U Nongsaiñ Hima, 2021
Ha kine ki taïew, ngi sakhi ïa ka jingdheng kali kaba shyrkhei ha nongbah Shillong. Ki surok ki shu dap beit smam da ki kali. Kat shaba phai, ym don lynti kaba lait ban ïaid. Ka lynga ka pisa ka wan tyllep katba dang ap lano ki kali kin ïaid shakhmat. Ngi lah ban mutdur ka jinglynga jong kito kiba don hapdeng ka jingshitom bad kiba donkam ban poi kyrkieh sha ki jaka sumar? Kat kane ka dheng kali, shano kin phai? Na ka bynta ki kali kit nongpang ruh, kam dei kaba suk ban ïaid lane ban poi kham kloi sha ki jaka sumar. Kaba ngi kynmaw nyngkong eh ha ka dheng kali ka dei ïa kine kiba pang kiba shitom namar ki kali kiba kit ïa ki kin hap ban ïaid na ki lynti kiba la syrtap da ki kali haduh bym ithuh ithaw shuh.
Ka dheng kali ha Shillong, kaba la hap ban ïakren shi ïakren na ka por sha ka por, ka dei namar ka jingkhapngiah ki surok, ka jingbun palat ki kali, ka jingïaknieh ban ïoh poi nyngkong watla ym don khusnam na ka bynta kita kiba wan nyngkong, ka jingduna ki jaka pynïeng kali bad ka jingbymlah ban thaw ïa ki surok thymmai. Ki surok ki long kumjuh, ki kali ki la nang kha haduh ba la i shyrkhei. Ki kali ki la khapngiah ha ki surok shnong namar bym don jaka set. Man la ka sngi, da ki phew tylli ki kali thymmai ki mih na ki jaka die la kumba mih ki kber.
Kane ka mat ka la poi shaduh ka Meghalaya High Court hadien ba u Bah Philip Khrawbok Shati u la mudui sha ka ïingbishar halor ka dheng kali ha kane ka nongbah khamtam ha ka thaiñ Kachari. U nongmudui u la pynpaw ba ka dheng kali ka la pynlong ïa ki longkmie ba armet ban kha khunlung hapoh kali lane kiba pang jur ki khlad noh shiteng lynti namar ka jingbymlah ban poi sha aspatal ha ka por kaba biang lane ki khynnah kim poi shuh ha ka por kaba biang sha ki jaka pule namar ka jingjur ka dheng kali. U la pynpaw ruh ba ka dheng kali ka mih na ka daw jong ka jingpynïeng kali pathar lane na ka daw jong ka jingbun palat ki kali.
Ka sorkar kam len ba ka dheng kali ka dei ka jingeh khamtam ba kane ka jaka ka long lum bad ka jynjar ban pynmih ne shna surok thymmai. Nalorkata, ka la pynpaw ba kiba bun ki jaka ha Central Shillong ki dei ki jong ki shipai lane kita ki Defence Land. Ka long kaba jynjar ban ïoh ïa ki jaka shipai ban pynkylla sha ki jaka paidbah. Hynrei lada don ka mon, lah ban pynlong kam. Ngi la ïohi ïa ka jinglong kam ha ka jingpyrshang ban ïoh pyndonkam paidbah ïa ki jaka shipai. Kane ka dei ha ka por ba ka sorkar ba la ïalam da u (L) Bah E.K Mawlong ka la don ha ka bor. Hapdeng khyndiat bnai, kane ka sorkar ka la lah ban pynkohnguh ïa ki bor ha Delhi ban ai lem ki jaka shipai ban ïoh pyndonkam na ka bynta ka jingmyntoi ki paidbah. Ki sorkar kiba wan hadien ki la ïa pyrshang ban ïakren ha Delhi tangba ki dei ban kham pyneh ïa ki jingïakren khnang ba ka kam kan urlong.
Na ka liang ka ïingbishar, haba ai jingmut kumno ban pynduna ïa ka dheng kali, ka la ong ba kane ka lah ban dei ka jingshna ïa ki ‘bypass’ lane ban pynlong ïa ki surok kum ki ‘one-way’ lane ban pynduna ïa ka jingïaid ki kali lane ban buh ïa ka por long skul ha ka rukom ba kan ym ïatyngkhuh bad ka por long trai. Ka ïingbishar ka la bthah ïa ka sorkar ba ka dei ban ai da ka kaiphod ban pynpaw ha kano ka dur kan pynduna ïa ka dheng kali. Ïa kane ka kaiphod dei ban pynbiang hadien ka jingïamir jingmut bad u SP Traffic bad kiwei pat. Ka la ong ruh ba dei ban pynbeit ïa ka rukom shong ki nongdie jingdie ha madan khnang ba kan ym pynwit ïa ka jingïaid ki kali.
