U Nongsaiñ Hima, 2022
Ha ka 9 tarik Nailar, 2022, ki paidbah ki la ïohi ïa ka jingleit khynra jong ki pulit Shillong ïa ka ïew Polo ha kaba ki la kem ïa kumba 6 ngut ki nongdie bad 27 ngut ki nongdih drok. Ka long shisha kaba i shyrkhei ban ïohi ïa ka jingbun jong ki nongdih drok kiba leit ha kane ka ktem ban thied ïa ki drok bapher bapher. Na ka por sha ka por, ngi la ju ïohi bad ïohsngew ïa ka jingthnem jong ka jingdie drok ha ïew Polo. Hynrei dei tang mynta ka sngi ba ka jingkhynra ka la long kaba jur haduh ba la ïoh kem kattei ngut. Tangba ngi tip ba kitei ki dei tang kiba khyndiat eh bad ki dang don da ki spah bad ki hajar ngut kiba dang ïaid kylluid met haduh mynta namar ka kti jong ka aiñ kam pat poi sha ki.
Ka long kaba itieng ban tip bad ïohi ïa ka jingbun ki nongdih drok. Ki don ki nongdih kiba dei ruh ki nongdie drok namar ki hap ban thied drok ban pyndap ïa ka jingdawa ka met jong ki. Hynrei ki nongdie hi bunsien kiba la kham khlaiñ ka jingkhaïi, kim ju pyndonkam drok. Ki pynngop ïa kiwei khnang ba kin nang khraw ka kamai. Wow, ka buit poh! Ki nongdih drok ki bun jait. Ki don kiba dang leit skul, kolej bad don ruh kiba dei kiba la don kam don jam bad kumta ter-ter. Kiei kiba ngi ïohi la ki dei ki nongdie ne ki nongdih, kim pat dei kita ki ‘high-level’. Ki nongdie kiba shyrkhei bad kiba kamai da ki klur tyngka kim don hangne. Ki lah ban don sha kiwei ki jylla ne ki Ri ruh. Ki nongdih ruh kim pat dei kito kiba lah ban pyndonkam ïa ki drok kiba remdor. Ha ka jingïaid lynti kum ki nonglum khubor, la shem ba kiba bun na ki nongdih hangne ha Shillong ki dei kito kiba thied da ki ‘puria’ lane u drok Heroin ba la song ha ki kot rit bad ki ïasyriem kumba song dawai u doktor Homeopatic. Don ki por ba shi ‘puria’ u Heroin u shongdor T. 200 lane T. 300 bad kumta ter-ter.
Kumba ngi tip, ka jingdie drok lyngba ka Internet lane ïa kaei kaba ki khot ka ‘Dark Web’ ka jur bha. Ka jingsuba ba kiba kham heh spah bad kiba dei ki nongpyndonkam drok, ki ju leit sha kane ka ‘Dark Web’ ban thied drok. Ha ka ‘Dark Web’, ki don bun jait ki kam be-aiñ kiba jia, hynrei wat ki bor jong ka aiñ ki kham shem shitom ban thwet namar kam dei satia kaba suk. Ka long kaei-kaei kaba jynjar bha ban buddien ïa kito kiba pyndonkam da ka ‘Dark Web’ ban leh ïa ki kam be-aiñ jong ki. Bun ki pulit ha ki jylla bapher bapher kim pat lah ban sngewthuh kumno kane ka ‘Dark Web’ ka treikam bad ki dang hap ban leit shah hikai pyntbit ban tip ïa ka khlieh bad ka tdong jong kane ka rynsan ba shyrkhei.
Ka long kaba eh ban pyrkhat shaphang kito ki khynnah, ki samla, ki longkmie bad ki longkpa kiba la ngat ha ka apot jong ka jingkyrni ha u drok. Shisien ba la ngat ha ka shrip jong ka jingkyrni, ka long kaba shitom ban lait. Hap ban sumar da ki bnai bad ki snem haduh ban da khuid bad haduh ban da jah ka jingthrang jong ka met ban pyndonkam drok. Lada ngi pyrkhat na ka liang ki pulit, ka eh ïa ki ruh ban set ïa kine ki nongdih drok ha ki thanat jong ki. Ki don ki nongdih drok kiba la kyrni shaba palat ha kaba lada kim lah ban ïoh drok, ka met ka phad jong ki ka mad ïa ka jingshitom bashyrkhei. Kumno yn ai drok ha ki thanat khnang ba ki nongdih kin lait na ka jingshitom? Ka long kaba eh.
Namarkata, ka sorkar ka la dei ban shna noh da ka Rehabilitation Centre lane Rehab lane ka jaka sumar kaba la bit la biang ki nongsumar bad ki dawai khnang ba ïa kine ki nongdih yn lah ban sumar. Ka jingsumar ïa kiba drok ha ki jaka sumar ki riew shimet ka long kaba remdor bad bun ki longïing longsem kim lah ban kot bor ban siew. Ngim lah ruh ban shu ong ba “ki mat ïa dep shato”. Em. Kata ka long ka jingpyrkhat kaba bakla. Haba la don ki nongsumar bad ki dawai dashin, kaba donkam ka dei sa tang ka jaka. Ki ba riewspah ki lah ban leit sha kano kano ka jaka sumar. Hynrei katkum ka jinglap, kiba bun na ki nongdih drok kim dei satia kiba wan na ki longïing longsem kiba don ba em. Ki nongdih drok ki lah ban dei ki bahaïing hasem, ki paralok, ki para marjan marpa jong ngi. Ngim lah ban shu ieh ïa ki kumto khlem da ailad ïa ki ba kin kylla lyngba ka jingsumar kaba paka. Tang kiba la ïaid lyngba ïa kine kiei kiei kin sngewthuh kham bha.
Hynrei ïa ki nongdie drok, ym dei ban map. Ka aiñ ka dei ban teh ban khum ïa ki sbak bad ki dei ban shah pynsaja da kaba tyngeh namar ki dei ki nongpynjot ïa kiwei. Kim pynjot tang ïa uwei ne kawei ka briew. Kine ki dei ki nongpynjot bad ki nongshun jong kiba bun ki longïing longsem, ka imlang-sahlang, ka jaitbynriew bad ka Ri. Lada kiba bun ki samla ki ngat ha ka shrip jong ka jingdih drok, shaei ngin poi? Ka lawei ka la long lypa kaba dum bad ka bym don jingkyrmen.
