Kulmar jingmut ka sorkar bym treikam bha ki tnat sorkar ha ka jingkhynra nongbylla ba nabar

Ka sorkar ka dei ban takraiñ ïa kito ki tnat jong ka ki bym pyndep ïa la ka jong ka kamram katkum ki aiñ kiba la don lypa khnang ba ki nongtrei jong kito ki...

Ha kine ki sngi, ka sorkar Meghalaya ka I don hapdeng ka jingkulmar jingmut hadien ba ka seng Khasi Students’ Union (KSU) ka la khynra kylleng sawdong ïa ki nongbylla kiba wan na shabar. Hynrei kane ka jingkulmar jingmut kan ym mih lada ka sorkar ka pynthikna ba ki tnat kiba dei peit kin leh ïa la ka jong ka kamram katkum ki aiñ ki kanun. Dang shen, u Myntri Rangbah, u Conrad K Sangma u la ong ba ym don mano mano ba lah ban khynra ïa ki nongtrei bylla namar ka tnat Labour ka don ban peit ïa kane ha kaba u la pynshai ruh ba kam long kaba dei ban kynnoh ba ka sorkar jylla ka khlem pyntreikam ïa ka Inner-Line Permit (ILP) namarba ka Sorkar Pdeng kam pat pyntreikam ïa kane haduh mynta.

Ha kajuh ka por, u Myntri Rangbah u la ong ba ka don ka aiñ ha kane ka Jylla na ka bynta ki nongtrei bylla kiba wan nabar Jylla ha kaba ki kontraktor ki hap ban pynrung kyrteng bad kane ka aiñ ka dei ka Meghalaya Identification, Registration (Safety and Security) of Migrant Workers, Act. Halor ka Meghalaya Residents Safety & Security Act (MRSSA), u la ong ba ka sorkar jylla ka la wanrah ka jingpynkylla ban pyntreikam ïa kane ka aiñ hynrei u Lat um ai jingmynjur bad u phah sha ka Ministry of Home Affairs (MHA) ban khmih bniah hashwa ban mynjur. Kumta u la ong ba ka MHA ka la pynphai biang sha ka sorkar jylla bad ka sorkar kan dang khmih biang ïa kane. U la ong ba katkum ka aiñ, ki kontraktor ki hap ban pynrung kyrteng ïa ki nongtrei bylla, bad lada don kim bud ïa ka aiñ ban pynrung kyrteng ïa ki nongtrei bylla kiba ki wanrah, dei ban ujor ne pyntip sha ka sorkar khnang ban leh eiei katkum ka aiñ, hynrei ban leit khynra hi bad shim ïa ka aiñ ha kti, kam dei satia ka lynti bad kam shah katkum ka aiñ.

Kane ka kam khynra nongbylla kan ym poi haduh katne lada ki paidbah bad ki seng ki ïohi ba ki tnat jong ka sorkar ki pyndep ïa la ka jong ka kamram ban leit khmih sha ki jaka trei jaka ktah bad ban peit bniah ïa ki kot ki sla. Ngim ju kham ïohsngew ba ki tnat sorkar kin pynphai ïa kita kiba wan nabar jylla haba kim biang ïa ki kot ki sla. Lada ki tnat sorkar kiba dei khmih ki trei smat trei sting, ngim donkam ïa ki ‘riew paidbah ba kin khynra hi. Hooid, kiba bun ki sngewthuh ba ka jylla ka donkam ïa ki nongbylla kiba nabar na ka daw ba ki don ki jait jingtrei ba ki trai ri trai muluk kim pat kot bor ban trei. Hynrei kane kam mut pat ba yn lah ban shu pynlong laitlan ïa ka jingrung jingmih jong ki nongbylla kiba nabar jylla khamtam ha kum kine ki por ba ka jingïaphet shnong na kawei ka Ri sha kawei pat ka don.

Ngi don ïa u pud u sam u bajrong bad ka Bangladesh, bad ngim lah ban kheiñ sting halor ka jingwanrung jong ki briew kiba na shabar. Ki lah ban dei ki para nongshong shnong jong ka India, bad ki lah ban dei ki nongwei lane ki mynder. Kaba eh ban pynïapher hapdeng u nong India na ri thor bad u nong Bangladesh lada ym peit na ki kot ki sla. Hynrei ha kane ka juk, ngi shem ba wat ïa ki kot ki sla sorkar ruh lah ban shna thok khnang ban ïoh jaka sah ha kane ka Ri India bad wat haduh ban thep ‘vote’ ruh. Kane ka long shisha ka jingma ka bakhraw kaba ngim dei ban kheiñ sting. Ngi la ju ïohi lyngba ki khubor halor ka jingdon ki briew kiba nabar ri kiba la lah ban shna thok wat ïa ka Aadhaar Card, Ration Card bad kiwei ki kot donkam kiba, ha ka jingshisha, dei tang ki nongshong shnong bapura jong ka Ri India ki lah ban ïoh bad ki dei ban don.

Namarkata, ka jingkyntu ïa ka sorkar ka long ban peitngor bad pynlong ïa ki jingkhynra kiba na ka por sha ka por khnang ban lap mano kiba dei ki mynder bad ïa kiba kum kita, dei ban pynphai beit bad ym dei ban ailad ba kin shong kin sah ne kin trei kin ktah ha kane ka jylla. Ka sorkar ka dei ban takraiñ ïa kito ki tnat jong ka ki bym pyndep ïa la ka jong ka kamram katkum ki aiñ kiba la don lypa khnang ba ki nongtrei jong kito ki tnat kin ym shim sting ïa ka kam kaba ki dei ban trei bad pyndep hok.