Ka jingwanphai jong ki nong India, ba kynthup ïa ki samla pule na Meghalaya, Nepal, Canada, Bhutan lyngba ka Dawki Integrated Check Post ha West Jaiñtia Hills naduh ka 18 tarik Nailur hadien ka jingïakynad bad jingïakhih ha Bangladesh, ka pynkynmaw ïa ka jinghap ban wan ïing noh jong ki samla pule doktor ha Ukraine hadien ba ka Russia ka la hiar thma ïa kato ka Ri ha u snem 2022. Ngi kynmaw ba ka Sorkar India ka la bunkam ban leit shaw ïa ki samla pule doktor na Ukraine hapdeng ka jingjur jong ka thma. Ha Bangladesh, watla kam don ka thma, hynrei lada peit na ka rukom ïakynad hapdeng ki samla pule bad ki bor pulit, ngi lah ban ong ba kam da don jingïapher na ka thma. Ka long shisha kaba ishyrkhei ha kaba palat 100 ngut ki la ïap bad da ki hajar ngut ki la mynsaw.
Dei ha kum kine ki por ïakynad ba donkam ka jingpeitngor kaba sani bad ka bym shongthait ha khappud khamtam da ki shipai Border Security Force (BSF) namar ki lah ban don ki lanot na Bangladesh ki ban wan phet bad ban jaka rieh ha India. Ha Assam, ki pulit ki la ïoh bat bad pynphai noh ïa san ngut ki nong Bangladesh ha ka miet Sngi Saitjaiñ na khappud. Kine ki la wan phet na kane ka Ri ba marjan. Lehse ha Meghalaya ruh ka lah ban jia kumta. Ka sorkar jylla ka dei ban thoh sha ka Sorkar Pdeng da ka jingkyntu ban hukum ïa ki BSF ba kin long kiba peitngor namar ki don ki khep ba kine ki nongïada ïa u pud u sam ki leh sting ïa ka kam ba la bynshet ha ki. Ngim lah ban tip haduh katno sngi kane ka jingïakynad ha Bangladesh kan nang bteng, hynrei katba ka dang don, yn hap ban long kiba peitngor bun phew shah ban ha kiwei pat ki por.
Ka jingïakhih ha Bangladesh ka la sdang ha ka 1 tarik Naitung, bad kiba bun na ki nongïashim bynta ki dei ki samla pule kiba kwah ba ka sorkar kan pynkut noh ïa ka jingai bhah ba kyrpang na ka bynta ban ïoh rung kam sorkar ba kynthup ïa ka Civil Service. Ha u bnai ba la lah, ka High Court ka la pynneh biang ïa ka kyndon kaba ai bhah 30 na ka 100 (30 per cent) ïa ki kam ba lait na ka bynta ki khun bad khun ksiew jong kito kiba la ïashim bynta ha ka jingïakhun ban pynïoh jinglaitluid ïa ka Bangladesh ha u snem 1971. Hynrei kane ka khlem pynhun satia ïa ki samla pule na ki skulbah bad kolej kiba don ha Bangladesh bad namarkata, ki la mih sha surok ban dawa ba dei ban pynkylla noh ïa kane ka jingai bhah. Na ka liang ka Supreme Court jong ka Bangladesh ha ka Sngi U Blei ka la ai da ka rai ban mait ïa kane ka jingai bhah na ka 30 per cent sha ka 5 per cent. Ngim tip la kane ka rai kan pynhun ne em ïa ki nongïakhih, bad ka jubab kan sa paw ha kine ki khyndiat sngi.
Ka Bangladesh bad ka Meghalaya ki don ïa u khappud uba jrong haduh 443 km, bad ki don ki bynta khamtam ha Ri Khasi Jaiñtia ki bym pat don ïa ka jingker sainar. Baroh shi katta, ïa kine ki bynta bym don jingker la pyndonkam bakla da ki nongkhaïi be-aiñ na baroh arliang ban pynpoi ïa ki mar ki mata. Hynrei ha kane ka kynti lehse ki lah ban don ki nong Bangladesh ki ban pyrshang ban wan rung sha India lyngba kine ki jaka bym don jingker. Namarkata, ka long kaba donkam haduh katta-katta ïa ki BSF ba kin peitngor. Nalor ki BSF, ki pulit ha ki distrik ba don khappud bad ka Bangladesh kin hap ban ïa husiar lang khnang ban lait na kano-kano ka jingwanrung ki mynder.
Nalor jong ki bor pahara, ki shnong ki thaw kiba don hajan khappud kin hap ban husiar bad lada ki lap ïa kino-kino kiba wan rung be-aiñ ki dei ban leit aiti sha ki BSF lane ki pulit khnang ba kin lah ban pynphai kylla ïa ki sha Bangladesh. Ym dei ban shim ïa ka aiñ ha ki kti namar ka lah ban wanrah da kiwei pat ki jingeh hadien habud. Ki Dorbar Shnong baroh ha khappud kin hap ban ïa pynkhlaiñ ïa ka jingpeitngor bad ym ban shaniah tang ha ki BSF. Ha kum kane ka por, ki BSF ki dei ban pan ïa ka jingïatreilang jong ki shnong ki thaw baroh kiba don ha khappud bad ym ban pyrkhat da kumwei pat. Kan long ka jingma lada ym lah ban ïoh bat ïa ki mynder ha ka por ba ki rung na khappud, bad shisien ba ki la ïoh bsuh khlieh ha ki shnong ki thaw, kan jynjar ban pynïapher mano u mynder bad mano u trai shnong.
