh ka jingburom ïa kiwei kiba don da kawei pat ka rukom pyrkhat lane ïa ki aiñ ki kanun lane wat ïa ki kyndon ba la buh da ka Riti Synshar. Ka Ri India ka don palat 140 klur ngut ki nongshong shnong na kiba bun tylli ki jaitbynriew. Kane ka Ri ka long kum u simpyllieng ba bun rong. Hynrei kum ka Ri ka la neh bad ïaid la katta phew snem namar ka jingïatylli hapdeng ka jingdon ki jingïapher. Ngim dei ban duh ïa kane. Hynrei ngin duh lane ngim don ka jingburom markylliang lane lada ngi ïuhroit ïa ka hok jong kiwei lane ngim kheiñ snep ïa ka jingsngew jong kiwei. Ki nongshong shnong ha kane ka kynti ki la kren lyngba ka ‘vote’ ka jong ki ba donkam ban pynneh ïa kane ka jingïapher bad ka jingïatylli.

Ha kine ki sngi ki ban wan, ngin sa nang tip bad ïohi aïu ka sorkar thymmai na New Delhi kan don ban ong bad kiei ki kam ba kan leh. Hadien 10 snem, ngin sa ïoh da ka sorkar khleh khaw lang. Ngi la kham ïoh ban pynhiar mynsiem namar kan ym dei shuh tang da ka jingsynshar ba marwei da kano-kano ka seng. Kiba la mad ïa ki jingeh namar ka jingsynshar marwei bad jingsynshar donbor ki sngewthuh bha. Ngi kyrmen ba kane ka ilekshon ka la lah ban pynpeit mat ïa kito kiba la leh donbor lane kiba la kwah ba ka jingsynshar paidbah kan ïap. Lada ki khlem pat peit mat, ki paidbah ka Ri India kin sa ai jingsneng biang ha kiwei pat ki ilekshon ki ban wan. Ngim dei ban ailad ïa ka jingsynshar donbor bad ka jingsngew hangamei ha ki nongïalam namar kan wanrah ïa ka jingjot jong ki nongshong shnong hi.