Pyrshang ban ïeng ha la ki jong ki kjat

Ka dor lehse ka kham heh ynda la die sha kiwei pat ki Ri khamtam ki Ri kiba la kiew bha ha ka ïoh ka kot bad ka kamai ka kajih.

U Nongsaiñ Hima, 2021

Haduh katno ka long kaba shisha kata ka jingong ba ynda wanpoi ka rel kit mar haduh ha Byrnihat, Ri Bhoi distrik, ka dor ka mur jong ki mar ki mata kan kham duna ban ïa kaba ka long mynta, ka long kaba hap ban da ïa wad bniah shwa. Ka jingkiew dor ki mar ki mata kynthup ki marbam mardih ka long baroh shi tyllup ka Ri. Ngi kynmaw ba ha ki snem 1996-97, ka BJP ka shah rem ha ka ilekshon ha Delhi tang namar ka jingkiew dor palat jong u piat kaba la pynbitar lep ïa ki paidbah nongthep ‘vote’. Ka Delhi ka khlem don rel ba kit ïa u piat ha kato ka por ne ka rel ka dang shu wanpoi mynta u snem ha Delhi?

Ngi ïohi ba ki paidbah ha kiwei ki jylla kaba ka jingïaid jong ki rel ka long man la ka minit, ki hap ban mad ïa kajuh ka jingeh kumba mad lem ma ngi shane – ka jingkiew dor kaba la long shaba palat bad kaba thaw ïa kiba bun kiwei pat ki diengpyngkiang na ka bynta ki longïing longsem baduk bad kiba im pdeng. Watla katta ruh, donkam ïa ka jingwad bniah halor kane ka bynta khnang ban lah pynïapher ïa ka jingshisha na ka jingkren lap-lah. Hooid, ngim ong ba ka rel kam dei kaba donkam. Ka donkam. Tangba ngim dei pat ban shu kren thaw nang ba hana ka dor jong ki mar ki mata kan hiar lada tang shu wanpoi ka rel ha Byrnihat.

Ha kaba ïadei bad ka marbam mardih, ngi dang hap ban shaniah iwei ïa iwei pat – kum na Punjab sha Meghalaya lane na Andhra Pradesh sha Meghalaya bad kumta ter-ter. Tangba ngi donkam ruh ban pynkhlaiñ ïa la ki jong. Ngi don ïa ki nongrep kiba thung ïa ki marbam mardih ba kongsan bad ki la don ruh kiba pyrshang ban thung ïa ki marrep kiba ym khleh ïa kino kino ki dawai (Pesticide) bad ki pyndonkam da ka sboh mariang kaba pynthikna ïa ka jingkoit jingkhiah na ka bynta kito kiba bam ïa ki. Katba lah ei, ngi dei ban pynshlur bad ai jingkyrshan ïa la ki jong ki nongrep khnang ba kin ïohnong bad jingïarap ban nang pynïar ïa ka kam. Lada ki lah ban pynïar ïa ka kam, khlem pep kin pyrshang ban pynmih kham bun ki marrep bad marbam ban peit ba ki nongshong shnong ka jylla kin ïa ïoh bynta lang. Kane kam mut pat ba ngim donkam shuh ïa kiwei. Ngin dang ïai donkam ïa ki mar ki mata kiba wan na shabar tangba lada ki nongrep jong ngi kin lah ban pynmih kham bun na ki lyngkha ki hali jong ki, kan long shisha ka jingkyrkhu ïa ki bad ïa ngi lang baroh.

Baroh shi katta, ki nongrep jong ngi ki rep haduh ban da syrdep namar ki daw bapher bapher. Ha kane ka pyrthei kaba mynta ha kaba ka jingkylla ka suiñ bneng ka ktah jur ruh ïa ka rep ka riang, ka long kaba donkam haduh katta katta ban ïalam lynti ïa ki nongrep ha kano ka rukom kin lap ban pynthikna ba ki jingthung jingtep kin long kiba seisoh bad ym kiba hap ban shu bret ynda la wan ka aiom kheit. Ki stad saïan bad ki riewshemphang ha ka liang ka rep ka riang kin kham lah noh synñiang ha kane ka bynta. Ka jingdonkam kam dei tang kumno ban ïakhun, hynrei kumno ban ïai shan wat hapdeng ki jingkylla kiba bun kiba ktah lut nadong shadong.

Ki nongrep, ban nang pynïar ïa ka kam, ki donkam pat ïa ka rukom kit rukom bah ïa ki marrep kaba janai. Hangne keiñ ka wan kata ka jingdonkam jong ka kit ka bah ba kynthup ïa ka jingkit ïa ki marrep da ka rel. Dang shen, ngi la ïohi ïa ka jingdie ïa u shynrai, sying bad kiwei ki mar-rep na Meghalaya sha kiwei pat ki bynta jong ka pyrthei namar ka don ka jingdawa ïa kine ki mar. Ka dor lehse ka kham heh ynda la die sha kiwei pat ki Ri khamtam ki Ri kiba la kiew bha ha ka ïoh ka kot bad ka kamai ka kajih. Lada ïohlad ban phah ïa ki marrep sha kum kita ki Ri, khlem pep ka dor ka mur jong ki marrep kan long da kumwei bad kan ïarap ruh ïa ki nongrep jong ngi.