Ha kane ka jylla jong ngi, ngi snem ba kiba bun na ki nongshong shnong kim ju ud ju nam than ynda kiew dor. Ki thied beit ïa kaba dei ban thied khlem jingkhuslai. Ha kiwei ki jylla, ngi shem ba ynda la kiew dor palat ki marbam mardih, ki paidbah ki ju mih sha surok ban dawa na ka sorkar ba kan tuklar lem khnang ba kan ym ktah than ïa ki. Hangne ha jylla jong ngi pat, ngi ïohsngew tang ïa ka jingjar-jar bad ka jingsngap mynthi. Ngi shu ïoh jingtip ba ki don ki jingud jingnam hangne hangtai katba ym ju don satia ki ban ïa mih sha surok ban dawa lem kum kiwei pat ki paidbah nongshong shnong ka Ri.
Ka jingkiew dor ka wanrah ïa ka jingkordit ïa kiba bun khamtam ki duk ki suk. Kum ka nuksa, ha ka jaka ba kin hap ban pynlut T. 100 ban thied bam, kin hap ban nang trei shitom ban pyndap sa T. 100 namar ka jingkiew dor ha ki marbam mardih. Ngim pat ïakren ïa ka jingkiew dor ha kiwei pat ki bynta kum ka bai pule, bai dawai. Lehse ki bun ki longïing longsem ha sor bad nongkyndong kiba mad jingeh namar ka jingkiew dor hynrei ki ïai shah ïa kita ki jingeh khlem da pynsawa ïa ka sur jong ki namar ki ïohi ba ym don satia ki ban ïalam ïa ki ban ïa pynsngew sha ka sorkar halor kane ka jingeh kaba shyrkhei. Ka jingkiew dor ka lah ban ïalam sha ka jingduk kaba nang kham tasam shuh-shuh bad ka buh jingma ïa kiba bun ki longïing longsem.
Ka dei ka kamram jong ka sorkar ban shim ïa ki sienjam ban teh lakam ïa ka jingkiew dor. Ngi kynmaw ba ha u snem 1997-1998, ka BJP ka la duh syndon ïa ka bor synshar ha Delhi tang namar ka jingkiew dor ba la palat liam jong u piat. Ki paidbah ka Delhi ki la ai jingsneng ïa ka sorkar BJP ha kato ka por da kaba pynliem ha ka ilekshon bad naduh kato ka por, ka BJP ka khlem lah shuh ban khie khlieh ban ïoh ïa ka jingsynshar ha Delhi ïa kaba mynta la synshar da ka seng Aam Aadmi Party (AAP) jong u Arvind Kejriwal. Haduh katta ka long ka bor jong ki paidbah tang ba kiew dor u piat. Hynrei kiba bun ki nongshong shnong kiba mad ïa ka jingeh na kane ka jingkiew dor ki khlem map satia ïa ki nongsynshar jong ki bad ki la ai da ka jingsneng kaba haduh mynta ka BJP ka kynmaw sah.
Ka sorkar Meghalaya ka dei ban da peitngor bha ïa ka jingwan ki mar ki mata sha ka jylla bad ban pynthikna ba kan ym don satia ka jingkiew dor kaba palat liam haduh ba kan da ktah lut ïa ka pla tyngka jong ki duk ki suk. Ngi kyntu ruh ïa ki paidbah ba kin pynsngew ïa ka sur ka jong ki lyngba ki lad pathai khubor halor kane ka mat jong ka jingkiew dor khnang ba kata ka sur kan poi sha ki tyndong shkor jong ka sorkar bad ba kan shim ïa ki sienjam kiba donkam khlem da pynslem. Lada ngi ailad sah kumne ban ïa im hapdeng ka jingkiew dor ki marbam mardih, ngim tip shuh ngin ïapoi shano kum ki nongshong shnong. Ngim dei ban lehraiñ ne tieng ban kren ïa ka jingshisha bad ïa ki jingeh kiba ngi ïakynduh namar lada ngim kren ka sorkar ruh kan ym don por ban ïohsngew wat lada ka ïohi bad ka tip shai ïa ka jingeh.
Ha ryngkat ka jingkiew ki dor ki mur ha ïew ha hat, ngi shem ruh ba ka jingbym don kam don jam jong ki nongshong shnong ha kane ka jylla ka jur haba ïanujor bad ka jinglong jingman ha ka Ri baroh kawei lane kata ka ‘national average’. Dang ha ka 22 tarik Naitung, ka Myntri Khynnah ka Sorkar Pdeng ba dei peit ïa ka tnat Labour & Employment, ka Shobha Karandlaje, haba ai jubab ha Lok Sabha, ka la ïathuh ba haduh 6% ki don kita ki briew ba 15 snem ka rta shaneng kiba shong khlem kam khlem jam ha Meghalaya. Katba ha Meghalaya ka long 6%, ka ‘National Average’ ka long tang 3.2%. Kine ki jingkheiñ pat ki dei naduh u snem 2022-23. Ka sorkar Meghalaya ka leh aïu halor kane? Ym dei tang ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC) ne ki District Selection Committee (DSC) kiba lah ban pynbna ïa ki kam kiba lait. Ka la donkam ïa ka sorkar ba kan kham pynbna ïar noh ïa ki lad ki lynti ba ki samla ki lah ban seng kam seng jam dalade khnang ba kin lait na ka jingap khmih lynti tang ïa ki kam sorkar.
