Don ki ‘riew saiñpyrthei kiba kren lamwir baroh san snem; don ki paidbah ki bym biej man ka san snem

Ka jingpynshai ka ban bud, kan ym don dor shuh namar ki paidbah kin peit shwa ïa ka jingbakla. Ka jingpynbeit kin peit hadien lane ki lah ruh ban ym peit.

Ka jingmih na ka ilekshon Lok Sabha ha ka Ri India ka pyni ba ki don ki paidbah ki bym biej ne ki bym treh ban shah pynbiej man la ka san snem. Sa kawei ngi ïohi ruh ba ki don ki ‘riew saiñpyrthei ba wat hapdeng ka jingshah rem, ki dang ïai lapmiet ban kren lamwir. Bad don lei kiba kren lamwir baroh san snem. Kiba sngewthuh, ki la sngewthuh. Teng-teng ka don ka jingsngew na ki seng saiñpyrthei bad ki nongïalam jong ki ba kiba bun na ki paidbah ki dei ki biej bad kin ïai shah pynbiej ha man la ka ilekshon. Tangba ka ju poi ka ïa, ka aïom, ka samoi ba ki paidbah kiba bun kin sngewthuh shai ba pleng kam long ban shu ngeit biej ne shah pynbiej ha man ba kut ka san snem, bad ki donkam ban pyntreikam la ka jong ka jingmut jingpyrkhat hashwa ban rai ïano ban jied. Kaei kaba ngi la ïohi na kane ka ilekshon kaba dang shu dep ka dei ba ym lah ban shu pynbiej sah ïa baroh namar ka long ka kam biej ban kheiñ biej ïa baroh.

Ka long ka jingsneng ïa ki paidbah bad kumjuh ruh ïa ki nongïakhun ilekshon. Wat kheiñ sting ïa la ka ‘vote’ bad wat kheiñ kai ïa ka jingstad jong ki nongjied. Lada kwah ban wanrah jingkylla, pyndonkam da ka shi ‘vote’ namar u nongïakhun ruh u don tang shi ‘vote’, bad u nongjied ruh u don tang shi ‘vote’. Kane ka ‘vote’ ka dei kawei kaba pynïaryngkat kyrdan lang ïa baroh – u bakhraw, u barit, u bakhlaiñ, u batlot, u baduk, u bariewspah, u thap u dap, ki kynrem, ki lyndan, kito kiba shong ha ki ïing paki dulan bad kito kiba shong ha ki ïing trep. Ngi sngewsynei bad sngewbynnud ïa kito kiba pynsepei ïa la ka jong ka ‘vote’ ha ki ilekshon namar lehse kim pat sngewthuh bha ïa ka jingkordor jong ka shi ‘vote’. Hynrei ka por kam pat dier namar ki dang don bun ki ilekshon ki ban wan. Shim nuksa na kane ka ilekshon MP Lok Sabha 2024 bad phin sa sngewthuh ïa ka jinglong kordor jong ka hok bad ka kamram ban jied ïa kita ki nongthaw aiñ.

Na ka bynta kito kiba smat ban kheiñ biej bad ban pynbiej ïa ki paidbah man la ka san snem, ngi tharai ki la ïoh jingsneng. Ki dei ban sngewthuh ba ka jingpynbiej ka don la ka samoi ban kut. Ym lah ban shu pynbiej sah bad kheiñ ba ki nongjied ki dei ki tasneng ki bym don jabieng ban pyrkhat. Ym lah ban shu ïalam bakla namar ha kane ka juk ‘Internet’ bad ‘Social Media’, ïa ki jingthok lah ban lap tang da ki minit. Ym lah ban shu beiñ shu khoh kat ïa uba pyrshah. Ym lah ban shu pynïashrut sah ïa ki nongshong shnong ha ka kyrteng jong ka niam ne jaitbynriew. Ym lah ban shu pynleit jingmut ha ki kam ki bym wanrah jingmyntoi ïa ki paidbah katba leh klet ïa ki mat ki jura bakongsan kum ka jingkyrduh kam, jingkiewdor ki marbam mardih, jinghiar ha ka pule ka dangle, jingremdor haba shah sumar, jinghiar ka rep ka riang, bad kumta ter-ter.

Nalorkata, ym lah ban shu tan sah ïa ki nongjied sha ka mynnor namar kiba bun mynta ki dei ki bym don jingïadei eiei bad kaei kaba la jia 30 ne 40 snem mynshwa. Ym lah ban shu pynlong mraw sah ïa ki da kaba tan ïa ki sha ki por kiba la leit noh. Kaei kaba ki nongjied ki kwah ka long ka lawei kaba kham bha. Ki kwah ïa ki nongïalam ki ban thaw lad ban ai kam ai jam, ai bylla, pynhiar ïa ka dor ka mur jong ki mar ki mata, pynbha ïa ka pule ka dangle, ban kyntiew ïa ki lad ai jingsumar bad kiwei-kiwei. Ban shu tan sha thwei jong ka mynnor ïa ki nongthep ‘vote’ kiba mynta kam don jingmut bad kam ïahap shuh. Ka juk ka la kylla. Bad ki nongïakhun bad ki nongjied ruh, kin hap ban ïa kylla lang lym kumta, yn sa shah ieh shadien.

Ha kajuh ka por, ka rukom ïakhun ilekshon ka la pher naduh ba treikam ka ‘Social Media’. Bakla kren ha Shillong, la ïohsngew bad ïohi kiba sah ha Mawshynrut. Kren laplah ha Pynursla, la tip ki nong Nartiang. Kren khlem nongrim ha Nongthymmai, la ïohsngew ki nong Umroi. Ka jingwan jong ka ‘Social Media’ ban long shi bynta na ka jingim jong ki briew, khamtam ki samla, ka la pynkylla dur ïa ka rukom ïakhun ilekshon. Ym lah shuh ban set bad buhrieh. Kaba bha ruh ka paw, kaba sniew lei ka nang kham paw ha kane ka juk ‘Social Media’ ha kaba jan man la uwei pa uwei uba bat ïa ka ‘Mobile Phone’, don lang sa ka kor ring dur. Bakla tiak, la shah pynsaphriang tang hapdeng katto katne minit. Ka jingpynshai ka ban bud, kan ym don dor shuh namar ki paidbah kin peit shwa ïa ka jingbakla. Ka jingpynbeit kin peit hadien lane ki lah ruh ban ym peit.

Ngi kyrmen ba kiba bun ki la shim nuksa na kane ka ilekshon bad ban pyndonkam hok ïa la ka kamram ban jied nongthaw aiñ. Ngim lah ban bakla palat namar ka kabu ka wan tang shisien ha ka san snem. Lada bakla shi bakla, ngin nang buh jingeh ïalade. Namarkata, ngin hap ban long kiba peitngor ïa kito kiba ngi la dep jied bad ban pan jingkheiñ ïa ki kam ki jam ba ki la leh bad hadien kata sa pynshong nongrim la kita ki kam ki ïahap ne em ba ki jubanlak ba ki la khlei. Ngi ai jingïaroh ïa kito kiba khlem shah pynbiej shuh man la ka san snem. Bad ïa kito kiba lapmiet ka kren lamwir baroh san snem, ka rai ka shong ha phi la phin kylla ne phin bteng ban ïaid ha kajuh ka lynti sha ka ‘liew lep.