Lai Ki Aiñ Thymmai Dei Ban Don Hindi Bad English Ban Suk

Nga nang bha pura ban kren Hindi hynrei ban thoh bad ban pule Hindi ngam nang satia.

Kumba ngi la ïa tip ba ka sorkar India ka la pyntrei kam mynta ïa ki lai tylli ki aiñ thymmai ha baroh kawei ka ri India naduh shi tarik bnai July 2024 bad ba la pynduh noh ïa ki lai tylli ki aiñ barim (Criminal law). Kita ki long (1) Indian Penal Code (IPC) (2) Criminal Procedure Code(Cr. PC)(3)Indian Evidence Act (IEA). ïa kitei ki aiñ baroh lai tylli ki law book (kot aiñ) la thoh ha ka ktien English ba la sdang da ki ktien Indian kaba mut ki aiñ jong ka Ri India hynrei ha kine ki lai tylli ki aiñ thymmai, la thoh noh da ki ktien Hindi. Ka ktien Indian kam don shuh la don noh da ka ktien Bharatiya ha jaka ka ktien Indian. ïa ka Cr. PC la ai kyrteng noh BNSS (Bharatiya Nagrik Suraksha Sanhita) IEA la ai kyrteng noh BSA (Bharatiya Sakshya Adhiniyam) la ka IPC la ai kyrteng noh BNS (Bharatiya Nyaya Sanhita). Kane ka jingpynkylla ïa kitei ki aiñ thymmai da ka ktien Hindi kan wanrah jingeh shibun ïa ki paid riewlum (Tribal) jong ka Meghalaya namar ba kiba bun ki briew jong ngi kim nang ban pule bad thoh ktien Hindi wat la ki nang malu-mala ban kren Hindi ruh. Don bun bah ki Police Office ka Meghalaya kim nang ban thoh bad pule Hindi wat la ki nang ban kren. Kan wanrah jingeh wat ïa ki Police Officer Khasi, Garo ban register ïa ki section ba ïadei thik (Appropriate Section of Law) haba wan ki FIR ban register case. Nga la trei kum u Police Officer ka Meghalaya Police 20 snem. Nga sngewthuh bha kiei ki jingeh kin wan haba ïa ki law book la thoh noh da ka ktien Hindi ha ka jaka ka ktien English kumba ju long. Nga nang bha pura ban kren Hindi hynrei ban thoh bad ban pule Hindi ngam nang satia. Kumta nga kum u riew rangbah nga sngew dei ban kyntu iaka sorkar Meghalaya bad ïa u Chief Minister ba donburom ban thaw lad ban pyndonkam lang ïa ka ktien Hindi bad English ïa kitei ki lai tylli ki aiñ thymmai na ka bynta ka jingmyntoi u paid riewlum (Tribal) namar ka ktien Hindi bad English ki dei ki official language jong ka Ri India haduh mynta.

                                                       Dr. Boss L. Marthong

                                                             New Nongstoin