U Nongsaiñ Hima, 2021
Ka Fédération Internationale de Football Association lane FIFA kaba dei ka synjuk ba hakhliehduh ban pynïaid ïa ki kam ïalehkai phutbol ha ka pyrthei baroh kawei, ka la shim ïa ka kyntien Khasi – ‘Ibha’ – ban ai kyrteng ïa ka kuboit lane ka ‘mascot’ na ka bynta ka lympung FIFA Women’s World Cup jong kiba hapoh 17 snem ka ban long ha Ri India ha u snem 2022. Ka kuboit ‘Ibha’ ka dei ka sing kynthei na ka dewbah Asia lane ‘Asiatic Lioness’. Ïa kane ka kuboit la pyllait paidbah ha ka sngi ba ka pyrthei ka la rakhe ban pyndonburom ïa ki khun kynthei lane ka International Day of the Girl Child. Wat ha u kyrwoh khubor na ka FIFA la batai ba ka kyntien ‘Ibha’ ha ka Khasi ka thew ïa kito kiba don ka jingïohi lane ka bor ban bishar kaba shai. Ka lympung FIFA Under-17 Women’s World Cup kan long ha India naduh ka 11 tarik haduh ka 30 tarik Risaw, 2022.
Khlem pep, ka sienjam da ka FIFA ban shim ïa ka kyntien ‘Ibha’, kan nang pynsaphriang ïa ka jingtip shaphang ka jaitbynriew Khasi watla ka dei kaba rit paid hakhmat u paid baïar. Ka pyni ruh ba ka FIFA ka burom ïa ka ktien ka thylliej jong kiwei pat ki jaitbynriew ha kane ka sla pyrthei. Ka pyni ba ka ktien Khasi ka don ïa ka bor ban nang ïar. Watla ka ktien Khasi kam dei ka ktien ba la ithuh da ka sorkar lane ka ‘Official Language’ ha Ri India, pynban ka jingwan shakhmat jong ka FIFA ban pyndonkam da ka ktien Khasi na ka bynta ka kuboit jong ka lympung phutbol ka dei ban pynshynraiñ ïa ka sorkar ka bym pat leh eiei haduh mynta ban pynrung ïa ka ktien Khasi hapoh ka Khyrnit Ba Phra jong ka Riti Synshar. Kat ka FIFA ka la sngewthuh ïa ka jinglong jylliew ki kyntien Khasi, hynrei kiba don ha ka bor ha la ka jong ka Ri kim pat peiphang.
Sa kawei ruh kaba ngi donkam ban sngewthuh hangne ka long ba lada kita kiba ngi sin ki ‘nongwei’ ki lah ban shim ïa ka kyntien Khasi, ma ngi kiba im ha kane ka Bri U Hynñiewtrep ngim dei shuh ban lehraiñ ban kren ne thoh ïa ka ktien lajong. Ka juk jong ka jingkylla ka la pynkylla thlun pynban ïa ki samla kumjuh kiba la heh la san ban kren ïa ka Khasi lane ban thoh ha ka ktien lajong. Ngi ïohi ba kiba bun ki samla bad kiba la heh la san kumjuh ki sngewlehraiñ ban ïakren ne ban ïa thoh ïa tar ha ka ktien Khasi watla ki dei ki khun Khasi ki khun Khara. Kane ka jinglong ka dei ka basniew bha. Balei ngi kynran dien na la ka jong? Balei ngi smat ban tynneng ïa kiwei? Balei ngim pynphriang ïa ka lajong bad ban pynthikna ba ki longdien mandien kim dei ban iehnoh ne klet ïa u A, B, K, D…?
Ha kane ka juk ba don ki kor ki bor ban ïa phah khubor hapdeng para briew, ka rukom thoh ne spel ïa ki dak Khasi ka la kylla khongpong. La shu ïa thoh lyngkot katba lah bad teng-teng ym sngewthuh shuh ki thoh aiu bad ki mut aiu. Ka rukom kren ruh ka la khleh lang bad ki kyntien nongwei bad bun ki khep, kham bun ki kyntien nongwei ban ïa ki kyntien Khasi. Kata ka ‘Khalish’ kaba ki ong (Khasi bad English) ka la sdang ban shong tynrai ha kane ka Bri U Hynñiewtrep. Ki ‘mobile phone’ bad kiwei pat ki kor ki bor ki la nang ai ding ban pynran sti ïa ka ktien Khasi bad la rah skong ïa ka ktien nongwei. Lada ka ktien lajong ka ring ka swai, ka jaitbynriew ruh kan sa ring sdot hashwa ba kan ngam syndon sha ki lynnong jong ki kot histori. Ka por ka la dei ban pynher sted noh ïa ka jingdawa ban ai jingithuh ïa ka ktien Khasi. Lada ithuh ïa ka jaitbynriew, ïa ka ktien ruh dei ban ithuh khamtam ïa ka ktien ka thylliej jong ki rit paid namar ngim don jaka ban leit shawei pat.
