Raphael Warjri
Bunsien ki briew ha pyrthei ki kdew ïa ka imlang sahlang lane ïa ki parabriew ha ka rukom kaba sngew tang ha lade shimet, khlem da pynshongñia ïa ka jingsngew jong kiwei. Ha ka nong-rim ban bit ban biang ïa lade, ki briew ki batai ba kumno ka pyrthei ka dei ban long lane kumno ki paidbynriew ki dei ban long. Ki don byllai kiba kum kita ki jingsngew shimet kiba lah ban long khongpong ïa ka jingdonkam jong ka imlang sahlang.Kaba paw pen ryngkew mynta ha kine ki sngi ka dei ka jingsngew jong ki katto katne ki briew kiba pynksan ïa lade da kaba iuhroit ïa kiwei. Kaba shynna napdeng kita ka dei kaba ki shynrang ki kwah ban aijait noh ïa la ki khun sha lade. Kane ka rukom pyrkhat ka la rung wat ha ki samla shynrang ruh kiba pyrta shla ban shim ïa ka jait ka khong sha lade ynda ki la poikha poiman.
Ñiuma, ka jinglong jingman ha ka imlang sahlang kam dei ban long katkum ka jingsngew shimet jongno jongno, hynrei ka dei ban long katkum ka jingsngew kyllum jong ki paidbynriew ha ka imlang sahlang. Haba bishar ïa ka imlang sahlang lah ban kdew ba kum kata ka jingsngew shimet lane shikynhun kaba ym dei kaba kyllum lang ïa la ki paidbynriew ka parpaiñ bad ksam tang ha ki kato katne ki jaka khamtam ha ki jaka sor lyngba ka ladpathai paidbah (social media).Ki don bun syrtap kum kita ki jingsngew shimet ne shikynhun kiba la saphriang ha ka imlang sahlang. Bunsien ka dei na kito ki shynrang samla ne rangbah kiba sngew dukha la ka jingim na ka daw ba ym ioh lad ioh kabu ïa kaei kaei kumba ki kwah bad angnud ha lade shimet.Toi,ym lah ban kheiñ dewthala ïa kita ki shynrang kiba kyrsoi kum kata ka rukom pyrkhat namar ba ki don ki daw kiba la pynlong ïa ki ban sngew kumta, hynrei ym dei pat ban lape da ka jingsngew kaba buh ïngtyrkhong ïa kiwei khamtam ha ba ka long pyrshah ïa la ki parabynriew ha ka imlang sahlang, khamtam ïa ki kynthei. Wat lada ki don ki kynthei kiba hun bad pdiang ban ai noh la ka jait ka khong sha ki shynrang, hynrei kiba bun hi ki dang ksoh ïa la ka tynrai riti dustur jong ki longshwa manshwa. Kiei kiei baroh ki kylla namar ba kata ka jingsngew shimet barabor ka dei kaba rhah bad khwan sha lade khlem da pynshongñia ïa la ka thymmei jong ka jaitbynriew salonsar. Ym lah ban len ba ki don ki kynthei kiba pynksan ïa ka dustur tynrai ym namar ba ki sngewkhia ïa la ka riti dustur, hynrei ka lah ban long ba ka don ka kabu ban khwan bad rhah jyndei sha lade shimet.
Kumta lah ban phiah ïa kine ki jingsngew jong ki paidbah ha la shimet ha kiba bun ki bynta ba ym dei ban ïakhleh lang ha kajuh ka thup. Ym baroh kiba kwah ban aijait sha u shynrang ki dei kiba sngur ka mynsiem ban tei ïa ka imlang sahlang. Ha kajuh ka por ruh ym baroh kiba thrang ban pynneh ïa ka riti dustur tynrai kaba kheiñkur kheiñkha na ka kmie ki dei kiba sngur ka mynsiem na ka bynta ban tei ïa ka imlang sahlang.Lada kdew ïa ka jingshisha kumba ka long ban shim ïa kine ki ar bynta kiba pynksan aijait shynrang ne aijait kpa pyrshah ïa kiba dang pynneh ïa ka riti dustur tynrai ban kheiñkur kheiñkha na ka kmie lah ban pynbynta kumne:
Kaba nyngkong : ka seng Syngkhong Rympei Thymmai ka dei kaba la prat lynti ha jylli paidbah ban pynsngew ïa ka jingkwah ban aijait noh sha u kpa ne sha u shynrang da kaba pynksan ha u symbai jong u kpa bad da kaba kdew ba u kpa u dei uba lah ba ïai, ba bsa ba btiah, ba ïada ïa la ka longïing longsem. Kane ka rukom pyrkhat ka don ruh ïa ka snap ban tynneng lang ïa ka pyrthei salonsar khnang ban suk ka korbar kam korbar jam bad ka leit ka wan sha shiliang duriaw. Ki pynïeng ñia ruh ba u kpa u dei u khliehduh jong ka longïing longsem ha ka imlang sahlang.
Kaba ar : ka kynhun jong ki khlur na ka imlang sahlang kiba la tyngshaiñ ha la ka jingnang jingstad bad haba ki la shang pyrthei ha la ka kam ka jam ka kamai kajih, kumta ki la ïa tyngkhuh bad ka pyrthei salonsar ha kaba ym biang pansara bad ka riti tynrai Khasi.Kumta ki don kiba dang ñiewkor ïa ka ka dustur tynrai, hynrei kim banse ban pynbiang katkum ka jingdawa jong ka rukom korbar kam ha satlak pyrthei ha kaba kiba bun ba lang ki dei kiba aijait sha u kpa bad kumjuh ruh sha u tnga ne sha u shynrang. Kata ka rukom ka long kaba la ryntih salonsar kylleng ka pyrthei bad ka thut ban pynshai sha kiwei kiwei ki Ri sha shiliang duriaw ban batai shaphang ka dustur tynrai Khasi. Hapdeng kine ki kynhun ruh don arjait ka rukom pyrkhat ba ki pynksan ïa u shynrang barabor, bad don kiba pynneh la ka riti tynrai da kaba kylla tang ha ka khep ba dawa ka rukom ba ryntih shabar na la rympei. Kita kiba pynksan ïa u shynrang ki long ruh kiba ehrang bad hangamei ban kdew ïa ki nongrim baskhem lyngba ka saiñpyrkhat na ki Ri sepngi, khamtam lei lei ka pyrkhat Khristan. Hynrei kita kiba pynneh la ka riti tynrai ki long kiba kylluid mynsiem bad pynïaid la ka jingim ha ka longïing longsem da kaba bud ryntih katkum ka jinglong jingman ha ka imlang sahlang. Kata ka mut ba lada ki don sha jngai na la rympei ym banse ban ryntih lang ban kam jait sha u kpa ka ïing khnang ban suk, bad ynda ki la wanphai sha la rympei imlang sahlang Khasi pat ki pynneh la ka rukom tynrai.
